Βρετανία: Σκάνδαλο με το νερό αποκαλύπτει ο «Guardian»

Ένα σκάνδαλο που δυνητικά θα προσελάμβανε μεγάλες διαστάσεις αποκάλυψε το Σαββατοκύριακο ο «Guardian». Επιστήμονες με αναφορά τους είχαν προειδοποιήσει το 2002 υπουργούς της τότε βρετανικής κυβέρνησης – του Τόνι Μπλερ – για τους κινδύνους που εγκυμονούσε η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης στη χώρα. Η αναφορά κρατήθηκε μυστική για μια 20ετία. Και οι λεπτομέρειές της εξακολουθούν να αποσιωπούνται, κατά τη βρετανική εφημερίδα, παρά το ότι ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη κυβερνητική έρευνα για τη ρύπανση των υδάτων από τα λύματα και για την αποτυχία των εταιρειών ύδρευσης να επενδύσουν σε υποδομές.

Ο βρετανικός κλάδος ύδρευσης, ο οποίος εδώ και τρεις δεκαετίες λειτουργεί βάσει ενός μοντέλου ιδιωτικοποιήσεων, την περασμένη Πέμπτη ζήτησε δημοσίως συγγνώμη για την αποτυχία του να διαχειριστεί σωστά το νερό και να επενδύσει ως όφειλε στις υποδομές για τη διαφύλαξη του δημόσιου αυτού αγαθού και της δημόσιας υγείας. Οι εταιρείες του κλάδου απολογήθηκαν για την εκτεταμένη ρύπανση στο βρετανικό οικοσύστημα που έχει προκληθεί από ακατέργαστα λύματα. «Ρύπανση που έχει πυροδοτήσει πρωτοφανή αισθήματα οργής στην κοινή γνώμη», όπως γράφει χαρακτηριστικά ο «Guardian».

ΒοΕ: Η Βρετανία βιώνει ένα σπιράλ μισθών-τιμών

Οι εταιρείες υποσχέθηκαν να τριπλασιάσουν στα 10 δισ. στερλίνες (11,5 δισ. ευρώ) τη χρηματοδότηση για αγωγούς

ύδρευσης και αποχέτευσης, για έργα επεξεργασίας των λυμάτων και για την υλοποίηση άλλων απαραίτητων υποδομών. Επίσης ζήτησαν συγγνώμη για τη ρύπανση των παραλιών και των ποταμών με ακατέργαστα λύματα. «Αλλά όλα αυτά τα έργα θα χρηματοδοτηθούν από τους αυξημένους λογαριασμούς των πελατών των εταιρειών», εκτιμά στο ρεπορτάζ του ο «Guardian».

Μια προαναγγελθείσα αποτυχία

Η αποκρυβείσα έκθεση των ειδικών προέβλεπε 21 χρόνια πριν την κατάσταση στην οποία θα περιήρχετο σήμερα η ιδιωτικοποιημένη βιομηχανία ύδρευσης. Και είχε προειδοποιήσει την τότε κυβέρνηση να μην προχωρήσει στη διάθεση σε ιδιώτες μετοχών του κλάδου ύδρευσης.

Πρόκειται ακριβέστερα για μια έκθεση που είχε παραγγείλει το 2022 η βρετανική Επιτροπή Ανταγωνισμού (τώρα Αρχή Ανταγωνισμού και Αγορών, CMA) ενόψει της τότε ιδιωτικοποίησης της Southern Water και δεν είχε μέχρι τώρα δοθεί στο σύνολό της στη δημοσιότητα. Θα έπρεπε να είχε δημοσιοποιηθεί από το περασμένο καλοκαίρι βάσει του νόμου περί δημοσίευσης δημοσίων εγγράφων και ντοκουμέντων έπειτα από την παρέλευση 20ετίας. «Αλλά παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες για δημοσίευση της έκθεσης, αυτή κρατήθηκε μυστική», γράφει ο «Guardian».

Ο συγγραφέας της έκθεσης Κρις Γκούνταλ ζήτησε την πλήρη αποκάλυψη της έκθεσης που ο ίδιος και η ομάδα του είχαν εκπονήσει πριν από δύο δεκαετίες. «Εκείνο που με ανησυχεί είναι η οικονομική δομή των εταιρειών που προέκυψαν. Κατά την άποψή μου η ιδιωτικοποίηση δημιούργησε έναν κλάδο που είναι πλέον αδύνατο να ρυθμιστεί», σημείωσε ο Γκούνταλ στη βρετανική εφημερίδα.

