FT: Έξω από τη «γειτονιά» της, κάθε χώρα κοιτάει τον εαυτό της

Όταν το ρωσικό πλοίο Lady R έδεσε στο λιμάνι Σάιμονς Τάουν της Νότιας Αφρικής τον περασμένο Δεκέμβριο, ήταν φορτωμένο με όπλα που προορίζονταν να σκοτώσουν Ουκρανούς, υποστηρίζουν οι ΗΠΑ. Για τους Ευρωπαίους, η είδηση προκάλεσε αμηχανία και αναστάτωση όσο η κατανάλωση ρωσικού πετρελαίου από την Ινδία που καταναλώνει ρωσικό πετρέλαιο ή οι κατηγορίες εξίσου στην Ρωσία και την Ουκρανία για τον πόλεμο του προέδρου της Βραζιλίας Λούλα που κατηγορεί

«Εμενταλ» η ελβετική στάση στον πόλεμο της Ουκρανίας – Εντονη κριτική για την ουδετερότητα

Έχουμε δίκιο να στενοχωριόμαστε. Αυτές οι νότιες δυνάμεις (σ.σ. ο συντάκτης του άρθρου εννοεί τις χώρες της Αφρικής) ξεσκεπάζουν τα εγκλήματα που συμβαίνουν έξω από τη γειτονιά τους. Παρακολουθούν την εισβολή της Ρωσίας με έναν μηδενισμό, ρωτώντας μόνο πώς μπορούν να επωφεληθούν. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι ευρωπαϊκές χώρες. Έχουμε παραιτηθεί από τις μακρινές κρίσεις. Οι φιλοδοξίες της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και ακόμη και της Ρωσίας συρρικνώνονται σε σημείο που να θεωρούνται πλέον απλές δυνάμεις της γειτονιάς. Απλώς, ενώ οι δυνάμεις της Δύσης δέχονται αυτό όπως είναι (τον πόλεμο), οι φθίνουσες αυτοκρατορίες της Ευρώπης εξακολουθούν να προσποιούνται ότι είναι κάτι περισσότερο.

Οι νότιες δυνάμεις ξεκινούν από την κατανόηση της υποκρισίας της Δύσης. Γνωρίζουν τη συνήθειά μας να φέρνουμε τα δικά μας προβλήματα στον κόσμο -για παράδειγμα, αποκαλώντας την Ουκρανία «πόλεμο για την παγκόσμια δημοκρατία». Είναι εξίσου ξεκάθαρες με τη Ρωσία. Δεν «αγοράζουν» το αφήγημα του Βλαντιμίρ Πούτιν ότι η Δύση τον ανάγκασε να καταστρέψει την Ουκρανία. Ένας αξιωματούχος από μια δύναμη της Δύσης φίλα προσκείμενη στη Ρωσία, μου είπε ότι καθώς η Ρωσία «διολισθαίνει», η κυβέρνησή του απομακρύνεται αθόρυβα. Η χώρα του δεν είναι φιλορωσική ή κατά της Δύσης. Είναι απλώς υπέρ του εαυτού της.

Οι νότιες δυνάμεις τείνουν να είναι απομονωμένες: ακόμη και η ελίτ τους σπάνια ταξιδεύει στο εξωτερικό. Δεν ακούγονται σχεδόν καθόλου στην παγκόσμια συζήτηση. Δεν κάνουν ξένους πολέμους. Κατακλύζονται από βασικά εσωτερικά προβλήματα: να παρέχουν στους πολίτες τους τρόφιμα, ηλεκτρισμό και τουαλέτες. Ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σύριλ Ραμαφόσα ανησυχεί λιγότερο για τις ρωσικές σφαγές παρά για τους αντιπάλους του μέσα στο κυβερνών κόμμα του, το ANC.

Άρμα μάχης Leopard

Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις

Μέχρι πολύ πρόσφατα, οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις εξακολουθούσαν να έχουν φιλοδοξίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό συχνά σήμαινε ότι αντιμετώπιζαν τις φτωχές χώρες ως «θηράματα». Η Βρετανία έστειλε στρατεύματα στο Αφγανιστάν και το Ιράκ και η Γαλλία στη δυτική Αφρική. Μαζί, το 2011, καθαίρεσαν τον ηγέτη της Λιβύης, τον συνταγματάρχη Καντάφι. Η Ρωσία έμπλεξε σε περιπέτειες παντού, από τη Συρία μέχρι το Μάλι.

