Alpha Bank: Η ανθεκτικότητα της ρουμάνικης οικονομίας παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία

Εν μέσω ενός ασταθούς διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος και υψηλής αβεβαιότητας, η ευρωπαϊκή οικονομία επιδεικνύει εξαιρετικές αντοχές, επιτυγχάνοντας να αποφύγει την ύφεση, σύμφωνα με το εβδομαδιαίο δελτίο της Alpha Bank. Η εικόνα αυτή αποτυπώνεται στις πρόσφατες εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Economic Forecast, European Commission, May 2023), καθώς αναθεωρήθηκαν προς τα πάνω οι προοπτικές ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) για το 2023 και το 2024, σε 1,0% και 1,7%, αντίστοιχα. Καταλυτικό ρόλο στην αναθεώρηση έπαιξε ο περιορισμός των αρνητικών επιπτώσεων από τον πόλεμο στα ευρωπαϊκά εδάφη, η αποκλιμάκωση των τιμών της ενέργειας, καθώς και η ισχυρή αγορά εργασίας.

Οι πληθωριστικές πιέσεις φαίνεται ότι θα διατηρηθούν για διάστημα μεγαλύτερο του αναμενομένου, σε 6,7% το 2023 και 3,1% το 2024, υπερβαίνοντας τον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2% της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Αναμφίβολα, ο υψηλός πληθωρισμός, και δη, ο επίμονος δομικός πληθωρισμός (που εξαιρεί τις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων), ενδέχεται να οδηγήσει σε διατήρηση της αυστηρής νομισματικής πολιτικής, στον βραχυχρόνιο ορίζοντα.

Παρά την υψηλή αβεβαιότητα για την εξέλιξη του πολέμου και την εγγύτητα στα ουκρανικά εδάφη, οι χώρες της κεντροανατολικής Ευρώπης παρουσίασαν μια πρωτοφανή ανθεκτικότητα. Ιδιαίτερα δε, η Ρουμανία που κατάφερε να επιτύχει υψηλό ρυθμό ανάπτυξης (4,7% το 2022), λόγω κυρίως της ισχυρής ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων. Για τα επόμενα έτη, η οικονομία της Ρουμανίας αναμένεται να διατηρηθεί σε αναπτυξιακή τροχιά, αν και επιβραδυνόμενη, και να μεγεθυνθεί κατά 3,2% το 2023 και 3,5% το 2024 (Ευρωπαϊκή Επιτροπή), με σημαντικά υψηλότερους ρυθμούς από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (Γράφημα 4).

ΕΒΕΑ: Οι 5 κλάδοι που απογειώνουν τις εμπορικές σχέσεις Ελλάδας – Ρουμανίας

Ψηλός εναρμονισμένος πληθωρισμός

Παράλληλα, ο εναρμονισμένος πληθωρισμός στη Ρουμανία είναι ιδιαίτερα υψηλός (12% το 2022), ενώ αναμένεται να αποκλιμακωθεί σταδιακά σε 9,7% το 2023 και 4,6% το 2024. Με στόχο την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, η κεντρική τράπεζα της Ρουμανίας (NBR) προχώρησε σε έντεκα διαδοχικές αυξήσεις του βασικού επιτοκίου, από τον Οκτώβριο του 2021 μέχρι σήμερα, φθάνοντας στο 7% (αύξηση κατά 575 μονάδες βάσης).

Η αύξηση των επιτοκίων αποτέλεσε ένα πολύτιμο εργαλείο στη φαρέτρα των υπευθύνων χάραξης νομισματικής πολιτικής, με τον πληθωρισμό να μειώνεται αισθητά τον Απρίλιο του 2023, σε 10,6% σε ετήσια βάση, αποκλιμακωμένος από το υψηλό επίπεδο του προηγούμενου Νοεμβρίου (14,6%). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, από τον Ιανουάριο του 2023, η κεντρική τράπεζα της Ρουμανίας έχει διατηρήσει το βασικό της επιτόκιο στο 7%, αφού ο πληθωρισμός βαίνει μειούμενος.

Αναμφίβολα, η ραγδαία αύξηση του βασικού επιτοκίου παρέμβασης αναμένεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στη χρηματοδότηση της οικονομίας και τις επενδύσεις. Η επίδραση αυτή, ωστόσο, ενδέχεται να αμβλυνθεί λόγω της ενεργοποίησης των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), τα οποία αναμένεται να διαδραματίσουν σημαίνοντα ρόλο στις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας. Η Ρουμανία κατέθεσε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα (Recovery and Resilience Plan) που περιλαμβάνει 107 επενδύσεις και 64 μεταρρυθμίσεις, ενώ θα λάβει περίπου Ευρώ 29,2 δισ., εκ των οποίων τα Ευρώ 14,24 δισ. θα αντιστοιχούν σε επιχορηγήσεις και τα υπόλοιπα Ευρώ 14,94 δισ. σε δάνεια.