«Σήμερα η Εταιρεία Ρύθμισης Εταιρειών Ύδρευσης (Ofwat) έχει σχεδόν χάσει κάθε ρυθμιστικό έλεγχο στον υπερχρεωμένο κλάδο. Για παράδειγμα είναι πολύ δύσκολο να βεβαιώσουν ότι οι εταιρείες ύδρευσης θα επενδύσουν αρκετά για να περιορίσουν τη ρύπανση με λύματα, τις διακοπές παροχής νερού και τις διαρροές. Είναι πράγματα για τα οποία είχαμε προβλέψει δύο δεκαετίες τώρα», είπε ο Γκούνταλ.

Δεκαετίες υποεπενδύσεων

Νωρίτερα εντός του τρέχοντος έτους η διευθύνουσα σύμβουλος της Thames Water Σάρα Μπέντλι είχε παραδεχθεί ότι τα υψηλά επίπεδα ρύπανσης των ποταμών ήταν το αποτέλεσμα «δεκαετιών υποεπενδύσεων» από την ιδιωτικοποιημένη εταιρεία υδάτων. Στοιχεία που δημοσιοποίησαν πρόσφατα οι «Financial Times» έδειξαν ότι οι 10 μεγαλύτερες εταιρείες ύδρευσης υπερδιπλασίασαν στα 1,4 δισ. στερλίνες (1,6 δισ. ευρώ) τα μερίσματα που διένειμαν στους μετόχους τους το 2022 παρά την κατακραυγή για τη μόλυνση των ποταμών με λύματα και την αποτυχία των επιχειρήσεων να επενδύσουν στην ενίσχυση των υποδομών.

Η έκθεση της CMA συντάχθηκε το Σεπτέμβριο του 2002 και βάσει του Νόμου για την Ελευθερία της Πληροφόρησης (Freedom of Information Act) του έτους 2000 θα έπρεπε να δημοσιοποιηθεί 20 χρόνια αργότερα, το Σεπτέμβριο του 2022 δηλαδή. Αλλά εδώ και 8 μήνες μετά δεν είχε δοθεί ακόμα στη δημοσιότητα.

Η βρετανική Αρχή CMA έχει σημειώσει ότι θα εξαιρούσε την αναφορά του 2002 από την υποχρέωση για δημοσίευση, εάν υποβληθεί σχετικό αίτημα. «Δίχως να θέλουμε να προδικάσουμε την έκβαση οποιουδήποτε αιτήματος που μπορεί να υποβληθεί βάσει του Νόμου περί Ελευθερίας της Πληροφορίας του 2000, θα θέλαμε να σας παραπέμψουμε στην εξαίρεση που προβλέπεται στην παράγραφο 22 του Νόμου», τονίζει η CMA.

Και εξηγεί ότι η εξαίρεση αυτή προβλέπει ότι «οι πληροφορίες που προορίζονται για μελλοντική δημοσίευση εξαιρούνται από τη δημοσίευση αν το δημόσιο συμφέρον για τη διατήρηση της εξαίρεσης υπερτερεί του δημοσίου συμφέροντος για αποδέσμευση». Αίτημα για εξαίρεση, πάντως, δεν αναφέρεται ότι έχει υποβληθεί.

Κίνδυνος κατάρρευσης του κλάδου

Ο οικονομολόγος Ντίτερ Χελμ έχει προειδοποιήσει ότι τα υψηλά επίπεδα των χρεών που έχουν αναλάβει οι ιδιωτικές επιχειρήσεις υδάτων συνιστούν απειλή για την οικονομική σταθερότητα των εταιρειών. Ερωτηθείς από τον «Guardian» γιατί η έκθεση Γκούνταλ και η πλήρης έρευνα που είχε διενεργηθεί δεν υπήχθησαν στο νόμο για δημοσιοποίησή τους έπειτα από 20 έτη απάντησε ότι «υπάρχει ακόμα σημαντικός αριθμός εγγράφων που συνθέτουν αυτό το θέμα και δεν έχουν ακόμη εξεταστεί».

Επιπλέον η CMA, σύμφωνα με τις συνήθεις διαδικασίες, θα μεταφέρει και θα ομαδοποιήσει τις εγγραφές που αφορούν την έκθεση Γκούνταλ με άλλες εγγραφές που έχουν φτάσει στο όριο των 20 ετών και οι οποίες έχουν επίσης επιλεγεί για να δημοσιοποιηθούν. «Αυτή η διαδικασία θα ολοκληρωθεί εντός του τρέχοντος έτους», είπε ο Χελμ.