Αναδρομή του POLITICO σε 25 στιγμές στην ιστορία της ΕΚΤ

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κλείνει τα 25. Μέχρι τώρα ήταν σαν βόλτα σε τραινάκι λούνα παρκ. Το POLITICO σταχυολόγησε 25 συναρπαστικές στιγμές όλων αυτών των χρόνων.

1998: Φωτεινή νέα αυγή

Ιδρύεται η ΕΚΤ, με τους ηγέτες της ΕΕ να υπογράφουν επίσημα τη σύνθεση του πρώτου διοικητικού συμβουλίου της.

2000: «Ο χαζούλης Βιμ»

Ο πρώτος πρόεδρος της ΕΚΤ, ο Βιμ Ντούιζενμπεργκ, μαθαίνει τις πραγματικότητες της επικοινωνίας με τον σκληρό τρόπο: το ευρώ φτάνει στο ιστορικό χαμηλό κάτω από τα 85 σεντ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, αφού αποκλείει αδιάφορα την παρέμβαση για την υποστήριξή του.

2001: Ο Δούρειος Ίππος

Η Ελλάδα εντάσσεται στο ευρώ την 1η Ιανουαρίου, σηματοδοτώντας την πρώτη επέκταση μιας νομισματικής ένωσης που έκτοτε έχει αυξηθεί σε 20 κράτη μέλη. Η ένταξη της Ελλάδας είναι ένας θρίαμβος της πολιτικής και του ευρωσυμβολισμού έναντι της οικονομίας και θα οδηγήσει σε μια τεράστια κρίση που απείλησε τη βιωσιμότητα του ενιαίου νομίσματος μια δεκαετία αργότερα.

2002: Κράτα τα ευρώ

Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 2002, άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη κάνουν ουρές για τα πρώτα τραπεζογραμμάτια ευρώ. Ανάμεσά τους η Κριστίν Λαγκάρντ, με φίλους που αμφιβάλλουν αν η μεγαλύτερη αλλαγή χαρτονομισμάτων στην ιστορία, θα κυλήσει ομαλά. «Βάλαμε ένα στοίχημα», θυμάται η σημερινή πρόεδρος της ΕΚΤ: «αν η μηχανή μας έδινε γαλλικά φράγκα αντί για χαρτονομίσματα ευρώ, θα μπορούσαν να κρατήσουν τα χρήματα». Δεν το έκανε. Η Λαγκάρντ κράτησε τα € της.

2003: Ο Τρισέ στο τιμόνι

Ο Ζαν Κλοντ Τρισέ μετακομίζει στη Φρανκφούρτη ως μέρος μιας παρασκηνιακής συμφωνίας βάσει της οποίας ο Βιμ Ντούιζενμπεργκ παραιτείται μετά από μόλις τέσσερα χρόνια. Όπως και με την συμπατριώτισσά της Κριστίν Λαγκάρντ, έτσι και ο Τρισέ χρειάστηκε να ξεπεράσει νομικά προβλήματα στη Γαλλία, αφού απαλλάχθηκε από κατηγορίες για ψευδή λογιστική που προέρχονται από το φλερτ της Credit Lyonnais με την κατάρρευση στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

2007: Η παγκόσμια κρίση έρχεται στην ευρωζώνη

Η ΕΚΤ διοχετεύει 95 δισεκατομμύρια ευρώ στην αγορά χρήματος σε μια επείγουσα επιχείρηση, αφού η BNP Paribas παγώνει την πρόσβαση σε τρία κεφάλαια που συνδέονται με ενυπόθηκα ομόλογα subprime των ΗΠΑ. Η Παγκόσμια Οικονομική Κρίση έχει ξεκινήσει, αλλά θα χρειαστεί πάνω από ένα χρόνο για να φτάσει στο αποκορύφωμά της.

2008: Σύσφιγξη εν μέσω κατακλυσμού

Η ΕΚΤ αυξάνει τα επιτόκια την παραμονή της μεγαλύτερης χρηματοπιστωτικής κρίσης στη σύγχρονη ιστορία. Πριν συμμετάσχει σε μια παγκόσμια εκστρατεία μειώσεων επιτοκίων τον Οκτώβριο μετά την πτώση της Lehman Brothers, ο Τρισέ και οι περί αυτόν είναι προσηλωμένοι στην αύξηση των τιμών του πετρελαίου και όχι στην κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος των ΗΠΑ. Η ΕΚΤ συνεχίζει να διαπράττει ένα παρόμοιο λάθος πολιτικής όταν αίρει τα επιτόκια τον Απρίλιο του 2011, αγνοώντας τους κώδωνα κινδύνου από την περιφέρεια της ευρωζώνης. Η διπλή στροφή αφήνει ουλές στην αξιοπιστία της ΕΚΤ.

