Η γήρανση του πληθυσμού «πλήττει ήδη» τις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας των κυβερνήσεων

Η γήρανση του πληθυσμού πλήττει τα δημόσια οικονομικά σε όλο τον κόσμο, με τους οίκους αξιολόγησης να προειδοποιούν ότι οι πρόσφατες αυξήσεις των επιτοκίων έχουν αυξήσει τον αντίκτυπο στις υψηλότερες συντάξεις και το κόστος υγειονομικής περίθαλψης.

Καθώς τα επιτόκια εκτινάσσονται ως αντίδραση στη μεγαλύτερη άνοδο του πληθωρισμού εδώ και μια γενιά, οι Moody’s, S&P και Fitch έχουν προειδοποιήσει ότι η επιδείνωση των δημογραφικών στοιχείων πλήττει ήδη τις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας των κυβερνήσεων.

Προσθέτουν ότι οι υποβαθμίσεις είναι πιθανές αν δεν γίνουν σαρωτικές μεταρρυθμίσεις, και απειλούν να δημιουργήσουν έναν φαύλο κύκλο υψηλότερων δημοσιονομικών βαρών και αυξανόμενο κόστος δανεισμού.

«Στο παρελθόν, τα δημογραφικά στοιχεία αποτελούσαν μεσοπρόθεσμη έως μακροπρόθεσμη εξέταση», δήλωσε ο Ντότμαρ Χόρνουνγκ, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Moody’s Investors Services. «Τώρα, το μέλλον είναι εδώ και ήδη χτυπάει τα κρατικά πιστωτικά προφίλ».

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Αγγλίας αύξησαν όλες τα επιτόκια αυτόν τον μήνα στα υψηλότερα επίπεδά τους από την οικονομική κρίση – αυξάνοντας το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των κυβερνήσεων.

«Ενώ τα δημογραφικά στοιχεία μεταβάλλονται με αργό ρυθμό, το πρόβλημα γίνεται πιο επείγον», δήλωσε ο Έντουαρντ Πάρκερ, παγκόσμιος επικεφαλής έρευνας για κρατικά και υπερεθνικά ομόλογα στη Fitch, η οποία υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Γαλλίας τον περασμένο μήνα, προειδοποιώντας ότι η μεταρρυθμιστική ατζέντα του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν μπορεί να σταματήσει.

«Έχουμε μπει για τα καλά στις δυσμενείς επιπτώσεις σε πολλές χώρες και αυτές μόνο αυξάνονται», πρόσθεσε ο Πάρκερ.

Οι οίκοι αξιολόγησης λένε ότι η αύξηση του κόστους δανεισμού επιδεινώνει τόσο τον αντίκτυπο στην αύξηση των αλλαγών στους πληθυσμούς σε ηλικία εργασίας όσο και το πλήγμα στα δημόσια οικονομικά από την αύξηση των λογαριασμών υγειονομικής περίθαλψης και συντάξεων.

Αυτό έχει επηρεάσει τις προοπτικές για το χρέος στην ΕΕ, όπου, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το μερίδιο του πληθυσμού άνω των 65 ετών θα αυξηθεί από 20% τώρα σε 30% έως το 2050, καθώς επίσης και στην Ιαπωνία και τις ΗΠΑ.

Ο Μάρκο Μρσνικ, επικεφαλής αναλυτής της S&P Global Ratings, πρόσθεσε ότι, σύμφωνα με τεστ αντοχής της S&P, μια ενιαία ποσοστιαία μονάδα αύξησης του κόστους δανεισμού θα αύξανε τους δείκτες χρέους προς ΑΕΠ για την Ιαπωνία, την Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ κατά περίπου 40-60 ποσοστιαίες μονάδες έως το 2060.

«Αυτή είναι μια πολύ σημαντική αύξηση και συνεπάγεται μεταρρυθμίσεις που είτε αντιμετωπίζουν τις πιέσεις της γήρανσης,  είτε θα χρειαστούν πιθανώς άλλες δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις εάν το δημόσιο χρέος πρόκειται να παραμείνει βιώσιμο», είπε.

Η S&P δήλωσε τον Ιανουάριο ότι περίπου οι μισές από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου θα έχουν υποβαθμιστεί σε σκουπίδια έως το 2060, από το τρέχον επίπεδο περίπου στο ένα τρίτο, εάν δεν ληφθούν μέτρα για τη μείωση του κόστους της γήρανσης του πληθυσμού.

Εκτίμησε ότι, ελλείψει μεταρρυθμίσεων στις δημοσιονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τη γήρανση, η τυπική κυβέρνηση θα είχε έλλειμμα 9,1% του ΑΕΠ μέχρι το 2060, μια τεράστια αύξηση από 2,4% το 2025.

Η S&P προέβλεψε επίσης ότι το κόστος των συντάξεων θα αυξηθεί κατά μέσο όρο κατά 4,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ έως το 2060, φτάνοντας το 9,5%, αν και με μεγάλη απόκλιση μεταξύ των χωρών. Ο οίκος αξιολόγησης προέβλεψε ότι, μεταξύ 2022 και 2060, οι δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη θα αυξηθούν κατά 2,7 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ για τη διάμεση χώρα.

«Όσο περισσότερο οι κυβερνήσεις αναβάλλουν τη δράση, τόσο πιο επώδυνη θα είναι αυτή η δράση», δήλωσε ο Πάρκερ της Fitch.

Σε ένα πιθανό σημάδι αυτής της πίεσης, οι Ρεπουμπλικάνοι του Κογκρέσου ζητούν περικοπές δαπανών και διαρθρωτική μεταρρύθμιση του προϋπολογισμού στην πολύ φορτισμένη αντιπαράθεση για το ανώτατο όριο του χρέους των ΗΠΑ.

Οι αναλυτές λένε ότι παγκοσμίως, οι χώρες της κεντρικής και νότιας Ευρώπης έχουν από τα χειρότερα δημογραφικά προφίλ, ενώ ξεχωρίζει τη Γερμανία, της οποίας ο πληθυσμός γερνάει με έναν από τους ταχύτερους ρυθμούς παγκοσμίως.

Ένα σημείωμα του Moody’s φέτος ανέφερε ότι η πίεση στη γερμανική αγορά εργασίας ήταν «ήδη ορατή», προσθέτοντας ότι: «η δυνητική ανάπτυξη θα εξασθενήσει περαιτέρω το επόμενο έτος αν δεν υπάρξει μεταρρύθμιση».

Οι οίκοι αξιολόγησης εκπέμπουν επίσης σήμα κινδύνου για το διαρθρωτικό έλλειμμα του συνταξιοδοτικού συστήματος στην Ισπανία, όπου η κυβέρνηση αποκατέστησε πρόσφατα μια άμεση σχέση μεταξύ πληρωμών και πληθωρισμού, καθώς και το ρεκόρ της Γαλλίας στη διαχείριση των οικονομικών της.

Αλλά πιστώνουν την Ελλάδα για τις σαρωτικές μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό της σύστημα μετά την κρίση χρέους. Στην έρευνα της S&P σε 81 χώρες, ήταν η μόνη χώρα στην οποία οι δαπάνες που σχετίζονται με τη γήρανση αναμενόταν να μειωθούν έως το 2060.

Αντίθετα, αρκετές ασιατικές χώρες έχουν επιδείνωση προοπτικών λόγω δημογραφικών πιέσεων. «Αν κοιτάξετε το 2050, τότε η Κορέα, η Ταϊβάν και η Κίνα είναι μερικές από τις χώρες με τα χειρότερα προφίλ», είπε ο Πάρκερ.