Συνταγή από το παρελθόν απάντηση στα Bank Run

Οι χρεοκοπίες τραπεζών που κάνουν κουρέλια τα νεύρα των επενδυτών και δοκιμάζουν τις ρυθμιστικές αρχές, προκαλούν επανεξέταση του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Κοιτάζοντας στο παρελθόν ίσως υπάρχει λύση που μέχρι τώρα περιφρονούν οι ρυθμιστικές αρχές.

Οι πιστοποιητικές καταθέσεις είναι γενικά αγκυροβολημένες σε τραπεζικoύς λογαριασμούς – δεν είναι εξαργυρώσιμες πριν από τη λήξη τους, εκτός εάν ο κάτοχος της κατάθεσης πεθάνει ή καταστεί διανοητικά ανίκανος. Η μεσιτεία για προσέλκυση πιστοποιητικών καταθέσεων για τράπεζες που έχουν ανάγκη δεν είναι κάτι καινούργιο.

Χάρη στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων – CD με ωρίμανση από τρεις μήνες έως δέκα χρόνια είναι πλέον πάνω από 5%. Αυτό σημαίνει ότι τέτοιες επιχειρήσεις είναι καλές για φορείς, που χρεώνουν μικροποσά για κάθε CD στο οποίο διαμεσολαβούν.

Πάνω από τριάντα χρόνια πριν, ήταν μια διαφορετική ιστορία, όταν μικρές εταιρείες έβγαζαν εκατομμύρια παρέχοντας χρηματοδότηση στον άρρωστο τομέα αποταμιεύσεων και δανείων ύψους 1,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων με τη μορφή προθεσμιακών καταθέσεων – CD υψηλής απόδοσης.

Τότε οι ρυθμιστικές αρχές των περιφερειακών ομοσπονδιακών τραπεζών στεγαστικών δανείων καλούσαν πιστωτές όπως η Financial Northeastern και η Merrill Lynch να διοχετεύσουν δισεκατομμύρια για να υποστηρίξουν την οικονομία των ζόμπι τραπεζών, κυρίως στο Τέξας. Αυτά τα ιδρύματα που παρείχαν δάνεια και καταθέσεις για ιδιώτες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις είχαν μπει σε βαθιά προβλήματα μετά την εκτίναξη των πρόσφατα απορυθμισμένων επιτοκίων καταθέσεων επενδύοντας σε εμπορικά ακίνητα, σε junk ομόλογα και άλλα τοξικά περιουσιακά στοιχεία.

Όταν κατακάθισε ο κονιορτός, 747 τραπεζικά ιδρύματα είχαν κλείσει και το αφερέγγυο κρατικό ασφαλιστικό ταμείο FSLIC, που υποστήριζε τον κλάδο, απορροφήθηκε από την FDIC. Η καταστροφή κόστισε στους φορολογούμενους των ΗΠΑ 124 δισεκατομμύρια δολάρια, περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε τρέχοντες όρους, ή ισοδύναμο του 2% του ΑΕΠ της Αμερικής του 1989. Οι μεσίτες – χρηματιστές κατηγορήθηκαν για την επιδείνωση της κρίσης. Οι ειδήμονες τους αποκάλεσαν «καρκίνο» που πλήττει το σύστημα επειδή διοχέτευαν «ζεστό χρήμα» που μπαινόβγαινε στις τράπεζες κυνηγώντας την υψηλότερη απόδοση.

Το 1991, οι νέοι κανονισμοί που θεσπίστηκαν από την FDIC κατέστησαν τις λεγόμενες καταθέσεις με διαμεσολάβηση, προϊόν πρακτικά τοξικό για τις τράπεζες, βούτυρο στο ψωμί τέτοιων χρηματιστών – μεσιτών. Οι ρυθμιστικές αρχές προειδοποίησαν κατά της χρήσης πιστοποιητικών καταθέσεων και αύξησαν τα ασφάλιστρα FDIC για όσους το έκαναν. Σήμερα από τις 4.700 τράπεζες της χώρας λίγες κατέχουν σημαντικά ποσά σε τέτοιες καταθέσεις.

Η Silicon Valley Bank δεν είχε ούτε μια κατάθεση μέσω μεσιτείας στα βιβλία της στις 9 Μαρτίου, την ημέρα που οι καταθέτες απέσυραν 42 δισεκατομμύρια δολάρια σε μόλις 10 ώρες. Η αποσύρση καταθέσεων με ρυθμό 1 εκατομμυρίου δολαρίων ανά δευτερόλεπτο της SVB πυροδοτήθηκε από μερικά tweets.