Όμως όλες τους υπερέβαλαν. Από το 2021, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία έχουν εγκαταλείψει τις αποτυχημένες αποστολές τους στο εξωτερικό. Ο στρατός της Βρετανίας είναι ο μικρότερος από την εποχή του Ναπολέοντα. Μόλις το 0,2% των στρατευμάτων εδρεύει στην Ασία ή την Ωκεανία. Η Βρετανία έφτασε στο τέλος του «μεγάλου παιχνιδιού» της, δήλωσε ο πρώην επικεφαλής του υπουργείου Εξωτερικών, Σάιμον Μακντόναλντ, στο περιοδικό New Statesman αυτόν τον μήνα. Ομοίως, η Ρωσία είναι τόσο εκτεθειμένη στην Ουκρανία που χάνει ακόμη και τον έλεγχο της άλλης γειτονιάς της, της Κεντρικής Ασίας.

Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις εξακολουθούν να μιλούν παγκόσμια -κυριολεκτικά, στην περίπτωση της «Παγκόσμιας Βρετανίας». Η Γαλλία, αυτοαποκαλείται «Ινδο-Ειρηνική δύναμη», βασιζόμενη στο ότι έχει 1,5 εκατομμύριο πολίτες διασκορπισμένους σε διάφορα φτωχά νησιά εκεί. Όμως ο αρχηγός του επιτελείου του γαλλικού ναυτικού παρομοίασε τον ανταγωνισμό με τις άλλες ναυτικές δυνάμεις στον Ειρηνικό με «εμφάνιση με ένα αυτοκίνητο 2CV σε έναν αγώνα της Formula 1». Η στρατιωτική συμμαχία της Δύσης, το ΝΑΤΟ, περιορίζεται στην Ευρώπη, όπου δεν έχει πολεμήσει ακόμη ποτέ.

Η Ρωσία φιλοδοξεί να γίνει ο μπαμπούλας της Δύσης και μοιάζει με ομάδα δεύτερης κατηγορίας που φαντάζεται ότι μπορεί να αντιμετωπίσει της Μάντσεστερ Σίτι. Στην πραγματικότητα, η μεγαλύτερη γειτονική δύναμη της Ευρώπης μπορεί να είναι η Τουρκία, η οποία επωφελείται από αυτό που οι κτηματομεσίτες αποκαλούν «θέση, θέση, θέση». Η «γειτονιά» της καλύπτει τη Συρία, τις εξαγωγές σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας και το πέρασμα των προσφύγων από τη Μέση Ανατολή.

Όμως έξω από τη γειτονιά τους, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις επιδεικνύουν τον ίδιο ανίσχυρο μηδενισμό που αποδοκιμάζουμε στις άλλες δυνάμεις. Όταν στην πρωτεύουσα του Σουδάν, το Χαρτούμ ξέσπασαν μάχες, το αποκορύφωμα της γαλλικής φιλοδοξίας ήταν να εκκενώσουν τους Ευρωπαίους. Η Σαουδική Αραβία και οι ΗΠΑ μεσολάβησαν για μια ειρηνευτική συμφωνία. Ομοίως, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις παρακολουθούν τον εγκληματία πολέμου Μπασάρ αλ Άσαντ να κερδίζει τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας και να αρχίζει να αποκαθίσταται διεθνώς. Πούλησαν στη Σαουδική Αραβία όπλα που αποδεκάτισαν την Υεμένη. Και έχουν εγκαταλείψει τους Παλαιστίνιους και την περιοχή Τιγκρέι στην Αιθιοπία, όπου μπορεί να έχουν σκοτωθεί περισσότεροι άνθρωποι από ό,τι στην Ουκρανία. Η αδυναμία μας καθιστά παράλογη τη φαντασίωση του Πούτιν ότι η Δύση σχεδιάζει να εισβάλει και να υποτάξει τη Ρωσία. Δεν μπορέσαμε καν να υποτάξουμε τους Ταλιμπάν.

Υπάρχουν η Παγκόσμια Κίνα και οι Παγκόσμιες ΗΠΑ (προς το παρόν), αλλά όχι Παγκόσμιο οτιδήποτε άλλο. Εάν οι δύο υπερδυνάμεις συγκρούονται για την Ταϊβάν, κάθε δύναμη της γειτονιάς σκοπεύει να παρακολουθήσει από το κοινό, αν και μόνο ο Εμμανουέλ Μακρόν ήταν αρκετά χοντροκομμένος για να το πει.

Χαίρομαι που στηρίζουμε την Ουκρανία. Είναι το σωστό. Δευτερευόντως, βοηθάει τη Δύση: το να έχουμε έναν κοινό εχθρό δημιουργεί ενότητα, μειώνει τις ανοησίες και μας υπενθυμίζει ότι στην πραγματικότητα έχουμε κάποιες αξίες. Αλλά το κάνουμε μόνο και μόνο επειδή ο Πούτιν σκοτώνει λευκούς ανθρώπους στη γειτονιά μας. Μας ενδιαφέρει η Υεμένη όσο μας ενδιαφέρεται η Νότια Αφρική για την Ουκρανία.