2009: Κρίση κρατικού χρέους

Το Παγκόσμια Οικονομική Κρίση μεταμορφώνεται σε κρίση δημόσιου χρέους καθώς αναδεικνύεται η πραγματική κλίμακα των προβλημάτων της Ελλάδας. Ακολουθούν αιτήματα διάσωσης από την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Κύπρο, απειλώντας την ίδια την επιβίωση του ευρώ. Τα μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν από τη λεγόμενη Τρόικα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της ΕΚΤ και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου πυροδοτούν μαζικές κοινωνικές αναταραχές.

2010: Πρωτό –ποσοτική χαλάρωση

Η ΕΚΤ ανακοινώνει το πρώτο της πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων, αφήνοντας τις τράπεζες να απορρίπτουν τα κρατικά τους ομόλογα σε ευρώ αντί να κινδυνεύουν να χάσουν δισεκατομμύρια από τις αναδιαρθρώσεις χρέους. Στο πλαίσιο του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων- SMP, η ΕΚΤ δαπανά περίπου 214 δισεκατομμύρια ευρώ σε ομόλογα των χωρών που γίνονται χλευαστικά γνωστές ως «PIIGS» – Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία, Ελλάδα και Ισπανία. Ενώ επισκιάστηκε από μεταγενέστερα προγράμματα, το SMP προκαλεί μαζική κατακραυγή, ειδικά στη Γερμανία, όπου θεωρείται ότι ανταμείβει σπάταλες κυβερνήσεις και απερίσκεπτους τραπεζίτες.

2010: Ιρλανδικό μπραντεφέρ

Η ΕΚΤ «εκβιάζει» την Ιρλανδία να μπει σε πρόγραμμα διάσωσης τον Νοέμβριο. Σε μια μυστική επιστολή, η οποία αργότερα αποχαρακτηρίστηκε, η ΕΚΤ απειλεί να διακόψει τη χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης από το ιρλανδικό τραπεζικό σύστημα, εκτός εάν το Δουβλίνο υποβάλει αίτηση για διάσωση και συμφωνήσει ένα πρόγραμμα λιτότητας και ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Τον Αύγουστο του 2011, ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι λαμβάνει παρόμοια επιστολή. Η άρνηση του Μπερλουσκόνι θα οδηγήσει στην αποπομπή του και στην στιγμή του μεγαλύτερου κινδύνου για την ευρωζώνη ένα χρόνο αργότερα.

2011: Το τέλος του γερακιού των επιτοκίων

Ο πρόεδρος της Bundesbank Άξελ Βέμπερ παραιτείται σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις αντισυμβατικές πολιτικές της κεντρικής τράπεζας. To μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου Γερμανός Γιούργκεν Σταρκ παραιτείται αργότερα το ίδιο έτος, καθώς η αγορά ομολόγων συνεχίζεται. Το διάβημα του Βέμπερ πυροδοτείται από νήξεις από το Βερολίνο ότι δεν θα τον υποστηρίξουν να διαδεχθεί τον Τρισέ το 2012, φοβούμενοι ότι η σκληρή προσέγγισή του θα μπορούσε να διασπάσει την ευρωζώνη.

2011: Η κληρονομιά του Τρισέ

Ένας εμφανώς συγκινημένος Τρισέ λαμβάνει το Βραβείο Καρλομάγνου για την υπηρεσία του για την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Καθώς το ευρωπαϊκό εγχείρημα φαίνεται να βρίσκεται υπό οξεία απειλή, ο Τρισέ κάνει μια τολμηρή —αν και κοσμική— έκκληση για δημοσιονομική ολοκλήρωση. Δώδεκα χρόνια μετά, αυτό είναι ακόμα ένα όνειρο.

2011: Αναλαμβάνει ο Ντράγκι

Ο επικεφαλής της ιταλικής κεντρικής τράπεζας μετακομίζει στη Φρανκφούρτη με ευρεία υποστήριξη — έστω και για λίγο, από τη Γερμανία. Οι Γερμανοί περιμένουν να ξεκαθαρίσει τι είδους στάση θα έχει απέναντι στον πληθωρισμό. Ο Ντράγκι μειώνει αμέσως τα επιτόκια στην πρώτη του συνάντηση πολιτικής, τερματίζοντας γρήγορα τον έρωτα των γερμανικών μέσων ενημέρωσης. Τα γερμανικά ΜΜΕ τον αναθεματίζουν και  η Bild στιγματίζει ότι για τους Ιταλούς, πληθωρισμός και ζωή πάνε μαζί όπως τα ζυμαρικά και η σάλτσα ντομάτας. Μέχρι το τέλος της θητείας του, τον κατατρέχουν αναφορές στον «κόμη Ντράγκουλα, που ρουφάει τις οικονομίες μας».

