Τουρκία: Ο Ερντογάν αποκηρύσσει τα erdoganomics

Στροφή στη νομισματική πολιτική της χώρας, προκειμένου να χαλιναγωγήσει τον πληθωρισμό, σηματοδότησε την Τετάρτη ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε μια ομολογουμένως πρωτοφανή κίνηση για τον τούρκο ηγέτη…

Ο Ερντογάν είπε ότι θα σεβαστεί τις θέσεις του νέου υπουργού Οικονομικών για τα επιτόκια, πράγμα που σημαίνει επιστροφή στην οικονομική ορθοδοξία μετά από χρόνια σκληρού κρατικού ελέγχου επί της κεντρικής τράπεζας και άρνησης να αυξήσει τα επιτόκια παρά τον εκτοξευόμενο πληθωρισμό.

Ο νεοδιορισθείς υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σίμσεκ, ο οποίος προηγουμένως διετέλεσε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Οικονομικών μεταξύ 2009 και 2018, χαίρει ευρείας εκτίμησης από τους επενδυτές. Οικονομολόγοι και αναλυτές βλέπουν τον Σίμσεκ ως κάποιον που μπορεί να αλλάξει τη ρότα στην οικονομία της Τουρκίας, η οποία είναι αντιμέτωπη με μία κρίση κόστους ζωής, την ώρα που η λίρα έχει υποχωρήσει κατά 80% έναντι του δολαρίου τα τελευταία πέντε χρόνια.

Οι δύο «σωματοφύλακες» του Ερντογάν που θα… «σκοτώσουν» τα Erdoganomics

Ναι μεν αλλά…

«Κάποιοι από τους φίλους μας δεν πρέπει να κάνουν το λάθος, όπως (να ρωτήσουν) «Ο πρόεδρός μας πρόκειται να αλλάξει σημαντικά στην πολιτική των επιτοκίων;» είπε ο Ερντογάν στον Τύπο την Τρίτη. Ο πρόεδρος αναφερόταν στην αντίθεσή του στην αύξηση των επιτοκίων, η οποία όπως είπε δεν άλλαξε. Πρόσθεσε ωστόσο, ότι αποδεχθήκαμε ο υπουργός Οικονομικών «να λάβει μέτρα γρήγορα και άμεσα με την κεντρική τράπεζα».

Ο Ερντογάν έχει από καιρό δηλώσει ότι είναι ένθερμος αντίπαλος των επιτοκίων, αρνούμενος να τα αυξήσει ακόμη και όταν ο πληθωρισμός στα τέλη του 2022 ξεπέρασε το εντυπωσιακό 85%, επιμένοντας ότι τυχόν αυξήσεις θα έβλαπταν την οικονομία. Οικονομολόγοι και επικριτές λένε ότι οι πολιτικές του συνέχισαν να βλάπτουν τη λίρα και να ωθούν τον πληθωρισμό προς τα πάνω, υποδαυλίζοντας μια νομισματική κρίση.

Ο πληθωρισμός στη χώρα των 85 εκατομμυρίων κατοίκων αυξήθηκε κατά 46,62% τον Μάιο σε ετήσια βάση, τον ίδιο μήνα που ο Ερντογάν επανεξελέγη πρόεδρος για να εισέλθει στην τρίτη δεκαετία στην εξουσία. Ορισμένοι οικονομολόγοι προέβλεψαν κατάρρευση της λίρας εάν ο Ερντογάν συνέχιζε την τρέχουσα πορεία του της ανορθόδοξης νομισματικής πολιτικής, η οποία προκάλεσε μαζική φυγή ξένων επενδυτών.

Προβληματισμοί

Ο διορισμός του Σίμσεκ στις αρχές Ιουνίου δημιούργησε κάποια εμπιστοσύνη στους επενδυτές.

«Φαίνεται ότι ο Ερντογάν έδωσε στον Σίμσεκ εντολή να αυξήσει [τα επιτόκια]. Αυτό είναι θετικό», δήλωσε στο CNBC ο Timothy Ash, στρατηγικός αναλυτής αναδυόμενων αγορών στην Bluebay Asset Management. «Σαφώς λέει ότι δεν συμφωνεί με την ορθόδοξη νομισματική πολιτική, αλλά είναι πρόθυμος να στηρίξει τον Σίμσεκ προς το παρόν».

Ο Ερντογάν διόρισε επίσης τη Χαφιζέ Γκαγέ Ερκάν ως νέα επικεφαλής κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας. Η Ερκάν και ο Σιμσέκ μαζί μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρές δημοσιονομικές και νομισματικές αλλαγές που αρχικά θα πρέπει να είναι επώδυνες, προέβλεψε η Goldman Sachs σε ερευνητικό της σημείωμα.