Δεκάδες fintechs, συμπεριλαμβανομένων των Chime, Mercury και Robinhood, είναι πολύ πρόθυμες πλέον να σας βοηθήσουν με γρήγορες, χωρίς τριβές μεταφορές χρημάτων. Όταν η Apple, με την υποστήριξη της Goldman Sachs, ανακοίνωσε στα μέσα Απριλίου ότι προσέφερε έναν ασφαλισμένο από την FDIC λογαριασμό ταμιευτηρίου με απόδοση 4,15%, μάζεψε σχεδόν 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε τέσσερις ημέρες.

Μη τραπεζικοί οργανισμοί, με τη μορφή αμοιβαίων κεφαλαίων αγοράς χρήματος, όπως αυτά που προσφέρουν οι Vanguard και Fidelity, αγαπούν επίσης το ζεστό χρήμα. Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, τους τελευταίους 13 μήνες, 1 τρισεκατομμύριο δολάρια σε καταθέσεις έχουν εγκαταλείψει τις εμπορικές τράπεζες για ανασφάλιστους λογαριασμούς υψηλότερης απόδοσης.

Παρά το υποτιμητικό  ψευδώνυμο «ζεστό χρήμα», τα ασφαλισμένα από το FDIC CD μέσω διαμεσολάβησης είναι πολύ πιο περίπλοκα από οποιουσδήποτε τραπεζικούς λογαριασμούς ταμιευτηρίου. Επιπλέον, υπάρχουν ισχυρά στοιχεία από μια εξειδικευμένη ομάδα αποκαλούμενων βιομηχανικών τραπεζών, οι οποίες βρίσκονται σε εξαιρετική οικονομική κατάσταση ενώ βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε αυτή τη χρηματοδότηση, υποδηλώνοντας ότι αυτού του είδους η «ζέστη» είναι σταθεροποιητική δύναμη.

Αλλά τα CD με διαμεσολάβηση από μόνα τους δεν θα θεραπεύσουν αυτό που ταλαιπωρεί το τραπεζικό σύστημα της χώρας. Το γεγονός ότι μετά από 40 χρόνια συνεχίζουν να στιγματίζονται από τις ρυθμιστικές αρχές -και κατά συνέπεια να αποφεύγονται από τις τράπεζες- δείχνει ευρύτερο πρόβλημα. Η τραπεζική ρύθμιση, με τις πολλαπλές κρατικές ρυθμιστικές αρχές και τους τρεις κύριους ομοσπονδιακούς φύλακες —την Federal Reserve, την FDIC και το Γραφείο Ρύθμισης Νομίσματος (Office of Controller of the Currency)— είναι εκπληκτικά αναποτελεσματική, φορτωμένη με πολιτικά «μπαγκάζια» και πολύ πίσω από μια αγορά που αλλάζει γρήγορα.

Μέρος του προβλήματος προέρχεται από την προσκόλληση σε παλιομοδίτικα τραπεζικά ιδανικά όπως οι «βασικές» καταθέσεις, που πιστεύεται ότι είναι θεμελιώδεις για την κοινοτική τραπεζική και την ευρωστία του συστήματός. Η SVB και η First Republic δεν ήταν οι μόνες τράπεζες που πιάστηκαν απροετοίμαστες όταν η Fed αύξησε τα επιτόκια 10 φορές τον τελευταίο χρόνο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της FDIC, 31 ασφαλισμένες από την FDIC τράπεζες με συνολικό ενεργητικό 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων αντιμετωπίζουν ζημίες στα χαρτοφυλάκια τίτλων που υπερβαίνουν το πρωτοβάθμιο κεφάλαιό.  Επίσης, σχεδόν 400 τράπεζες με συνδυασμένα περιουσιακά στοιχεία άνω των 3,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων έχουν ζημίες που ξεπερνούν το ήμισυ του πρωτοβάθμιου κεφαλαίου τους. Ουσιαστικά όλα αυτά τα ιδρύματα είναι τοπικές τράπεζες, με περιουσιακά στοιχεία μικρότερα από 300 εκατομμύρια δολάρια. Ευτυχώς, λίγα από αυτά τα άρρωστα ιδρύματα είναι πιθανό να έχουν πολλές ανασφάλιστες καταθέσεις που ξεπερνούν τα $250.000.

«Υπό το πρίσμα των πρόσφατων χρεοκοπιών τραπεζών, το ερώτημα δεν είναι πραγματικά αν πρέπει να ξανασκεφτούμε τι είναι μια κατάθεση με μεσίτη ή τι είναι το ζεστό χρήμα, αλλά τι είναι πλέον μια βασική κατάθεση» ανέφερε στον Forbes η Τζελίνα ΜακΟυίλιαμς, πρώην πρόεδρος του FDIC και τώρα διευθύνων συνεργάτης της δικηγορικής εταιρείας Cravath Swaine & Moore στην Ουάσιγκτον. Η ίδια θεωρεί ότι το κοινοτικό τραπεζικό μοντέλο θα πρέπει να αλλάξει, καθώς αυτές οι μικρές τράπεζες βασικά δεν μπορούν να επιβιώσουν εάν δεν συμμετάσχουν σε συνεργασίες fintech, αλλά για διάφορους λόγους, για τις ρυθμιστικές αρχές στην Ουάσιγκτον το fintech είναι πολύ απεχθές.

