Επικράτησε ο ορθολογισμός

Μόνο με τη βοήθεια της ψυχολογίας μπορούν να ερμηνευτούν όσα προηγήθηκαν των εκλογών σε σχέση με την πραγματική οικονομική κατάσταση της χώρας και των πολιτών της. Το πώς γινόταν το άσπρο μαύρο. Και όποιος υποστήριζε το άσπρο δεχόταν «βρώμικες» επιθέσεις προκειμένου να «πειστεί» και να υποστηρίζει και αυτός το μαύρο. Αυτή ήταν η προπαγάνδα ΣΥΡΙΖΑ.
Η τακτική βασιζόταν στην ψυχολογία της αγέλης. Ψυχολογικά παραδείγματα έχουν δείξει ότι ενώ ένα άτομο όταν λειτουργεί μόνο του δίνει σωστές απαντήσεις σε ερωτήσεις απλής παρατηρητικότητας, όταν μπει σε ομάδα με άλλους, οι οποίοι δίνουν εσκεμμένα λάθος απαντήσεις, τότε το άτομο τείνει να ακολουθεί την ομάδα και να δίνει λάθος απαντήσεις, παρότι δεν τις είχε δώσει όταν ήταν μόνο του. Αυτό συμβαίνει διότι το άτομο φοβάται να εκφράσει μια άποψη διαφορετική από την άποψη του πλήθους και ακολουθεί το πλήθος, εφόσον κυριαρχεί η σκέψη ότι όλοι οι άλλοι άνθρωποι δεν μπορεί να κάνουν λάθος.

Κάπως έτσι αναπαράγονταν όλη την προηγούμενη τετραετία στερεότυπες απόψεις ότι ο μισθός επαρκεί για μια οικογένεια μόλις για 18 μέρες του μήνα. Με τον ίδιο τρόπο είχαν πειστεί πολλοί ότι πράγματι έχαναν τα σπίτια τους δεκάδες χιλιάδες λόγω χρεών ή ότι όλες οι μικρές επιχειρήσεις έχουν προβλήματα και ετοιμάζονται να κλείσουν.

Η πραγματικότητα ήταν διαφορετική. Σε βαθμό μάλιστα υπερβολής. Το χρήμα που κυκλοφορούσε και κυκλοφορεί δεν αιτιολογείται από την άνθηση της οικονομίας, είναι ακόμα περισσότερο. Είναι τόσο πολύ, που επαρκεί για να διατηρείται η κατανάλωση σε περιβάλλον πραγματικής ακρίβειας σε υψηλά επίπεδα, ενώ περίσσευαν και πολλά χρήματα για αποταμίευση (άνω των 50 δισ. επιπλέον στις τράπεζες). Στις τράπεζες πράγματι μειώθηκαν οι ρυθμίσεις, αλλά κυρίως λόγω του μειωμένου ενδιαφέροντος των δανειοληπτών, οι οποίοι άρχισαν να αποπληρώνουν, ενώ είναι συχνές οι περιπτώσεις πλήρους αποπληρωμής ενός δανείου, λίγο πριν από τον πλειστηριασμό. Το ίδιο και με τις επιχειρήσεις. Η σε βαθμό υπερβολής στήριξή τους την περίοδο της πανδημίας, όχι απλώς τις διέσωσε από εκείνη τη ζημιά, αλλά «ανέστησε» χιλιάδες επιχειρήσεις που είχαν μεταβληθεί σε «ζόμπι» την περίοδο της κρίσης.

Προφανώς δίπλα σε όλους αυτούς που πήγαν καλά την προηγούμενη τετραετία ή καλύτερα από την προηγούμενη δεκαετία, βρίσκονται πολλοί συμπολίτες μας που δεν πήγαν και τόσο καλά. Αλλά ποσοτικά οι δεύτεροι ήταν συντριπτικά λιγότεροι από τους πρώτους. Ξεκάθαρο καθήκον της νέας κυβέρνησης είναι να νοιαστεί και για αυτούς. Την κατεύθυνση μιας χώρας τη δίνουν όμως οι πολλοί. Οπως σωστά ο ΣΥΡΙΖΑ είχε διαγνώσει (και ενδεχομένως είχε υποδαυλίσει) την οργή της μεγαλύτερης μερίδας των πολιτών το 2015 κερδίζοντας τις εκλογές, έτσι έχασε τώρα την πραγματική κατάσταση των πολλών. Επιχειρούσε με τη δυναμική του 2015 να «χειραγωγήσει» την κοινή γνώμη και σε έναν βαθμό τα κατάφερε, μέχρι την κάλπη. Εκεί άλλαξαν τα πάντα. Εκεί μετράει η πραγματική κατάσταση.

Αυτό όμως που δεν μπορούσε να ελέγξει ο ΣΥΡΙΖΑ, γι’ αυτό και έχασε, ήταν το πώς θα λειτουργούσε ένα άτομο, σκεπτόμενο ορθολογικά, μόνο του μπροστά στην κάλπη. Εκεί που καθρεφτίζεται το μέλλον του ίδιου και της οικογένειάς του και μπορεί να κρίνει αποκλειστικά με τις δικές του παραστάσεις και όχι με αυτές που επιχείρησε να του υποδείξει ο περίγυρος…