Γερμανία: Ξεμένει από εργάτες η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης

Η οικονομία της Γερμανίας χρειάζεται 400.000 νεοεισερχόμενους εργάτες τον χρόνο για να συντηρήσει τη δυναμική της.

Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε κυβερνητικό ινστιτούτο, το εργατικό δυναμικό των 47 εκατομμυρίων της χώρας θα σταματήσει να αυξάνεται και μπορεί ήδη να έχει αρχίσει, υπονομεύοντας την οικονομική ανάπτυξη της χώρας που στηρίχθηκε στους μετανάστες για περισσότερο από μισό αιώνα.

Στη γραμμή παραγωγής και τα αφεντικά

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του 46χρονου επιχειρηματία Andre Schulte-Suedhoff, την οποία επικαλείται το Bloomberg, που για να προλάβει προθεσμία παράδοσης, έκανε κάτι που δεν είχε κάνει για περισσότερα από 20 χρόνια: μπήκε ο ίδιος στη γραμμή παραγωγής στο εργοστάσιό του και πέρασε το σαββατοκύριακο βιδώνοντας εξοπλισμό φίλτρου αέρα.

Όπως εξήγησε δεν είχε άλλη επιλογή, καθώς στη μονάδα με το εργατικό δυναμικό των 200 ατόμων, λείπουν μέχρι και 15 εργάτες.

Για την οικογενειακή επιχείρηση Schulte-Suedhoff, Schuko, και χιλιάδες άλλες σε όλη τη Γερμανία, το πρόβλημα είναι πλέον σύνηθες και όλο και πιο επιζήμιο.

«Θα μπορούσαμε να πουλήσουμε πολύ περισσότερα, αλλά μας λείπουν εργάτες», είπε χαρακτηριστικά ο επιχειρηματίας.

Τέλος εποχής

Η αναπτυξιακή τράπεζα KfW δεν είναι καθόλου αισιόδοξη. Σε πρόσφατη ανακοίνωσή της έκανε λόγο για το τέλος μιας εποχής. Της εποχής κατά την οποία η χώρα που καταστράφηκε στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εξελίχθηκε σε παραγωγική και οικονομική δύναμη.

«Αυτές οι μέρες τελείωσαν», ανέφερε η τράπεζα. «Τα θεμέλια για περαιτέρω ανάπτυξη της ευημερίας καταρρέουν».

Εάν δεν αλλάξει κάτι άμεσα και καθοριστικά, το εργατικό δυναμικό της Γερμανίας θα συρρικνωθεί δραματικά τα επόμενα χρόνια, υπονομεύοντας την οικονομική ανάπτυξη, ενισχύοντας τις πληθωριστικές πιέσεις και θέτοντας ιδιαίτερα δύσκολες προκλήσεις για επιχειρήσεις όπως η Schuko που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης.

Την επόμενη δεκαετία, η προσφορά εργασίας θα συρρικνωθεί κατά 3 εκατομμύρια άτομα, ήτοι 7%, εκτός εάν οι συνταξιούχοι Γερμανοί αντικατασταθούν από σημαντική εισροή μεταναστών.

Ζοφερές οι προβλέψεις

Για να παραμείνει σταθερή, η χώρα χρειάζεται 400.000 νέους εργάτες τον χρόνο. Αυτό το πέτυχε αλλεπάλληλες φορές στο παρελθόν. Από το 2015 και έπειτα, όμως, υπάρχει δυσπιστία, καθώς διαψεύστηκε ο ισχυρισμός ότι οι πρόσφυγες από τη Συρία και μετά από την Ουκρανία θα μπορούσαν να τονώσουν την ανάπτυξη, καθώς πέντε χρόνια αργότερα μόνο οι μισοί από τους πρόσφυγες που έφτασαν κατά τη διάρκεια αυτού του κύματος είχαν βρει δουλειά.

Ο πληθυσμός σε παραγωγική ηλικία στη Γερμανία στην πραγματικότητα κορυφώθηκε στα τέλη του περασμένου αιώνα, αλλά η χώρα κατάφερε να αποτρέψει τη δημογραφική γήρανση για πολλές δεκαετίες, χάρη στην άφιξη εκατομμυρίων μεταναστών και τον αυξανόμενο αριθμό γυναικών που μπαίνουν στην αγορά εργασίας. Όμως, και οι δύο αυτές τάσεις εξασθενούν.