Οι μικρές τοπικές τράπεζες βουλιάζουν

Αυτές οι 31 κοινοτικές τράπεζες ανέφεραν ότι διατηρούσαν ομόλογα και άλλους τίτλους με ζημίες που υπερέβαιναν το κεφάλαιό τους. Ευτυχώς, η Federal Reserve ανακοίνωσε ότι θα χορηγήσει δάνεια σε οποιαδήποτε τράπεζα για την πλήρη ονομαστική αξία αυτών των τίτλων. Αυτά είναι τα χειρότερα, αλλά εκατοντάδες άλλες έχουν μεγάλες απώλειες.

Υπάρχουν επί του παρόντος 4.676 τράπεζες ασφαλισμένες στο FDIC. Έχουν όμως δυσανάλογη ισχύ και η κύρια ομάδα λόμπι των μικρών τραπεζών, Independent Community Bankers of America (ICBA), ξόδεψε σχεδόν 4,8 εκατομμύρια δολάρια για την άσκηση πίεσης το 2022, σύμφωνα με το Open Secrets.

Η πρώην πρόεδρος του FDIC ΜακΟυίλιαμς τονίζει την συνεχιζόμενη αίσθηση ότι αυτές οι μικρές τράπεζες έχουν σημασία, καθώς οι μεγάλες τράπεζες δεν κατανοούν τις τοπικές συνθήκες στις τοπικές κοινωνίες, όπου όλα στηρίζονται σε προσωπικό επίπεδο.

Η ICBA ισχυρίζεται ότι οι μεγάλες τράπεζες της Wall Street είναι συναλλακτικές, λαμβάνουν αποφάσεις με βάση «προκαθορισμένα πιστωτικά κουτιά», ενώ η κοινοτική τραπεζική συνοψίζεται σε σχέσεις. Φυσικά, αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό ανοησία. Οι μικρές τράπεζες χρησιμοποιούν -ή θα έπρεπε να χρησιμοποιούν- ακριβώς τις ίδιες μετρήσεις για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας.

Επιπλέον, επειδή οι ρυθμιστικές αρχές δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα ακριβείς στον ορισμό των βασικών καταθέσεων, εκτός από το ότι οι καταθέσεις με διαμεσολάβηση πρέπει κυρίως να αποφεύγονται, έξυπνοι επιχειρηματίες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν βρει τρόπους να  παρακάμψουν τις απαγορεύσεις και τα όρια ασφάλισης FDIC.

Μπορούν, επί παραδείγματι, να τεμαχίσουν μεγάλες  καταθέσεις έως και 50 εκατομμύριων δολαρίων  σε κομμάτια των 250.000 δολαρίων και να τοποθετούνται σε διάφορες ασφαλισμένες από το FDIC τράπεζες στο δίκτυο κάποιου διαμεσολαβητή.

Τα 58 εκατομμύρια δολάρια σε αμοιβαίες καταθέσεις πολιτών δεν θεωρούνται με μεσολάβηση του FDIC, αλλά αντίθετα εμπίπτουν στον χαρακτηρισμό της κατάθεσης «πυρήνα». Ομοίως, εάν είστε τράπεζα που διαφημίζει τις τιμές των CD σας στο διαδίκτυο χρησιμοποιώντας υπηρεσίες όπως το Bankrate, το NerdWallet ή το Forbes Advisor, οι καταθέσεις υψηλού επιτοκίου που φέρνετε από όλη τη χώρα χαρακτηρίζονται συνήθως ως καταθέσεις «πυρήνα».

Έπειτα, υπάρχουν οι πολλαπλές, και συχνά συγκεχυμένες, «εξαιρέσεις» των καταθέσεων που χορηγούνται από την FDIC σε διάφορες τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εργάζονται αποκλειστικά με fintechs.

Μεταξύ των τραπεζών, οι μεγαλύτεροι χρήστες καταθέσεων με διαμεσολάβηση είναι μια μικρή ομάδα 24  ιδρυμάτων που είναι ασφαλισμένα από το FDIC, γνωστά ως βιομηχανικές τράπεζες. Αυτά αντιπροσωπεύουν μόνο 250 δισεκατομμύρια δολάρια σε συνολικό ενεργητικό, αλλά είναι εξαιρετικά κεφαλαιοποιημένα και κερδοφόρα. Περιφρονούνται επίσης από την ICBA και την Federal Reserve, και μετά βίας γίνονται ανεκτές από τη ρυθμιστική αρχή τους, την FDIC.