Μάλιστα, αξίζει να αναφερθεί ότι η Ρουμανία βρίσκεται στη δεύτερη θέση, μετά από την Ελλάδα, όσον αφορά στην κατανομή των κεφαλαίων ως ποσοστό του ΑΕΠ (12,15%).

Πράσινη μετάβαση και ψηφιακός μετασχηματισμός

Ωστόσο, για να επιτευχθεί η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας, καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσει η ταχεία απορρόφηση των κονδυλίων, όπου έχουν παρατηρηθεί καθυστερήσεις τα προηγούμενα έτη. Μέχρι σήμερα, η Ρουμανία έχει ήδη εισπράξει από το ΤΑΑ Ευρώ 6,3 δισ. (προκαταβολή και πρώτη δόση), που αντιστοιχούν στο 21% των συνολικών πόρων. Επιπλέον, περισσότερα από Ευρώ 6 δισ. έχουν δρομολογηθεί για το 2023, αυξάνοντας έτσι την απορρόφηση σε επίπεδα άνω του 40%.

Οι ευρωπαϊκοί πόροι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της οικονομικής ανάπτυξης της Ρουμανίας, με τους συνολικούς πόρους να υπολογίζονται σε Ευρώ 56 δισ., από την είσοδο της χώρας (2007) στην Ε.Ε. μέχρι σήμερα (Υπουργείο Ευρωπαϊκών Επενδύσεων και Έργων). Άξιο αναφοράς είναι ότι, για το διάστημα 2021- 2027, αναμένεται να εισέλθουν στην οικονομία ευρωπαϊκά κονδύλια ύψους άνω των Ευρώ 90 δισ., αν συνυπολογίσουμε και τα κονδύλια από το ΤΑΑ (Ευρώ 29,2 δισ.), τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (Ευρώ 14,9 δισ.), το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 (Ευρώ 31,5 δισ.), τα εναπομείναντα κονδύλια από το προηγούμενο ΕΣΠΑ 2014-2020 (Ευρώ 7,9 δισ.), καθώς και άλλες δράσεις, όπως το ταμείο για τη δίκαιη μετάβαση (Just Transition Fund) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ESF+) για τις επενδύσεις σε θέσεις εργασίας και δεξιότητες.

Οι προοπτικές

Παρά τις ευοίωνες προοπτικές για τη ρουμανική οικονομία, οι προκλήσεις παραμένουν ορατές. Η Κυβέρνηση τα τελευταία έτη έχει υλοποιήσει ένα σημαντικό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, φιλικό προς την επιχειρηματικότητα, στοχεύοντας στον εξορθολογισμό των δημόσιων οικονομικών. To έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης παραμένει υψηλό, σε 6,2% το 2022 και 4,7% το 2023, ενώ η Κυβέρνηση αποφάσισε, πρόσφατα, τη μείωση των δημοσίων δαπανών κατά Ευρώ 1,1 δισ. ή 0,3%.

Η αγορά εργασίας διατηρείται ισχυρή, με την ανεργία να εκτιμάται στο 5,4% το 2023. Παρόλα αυτά, η γήρανση του πληθυσμού και η μαζική φυγή εγχώριου εργατικού δυναμικού κατά την προηγούμενη δεκαετία, αποτελούν σοβαρό εμπόδιο για την ανάπτυξη της οικονομίας. Όμως, παρά τη συστηματική μετανάστευση των Ρουμάνων πολιτών, στοχεύοντας σε καλύτερες αμοιβές, η ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας πολιτών που μετανάστευσαν εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς και εργαζομένων από χώρες εκτός Ε.Ε. θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αντισταθμιστικοί παράγοντες και να μετατρέψουν την εικόνα της χώρας, από χώρα εκροής, σε χώρα υποδοχής εργατικού δυναμικού .

Συνοψίζοντας, η οικονομία της Ρουμανίας βιώνει μια περίοδο άνθησης, η οποία στηρίζεται κυρίως στις επενδύσεις και τα κονδύλια που θα εισέλθουν από την Ε.Ε. Η απορρόφηση αυτών των πόρων είναι επιτακτική, ενώ η αγορά εργασίας αλλάζει ριζικά και το αλλοδαπό εργατικό δυναμικό εισέρχεται δυναμικά για να καλύψει τις αναπτυξιακές ανάγκες.