Αυτό σημαίνει ότι η οικονομία θα εξαρτηθεί από την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων που διαθέτει προκειμένου να πετύχει την ανάπτυξη. Κατά συνέπεια, η συνολική ανάπτυξη είναι απίθανο να ξεπεράσει το 1% για δεκαετίες, σύμφωνα με προβλέψεις του Bloomberg Economics.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει μια παρόμοια ζοφερή πρόβλεψη. «Οι αντίθετοι άνεμοι από τη γήρανση του πληθυσμού είναι ήδη εκεί και θα συνεχίσουν να επιταχύνονται τα επόμενα χρόνια», είπε στους δημοσιογράφους τον Μάιο ο Κέβιν Φλέτσερ, ο οποίος ηγήθηκε πρόσφατης αποστολής του ΔΝΤ στη Γερμανία.

Σύμφωνα με το Bloomberg Economics, η Γερμανία αντιμετωπίζει μεγαλύτερη δημογραφική καθυστέρηση στην ανάπτυξη από οποιονδήποτε από τους δυτικούς ομολόγους της για την επόμενη δεκαετία.

Μόνο η Ιαπωνία – ιστορικά μια πιο κλειστή κοινωνία με χαμηλότερο ποσοστό γυναικείας συμμετοχής και ταχύτερη γήρανση του πληθυσμού – βρίσκεται πιο μακριά σε αυτήν την τροχιά από τη Γερμανία.

Οι δύο βασικοί μοχλοί που έχουν στη διάθεσή τους οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι η αύξηση του αριθμού των εργαζομένων και η αξιοποίηση στο έπακρο αυτών που βρίσκονται ήδη στη χώρα. Και τα δύο μπορεί να είναι δύσκολο να επιτευχθούν.

Η μετανάστευση ήταν ένα σημαντικό όφελος για την οικονομία της Γερμανίας και παραμένει ο πιο πιθανός τρόπος για να αλλάξει η τροχιά της χώρας.

Πεδίο αντιπαράθεσης

Ο υπουργός Εργασίας Hubertus Heil έχει δεσμευτεί ότι η κυβέρνηση θα «αποσύρει όλα τα εμπόδια» για να προσελκύσει ειδικευμένους εργάτες. Όμως, το κύμα μεταναστών από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη επιβραδύνεται καθώς το βιοτικό επίπεδο σε αυτές τις χώρες προσεγγίζει σιγά σιγά της Γερμανίας.

Η χώρα παρατηρεί μια αύξηση στις βίζες για ειδικευμένους εργαζόμενους από την Ινδία, τις Φιλιππίνες και την Ινδονησία την τελευταία δεκαετία.

Ο Heil ταξιδεύει στη Λατινική Αμερική με την υπουργό Εξωτερικών Annalena Baerbock αυτή την εβδομάδα στο πλαίσιο των προσπαθειών του να στρατολογήσει άτομα με καλά προσόντα.

Αλλά η μετανάστευση παραμένει πεδίο αντιπαράθεσης, σε μια Γερμανία που αγωνίζεται να ενσωματώσει ένα εκατομμύριο Ουκρανούς που έφτασαν πέρυσι. Σύμφωνα με τοπικούς αξιωματούχους, τα σχολεία είναι γεμάτα, ενώ δεν υπάρχει επαρκής στέγαση και την ίδια ώρα η μισαλλόδοξη, πολέμια των μεταναστών Εναλλακτική για τη Γερμανία έχει ενισχυθεί.

Λύση οι συνταξιούχοι;

Όσο για τη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό της χώρας, το ποσοστό έχει εκτιναχθεί κατά περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες τα τελευταία 30 χρόνια, ευθυγραμμίζοντάς το με τις ΗΠΑ και πάνω από τις άλλες μεγάλες χώρες της ΕΕ.

Μια ομάδα στην οποία η Γερμανία μπορεί να αξιοποιήσει με μεγαλύτερη επιτυχία είναι εργαζόμενοι κοντά στην ηλικία συνταξιοδότησης.

Λιγότερο από το 9% των Γερμανών 65 ετών και άνω εργάζονται, σε σύγκριση με σχεδόν 20% στις ΗΠΑ και περίπου έναν στους τέσσερις ηλικιωμένους Ιάπωνες. Με την ηλικία συνταξιοδότησης να αυξάνεται σταδιακά στα 67 έτη έως το 2030, αυτός ο αριθμός υπολογίζεται ότι θα αυξηθεί, αλλά πολύ αργά.

Το ChatGPT

Το φαινόμενο ChatGPT πυροδότησε ένα νέο κύμα αισιοδοξίας φέτος ότι η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική θα μπορούσαν να βοηθήσουν προηγμένες οικονομίες όπως η Γερμανία να διαχειριστούν τον γηρασμένο πληθυσμό τους. Αλλά αυτό έχει και αντίλογο. Η νέα τεχνολογία μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα, αλλά και σε αυτή την περίπτωση απαιτούνται ειδικευμένοι εργάτες για τον χειρισμό και τη συντήρηση των ρομπότ και τη δημιουργία της ψηφιακής υποδομής.