2012: «Ό,τι χρειαστεί»

Με τρεις λέξεις, ο Ντράγκι εξασφαλίζει τη θέση του στην ιστορία της κεντρικής τράπεζας: «Στο πλαίσιο της εντολής της, η ΕΚΤ θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να σώσει το ευρώ», λέει ο Ντράγκι σε ακροατήριο του Λονδίνου εν μέσω φόβου ότι η Ιταλία θα χρεοκοπήσει και η ευρωζώνη θα ανατιναχτεί. «Πιστέψτε με, θα είναι αρκετό». Οι επενδυτές τον πιστεύουν, και η ΕΚΤ αποφεύγει την κρίση χωρίς ξοδέψει ούτε ένα σεντ στο πλαίσιο ενός νέου προγράμματος αγοράς ομολόγων, που δημιουργήθηκε ενόψει της σκληρής γερμανικής αντίστασης.

2012: “Όχι σε όλα”

Ο Ντράγκι καταδικάζει τη συνεχή παρρησία από τον επικεφαλής της Bundesbank, Γιενς Βάιντμαν. Χρησιμοποιώντας μια από τις λίγες γερμανικές εκφράσεις που ξέρει, ο Ντράγκι λέει σε ένα κοινό στο Βερολίνο ότι το «Nein zu allem» ή «όχι σε όλα» δεν είναι λύση και διακινδυνεύει την ακεραιότητα της νομισματικής ένωσης. Απτόητος, ο Βάιντμαν συγκρίνει το πρόγραμμα OMT με την τραγωδία Φάουστ του Γκαίτε, όπου ο Μεφιστοφελής προκαλεί υπερπληθωρισμό πείθοντας τον Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας να τυπώσει χαρτονόμισμα.

2014: Ένας επόπτης υπεράνω όλων

Η ΕΚΤ αναλαμβάνει την ευθύνη για την εποπτεία των μεγαλύτερων τραπεζών της ευρωζώνης. Η οικονομική κρίση του 2008 αποκάλυψε τις αδυναμίες των εθνικών ρυθμιστικών συστημάτων που συχνά χειραγωγούνται από τοπικά πολιτικά συμφέροντα. Ένα κεντρικό σύστημα εποπτείας επιβλέπει ένα ακριβό πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης, συμβάλλοντας σε χρόνια υποτονικής ανάπτυξης.

2014: Αρνητικά επιτόκια

Καθώς πλησιάζει μια σπείρα αποπληθωρισμού, η ΕΚΤ του Ντράγκι ξεκινά την πρώτη της καλόπιστη πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης, αγοράζοντας τεράστιους όγκους κρατικών ομολόγων για να μειώσει τα μακροπρόθεσμα επιτόκια δανεισμού για επιχειρήσεις και ιδιοκτήτες κατοικιών. Τον Ιούνιο, προχωρά ένα βήμα παραπέρα, ωθώντας το βασικό της επιτόκιο καταθέσεων κάτω από το μηδέν για πρώτη φορά.

2015: Φλεγόμενη Φρανκφούρτη

Η ΕΚΤ εγκαινιάζει τους νέους της δίδυμους πύργους στο χώρο της πρώην χονδρικής αγοράς της Φρανκφούρτης. Το κόστος κατασκευής έχει αυξηθεί σε 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ, από 500 εκατομμύρια ευρώ που υπολογίζονταν, προκαλώντας ικανοποίηση από τα υπουργεία Οικονομικών της ευρωζώνης που έχουν αισθανθεί την οργή της Τρόικας για υπερβολικές δαπάνες. Οι νέες εγκαταστάσεις αποτελούν πόλο έλξης για διαμαρτυρίες κατά των τραπεζικών προγραμμάτων διάσωσης που πληρώνουν οι φορολογούμενοι και της αναγκαστικής λιτότητας. Συλλήψεις, τραυματισμοί, εμπρησμοί αυτοκινήτων στην καρδιά της Γερμανίας.

2015: Το Κορίτσι με τα κομφετί

Κινήσεις διαμαρτυρίας μέσα στο νέο κτίριο τον Απρίλιο. Η Γερμανίδα ακτιβίστρια Ζοζεφίν Βιτ πηδά στο γραφείο του Ντράγκι και του πετάει κομφετί ενώ φωνάζει. Το σύνθημά της με μπλουζάκια «End the ECB dick-tatorship» είναι ένα λογοπαίγνιο για την αρρενωπότητα της ΕΚΤ όσο και για τις πολιτικές της. Ο Ντράγκι είναι αλώβητος, αλλά η παραβίαση της ασφάλειας είναι μια τεράστια αμηχανία για την τράπεζα.