Αναφέρονται και ως εταιρείες βιομηχανικών δανείων (ILC). Είναι ασφαλισμένες από το FDIC και ελέγχονται, αλλά οι μητρικές τους εταιρείες είναι συνήθως εμπορικά ή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Παρόλο που υπόκεινται στην ίδια αυστηρή διαδικασία της FDIC με άλλες τράπεζες, εξαιρούνται από την επίβλεψη της Federal Reserve επειδή οι μητρικές τους εταιρείες, οι οποίες καλούνται να υποστηρίξουν το ILC τους με κεφάλαια, δεν είναι τραπεζικές εταιρείες χαρτοφυλακίου.

Οι βιομηχανικές τράπεζες μπορούν να προσφέρουν λογαριασμούς ταμιευτηρίου, πιστωτικές κάρτες, δάνεια και ενυπόθηκα δάνεια, αλλά απαγορεύεται να προσφέρουν λογαριασμούς όψεως ή να χρηματοδοτούν τα προϊόντα της μητρικής τους εταιρείας. Οι βιομηχανικές τράπεζες τείνουν να είναι εξειδικευμένες και χωρίς υποκαταστήματα, γι’ αυτό πολλές βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε πιστοποιητικά καταθέσεων με διαμεσολάβηση για χρηματοδότηση, τα οποία χρησιμοποιούν για να ταιριάζουν με τη λήξη των περιουσιακών στοιχείων.

Βιομηχανική αντοχή

Για τέτοια ιδρύματα όπως η Toyota Financial Savings Bank που παρέχει λογαριασμούς ταμιευτηρίου, στεγαστικά δάνεια και εμπορικά δάνεια στους 35.000 υπαλλήλους της εταιρείας, μπορεί να είναι οικονομικά συμφέρουσα η ύπαρξη βασικών καταθέσεων που δεν έχει τόσα τέλη από το FDIC, αλλά την ίδια στιγμή, υπάρχουν άλλα κόστη όπως οι πωλητές που βρίσκουν τους πελάτες.

Οι βιομηχανικές τράπεζες αντιπροσωπεύουν επί του παρόντος περίπου το 1% του συνόλου των τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων, αλλά η ICBA προφανώς τις θεωρεί τρομερή απειλή για την κοινοτική τραπεζική. Τον Ιούλιο του 2005, όταν η Walmart υπέβαλε αίτηση για δημιουργία βιομηχανικής τράπεζας, η ICBA ενορχήστρωσε χιλιάδες επιστολές προς το FDIC και το Κογκρέσο με το μήνυμά τους ήταν ότι όπως η Walmart σκότωσε τη τοπική λιανική, μια βιομηχανική τράπεζα θα την βοηθούσε να εξαλείψει τις τοπικές τράπεζες.

Το FDIC αγνόησε την αίτηση της Walmart. Στη συνέχεια, έναν ολόκληρο χρόνο αφότου ο κολοσσός του λιανικού εμπορίου υπέβαλε τα έντυπά του, η FDIC ανακοίνωσε ένα εξάμηνο μορατόριουμ για την έγκριση όλων των αιτήσεων ILC, φαινομενικά για να «προσδιορίσει εάν υπάρχουν αναδυόμενα ζητήματα ασφάλειας και ευρωστίας ή πολιτικής». Η Walmart απέσυρε την αίτησή της τον Μάρτιο του 2007 και αυτό το εξάμηνο μορατόριουμ ολοκληρώθηκε μετά από 14 χρόνια, όταν η Τζελίνα ΜακΟυίλιαμς ανέλαβε τη θέση της προέδρου της FDIC και ενέκρινε την αίτηση των Nelnet and Square.

Οι τραπεζικές κρίσεις αφορούν πάντα την εμπιστοσύνη και τη σταθερότητα, κάτι στο οποίο οι παραδοσιακές τράπεζες δεν έχουν πλέον το μονοπώλιο. Οι περισσότεροι άνθρωποι πλέον εμπιστεύονται την Apple και την Toyota περισσότερο από την κοινοτική τους τράπεζα. Η επόμενη γενιά τραπεζικών πελατών ενδιαφέρεται ελάχιστα για τις μεσιτείες ή τους ρυθμιστικούς πολέμους και είναι αρκετά έξυπνη ώστε να γνωρίζει ότι τα ζεστά χρήματα που προσφέρουν υψηλότερες αποδόσεις, είτε από την τοπική τους τράπεζα, είτε από χρηματοοικονομική τεχνολογία είτε από μεσίτη, είναι έξυπνα χρήματα.