Ένας «πλήρως ορθόδοξος διαμορφωτής πολιτικής» θα αφήσει τη συναλλαγματική ισοτιμία να προσαρμοστεί από μόνη της και θα αυξήσει σημαντικά τα επιτόκια, έγραψε ο Clemens Grafe, οικονομολόγος της Goldman.

«Κατά την άποψή μας, αυτό υποδηλώνει ότι ένας ορθόδοξος διαμορφωτής πολιτικής θα αυξήσει τα επιτόκια στο 40%», ανέφερε προσθέτοντας ότι μόλις σταθεροποιηθεί ο πληθωρισμός, τα βασικά επιτόκια της χώρας θα μπορούσαν να μειωθούν στο 25% περίπου μέχρι το τέλος του χρόνου. Το τρέχον επιτόκιο της Τουρκίας βρίσκεται στο 8,5%.

Πολλοί ωστόσο εξακολουθούν να είναι δύσπιστοι για το κατά πόσον ο Ερντογάν θα επιτρέπει ευελιξία και ανεξαρτησία στην κεντρική τράπεζα.

Μόνο μέσα σε λίγους μήνες από το 2021, ο Ερντογάν απέλυσε τέσσερα υψηλόβαθμα στελέχη της κεντρικής τράπεζας που δεν ασπάζονταν την οικονομική του σκέψη και η επερχόμενη Ερκάν είναι η πέμπτη που αναλαμβάνει τα ηνία του κεντρικού χρηματοπιστωτικού ιδρύματος σε μόλις τέσσερα χρόνια.

Επιστροφή επενδυτών

Η επιστροφή των ξένων επενδύσεων είναι ζωτικής σημασίας για την Τουρκία, η οποία είχε έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών 48 δισεκατομμυρίων δολαρίων πέρυσι, ή 5,4% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Μάλιστα, το χάσμα αναμένεται να διευρυνθεί ακόμη περισσότερο φέτος, προβλέπει η Barclays.

Οι άμεσες επενδύσεις πέρυσι, εξαιρουμένων των εισροών σε ακίνητα, διαμορφώθηκαν σε λιγότερο από το 40% της κορύφωσής τους το 2007, σύμφωνα με το Ίδρυμα Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής της Τουρκίας.

Το πρώτο τεστ θα γίνει με τη συνεδρίαση της κεντρικής τράπεζας στις 22 Ιουνίου, με τις JPMorgan Chase & Co. και Barclays να βλέπουν αύξηση 16,5 ποσοστιαίων μονάδων. Μια κίνηση τέτοιας κλίμακας θα ήταν από τις μεγαλύτερες από την τουρκική κεντρική τράπεζα τουλάχιστον από το 2010.

Μια στροφή φαίνεται εμφανής τουλάχιστον στο νόμισμα, με την κεντρική τράπεζα να περιορίζει τις παρεμβάσεις που ήταν μέρος της εκστρατείας του Ερντογάν για σταθερότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών, αλλά εξάντλησαν τα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας.

Αυτό οδήγησε τη λίρα σε χαμηλά ρεκόρ, σημειώνοντας πτώση 11% έναντι του δολαρίου αυτή την εβδομάδα, αν και οι αρχές εξακολουθούν να παρεμβαίνουν για να επιβραδύνουν τη διολίσθησή της.

Πολιτικά δυσάρεστο

Ο Σίμσεκ έχει δεσμευτεί για ένα «αξιόπιστο πρόγραμμα» για την ανοικοδόμηση της οικονομίας ύψους 900 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με «διαφάνεια, συνέπεια, υπευθυνότητα και προβλεψιμότητα» ως κατευθυντήριες αρχές του.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο Ερντογάν δεν έχει άλλη επιλογή αυτή τη φορά από το να παραχωρήσει τον οικονομικό έλεγχο στους Σίμσεκ και Ερκάν, όσο δυσάρεστο κι αν τον βρίσκει. Οι παρεμβάσεις του στο συνάλλαγμα άφησαν τα ταμεία της κεντρικής τράπεζας με χρησιμοποιήσιμα αποθεματικά μόλις 11 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με την Bank of America, ή 62 δισεκατομμύρια δολάρια κάτω από αυτά που λέει ότι θα θεωρούνταν επαρκή.

Ωστόσο, μεμονωμένοι υπουργοί μπορεί σπάνια να είναι σε θέση να κάνουν τη διαφορά μακροπρόθεσμα, επειδή η κλίμακα προσαρμογής που απαιτείται για τη διόρθωση των οικονομικών ανισορροπιών δεν είναι πάντα πολιτικά ανεκτή από τον Ερντογάν, σύμφωνα με τον Peter Kinsella, επικεφαλής στρατηγικής νομίσματος στη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων Union Bancaire Privee UBP SA. «Ο Ερντογάν», σημειώνει ή ίδια, «πρέπει να υιοθετήσει μια ορθόδοξη πολιτική στάση επειδή έχει ξεμείνει από επιλογές».