2019: La Belle Époque

Η τακτοποίηση της ΕΚΤ τελειώνει καθώς η διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ διαδέχεται τον Ντράγκι. Η ντυμένη με τα Hermès πολιτική ροκ σταρ φτάνει χωρίς οικονομική κατάρτιση ή άμεση εμπειρία άσκησης νομισματικής πολιτικής και επιχειρεί πολύ πέρα από τα θέματα που ασχολήθηκαν οι προκάτοχοί της. Αναδεικνύει περίφημα την ανδρική κυριαρχία στο περιβάλλον της με ένα tweet που απεικονίζει τον εαυτό της να περιβάλλεται εξ ολοκλήρου από άντρες συναδέλφους της. Οι μόνες άλλες γυναίκες στο δωμάτιο είναι στους πίνακες στον τοίχο.

2020: Πανδημικό σοκ και γκάφες

Η έλλειψη ενός αποσβεστήρα κραδασμών της κεντρικής κυβέρνησης αναζωογονεί τους φόβους για διάλυση της ευρωζώνης καθώς χτυπά η πανδημία. Οι φόβοι για την ικανότητα της Λαγκάρντ φαίνονται δικαιωμένοι καθώς προτείνει ότι η ΕΚΤ δεν θα παρέμβει, λέγοντας ότι η ΕΚΤ «δεν είναι εδώ για να κλείσει τα spreads». Ακολουθεί αναταραχή στην αγορά, αναγκάζοντας την Τράπεζα και την Πρόεδρό της να υποχωρήσουν βιαστικά.

2020: Στη κουζίνα με την Λαγκάρντ

Μέρες μετά την επικοινωνιακή της γκάφα, η Λαγκάρντ επιδεικνύει τη δύναμή της: από το τραπέζι της κουζίνας της στη Φρανκφούρτη, φορτωμένη με iPad και κέικ, η Λαγκάρντ κερδίζει την ομόφωνη υποστήριξη του Διοικητικού Συμβουλίου για ένα τεράστιο «Πρόγραμμα Έκτακτης Αγοράς Πανδημίας» ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η σύναψη συμβιβαστικών συμφωνιών που οι περισσότεροι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν ήταν χαρακτηριστικό της προεδρίας της.

2021: Ψηφιακό ευρώ

Η ΕΚΤ ξεκινά να εργάζεται για ένα ψηφιακό ευρώ, έχοντας υπόψη ότι η μείωση της χρήσης μετρητών και η αυξανόμενη δημοτικότητα των κρυπτονομισμάτων θα μπορούσαν να απειλήσουν την κυριαρχία και τον λόγο ύπαρξης του χρήματος της κεντρικής τράπεζας. Επισήμως, η απόφαση να κυκλοφορήσει ένα ψηφιακό ευρώ είναι εξαιρετική, αλλά η Λαγκάρντ αφήνει ελάχιστες αμφιβολίες για την κατεύθυνση της Τράπεζας: «Το πώς οι κεντρικές τράπεζες πλοηγούν στην ψηφιακή εποχή… θα είναι επίσης κρίσιμο για το ποια νομίσματα τελικά ανεβαίνουν και ποια πέφτουν», σημειώνει αργότερα το 2023.

2021: Αναθεώρηση στρατηγικής

Η ΕΚΤ ολοκληρώνει την πρώτη αναθεώρηση στρατηγικής της εδώ και 20 χρόνια, αντικατοπτρίζοντας την πεποίθηση της Λαγκάρντ ότι η ΕΚΤ πρέπει να προσαρμοστεί σε νέες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, καθώς και να βελτιώσει την επικοινωνία με το κοινό. Ενώ ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Τζερόμ Πάουελ λέει ότι δεν θα είναι υπεύθυνος για τη χάραξη πολιτικής για το κλίμα, η ΕΚΤ αρχίζει να διαμορφώνει πολιτικές που υποστηρίζουν καθαρούς μηδενικούς στόχους.

2022: Επιστροφή του τέρατος του πληθωρισμού

Ο πληθωρισμός εκτινάσσεται στο υψηλό ρεκόρ του 10,7%, βάζοντας την ευρωζώνη σε κρίση κόστους ζωής και την ΕΚΤ σε άλλη μια κρίση αξιοπιστίας. Το τέρας του πληθωρισμού — που κάποτε περιοριζόταν σε υποστηρικτικό ρόλο σε ένα κιτς εκπαιδευτικό βίντεο της ΕΚΤ — βρίσκεται πίσω στο επίκεντρο, με κορυφαία χρέωση.