Πυρηνική ενέργεια: Συνεχίζεται η διαμάχη στην Ευρώπη

Μπορεί οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, ακόμη και η Ιαπωνία να έχουν διπλασιάσει την πυρηνική ενέργεια σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή κρίση, ωστόσο  στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης το χάσμα έχει διευρυνθεί και οι διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών ενισχύονται. Στο επίκεντρο της διαμάχης αυτής είναι το κατά πόσον η πυρηνική ενέργεια είναι πράσινη και πώς η χρήση της μπορεί να βοηθήσει στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ.

Τους τελευταίους μήνες η σύγκρουση μεταξύ των φιλοπυρηνικών μελών της ΕΕ – οι μισές χώρες του μπλοκ που διαθέτουν πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής – και εκείνων που αντιτίθενται στην επέκταση αυτής της μορφής ενέργειας έχει κλιμακωθεί. Αυτή η αντιπαράθεση έχει ως αποτέλεσμα να μην έχει εγκριθεί ακόμα η Οδηγία για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, η οποία ορίζει ως δεσμευτικό στόχο 42,5% του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ έως το 2030.

Το στρατόπεδο υπέρ των πυρηνικών, με επικεφαλής τη Γαλλία, επιδιώκει μεγαλύτερη αναγνώριση της πυρηνικής ενέργειας στην Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ και τη συμπερίληψη της πυρηνικής ενέργειας στους στόχους μηδενικών εκπομπών άνθρακα. Το άλλο στρατόπεδο, με επικεφαλής τη Γερμανία και την Αυστρία, απορρίπτει την πυρηνική ενέργεια ως «πράσινη» πηγή ενέργειας και θέλει η ΕΕ να επικεντρωθεί στην επιτάχυνση της εγκατάστασης αιολικής και ηλιακής ενέργειας.

Η πυρηνική ενέργεια παράγει σήμερα το περίπου 25% της ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ

Πιέσεις για εμπάργκο στη ρωσική πυρηνική ενέργεια – Τι θα γίνει με το ουράνιο

Οι «πυρηνικές» χώρες

Όπως επισημαίνει το oilprice.com, δεκατρείς χώρες της ΕΕ –σχεδόν τα μισά από τα 27 κράτη μέλη– είχαν λειτουργικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες: Βέλγιο, Βουλγαρία, Τσεχία, Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ολλανδία, Ρουμανία, Σλοβενία, Σλοβακία, Φινλανδία και Σουηδία.

Το 2021, οι πυρηνικοί σταθμοί με συνολική εγκατεστημένη ισχύ περίπου 100 γιγαβάτ (GW) παρήγαγαν το 25,2% του συνόλου της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στην ΕΕ, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat . Η Γαλλία είχε το υψηλότερο μερίδιο πυρηνικής ενέργειας στο μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας της, με 68,9%, ακολουθούμενη από τη Σλοβακία με μερίδιο πυρηνικής ενέργειας 52,4% και το Βέλγιο με 50,6%.

Από τα μέσα Απριλίου, η Γερμανία δεν παράγει πλέον πυρηνική ενέργεια αφού κατάργησε σταδιακά όλους τους πυρηνικούς σταθμούς της – μια υπόσχεση που έγινε μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία το 2011.

Προσφυγή οργανώσεων κατά Κομισιόν για πυρηνική ενέργεια και αέριο

Θέμα… χρώματος

Η σύγκρουση μεταξύ των χωρών της ΕΕ για το πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζεται η πυρηνική ενέργεια στην πράσινη μετάβαση θα μπορούσε να απλοποιηθεί με τους διαφορετικούς δρόμους που επέλεξαν να ακολουθήσουν οι μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ –Γερμανία και Γαλλία– τα τελευταία χρόνια και στον απόηχο της ενεργειακής κρίσης πέρυσι.

Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η Γερμανία, τον περασμένο μήνα σηματοδότησε το τέλος της εποχής της πυρηνικής ενέργειας παρά τις συνεχείς ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια  και το τέλος των παραδόσεων φυσικού αερίου από τη Ρωσία, η οποία ήταν ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου στη Γερμανία πριν από τον πόλεμο. Η Γερμανία έθεσε εκτός λειτουργίας τους τρεις τελευταίους πυρηνικούς σταθμούς της στα μέσα Απριλίου, τερματίζοντας περισσότερες από έξι δεκαετίες εμπορικής χρήσης της πυρηνικής ενέργειας.

Αν και η Γαλλία αντιμετώπισε προβλήματα σε πολλούς από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της, οι μισοί από τους οποίους έχουν κλείσει για επισκευή και συντήρηση πολλές φορές τον περασμένο χρόνο, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης διπλασιάζει την πυρηνική ενέργεια, ηγείται των προσπαθειών της ΕΕ να συμπεριλάβει τα πυρηνικά στο επίτευγμα των καθαρών μηδενικών στόχων, και επιδιώκει να αναπτύξει μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες .

Ωστόσο, μέχρι στιγμής η ΕΕ δεν έχει συμπεριλάβει τα πυρηνικά στις οδούς για την επίτευξη του καθαρού μηδενός έως το 2050. Και σχεδόν τα μισά κράτη μέλη θέλουν αυτό να αλλάξει.

Η συνάντηση της «Πυρηνικής Συμμαχίας»

Στο πλαίσιο των συντονισμένων αυτών ενεργειών, η υπουργός Ενεργειακής Μετάβασης της Γαλλίας Agnès Pannier-Runacher φιλοξένησε μια συνάντηση της λεγόμενης Πυρηνικής Συμμαχίας, στην οποία εκπρόσωποι 16 ευρωπαϊκών χωρών – εκείνων με πυρηνικούς αντιδραστήρες συν το Ηνωμένο Βασίλειο ως προσκεκλημένο και την Ιταλία ως παρατηρητή – κάλεσαν την ΕΕ « να λάβει υπόψη τη συμβολή όλων των προσιτών, αξιόπιστων, χωρίς ορυκτά και ασφαλών πηγών ενέργειας για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050».

Οι εκπρόσωποι της Πυρηνικής Συμμαχίας «έδωσαν έμφαση στη βασική συμβολή της πυρηνικής ενέργειας, ως προσθήκης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα της ενεργειακής παραγωγής της Ευρώπης και συλλογική επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας το αργότερο έως το 2050», αναφέρει η δήλωση από τη συνάντηση.

Ενθάρρυναν επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την οποία εκπροσώπησε στη συνάντηση η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον, «να αναγνωρίσει την πυρηνική ενέργεια στην ενεργειακή στρατηγική και τις σχετικές πολιτικές της ΕΕ».

«Οι 16 ευρωπαϊκές χώρες είναι πεπεισμένες ότι η πυρηνική ενέργεια είναι ουσιαστικό μέρος της ενεργειακής μετάβασης, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», δήλωσε η Pannier-Runacher .

Η διαμάχη

Η διαμάχη αυτή καθυστέρησε μια βασική ψηφοφορία για τους στόχους ανανεώσιμων πηγών ενέργειας του μπλοκ, καθώς τα κράτη μέλη συνεχίζουν να διαφωνούν για το ρόλο της πυρηνικής ενέργειας στους στόχους καθαρής ενέργειας. Τα κράτη μέλη της ΕΕ επρόκειτο να ψηφίσουν την περασμένη Τετάρτη για να εγκρίνουν υψηλότερους στόχους για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη λεγόμενη Οδηγία για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, και ενδεχομένως να ανοίξουν το δρόμο για μια τελική επίσημη ψηφοφορία την επόμενη εβδομάδα.

Ωστόσο, η Γαλλία εξέφρασε ανησυχίες για τον μικρό ρόλο της πυρηνικής ενέργειας στους στόχους καθαρής ενέργειας, ενώ ορισμένες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης φέρεται να εξέφρασαν ανησυχίες για το υψηλό κόστος της επιτάχυνσης της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Η πυρηνική ενέργεια αποτέλεσε μήλο της έριδος σε πολλά νομοθετήματα της ΕΕ τους τελευταίους μήνες. Πέρυσι, η ΕΕ αποφάσισε να συμπεριλάβει την πυρηνική ενέργεια και ορισμένα έργα και εγκαταστάσεις φυσικού αερίου ως περιβαλλοντικά βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες. Αυτή ήταν μια άλλη αμφιλεγόμενη απόφαση που προκάλεσε την οργή περιβαλλοντικών οργανώσεων που τώρα μηνύουν «την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να τερματίσει το αέριο και την πυρηνική πράσινη πλύση».