Ρωσία: Το νέο πλήγμα για την οικονομία – Η έλλειψη εργαζομένων

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν είναι μόνο ότι «έστειλε» χιλιάδες πολίτες σε παραγωγική ηλικία στο μέτωπο, είναι ότι επίσης χιλιάδες Ρώσοι εγκατέλειψαν τη χώρα. Αποτέλεσμα; Η Ρωσία να βιώνει τη χειρότερη κρίση στην αγορά εργασίας για δεκαετίες, προκαλώντας άλλο ένα ρήγμα στη ρωσική οικονομία η οποία βρίσκεται εν μέσω πολιορκητικού κλοιού από τις κυρώσεις της Δύσης και τη διεθνή απομόνωση.

Σκανδιναβικό μποϊκοτάζ σε Oreo και Toblerone λόγω Ρωσίας – Ο ρόλος των κυρώσεων

Δύο κύματα μετανάστευσης πέρυσι, τα μεγαλύτερα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, και η κινητοποίηση περίπου 300.000 ανδρών στη γραμμή μάχης προκαλεί προβήματα σε μία αγορά εργασίας η οποία ήδη είναι πιεσμένη και μαστίζεται από το μακροπρόθεσμο δημογραφικό «μαράζωμα».

Υποφέρουν οι επιχειρήσεις

Από τη διαμορφωθείσα κατάσταση όπως είναι λογικό αυτές που υποφέρουν είναι οι ρωσικές επιχειρήσεις, καθώς οι ελλείψεις εργαζόμενων συναντώνται σε όλες τις ειδικότητες, από προγραμματιστές και μηχανικούς μέχρι συγκολλητές και χειριστές γεωτρύπανων για εξόρυξη πετρελαίου, επαγγέλματα που είναι απαραίτητα για τη στήριξη της οικονομίας και της πολεμικής σύρραξης στην Ουκρανία.

Τον περασμένο μήνα, θέλοντας να σταματήσει την αθρόα φυγή των Ρώσων από τη χώρα, ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έδωσε διαταγή σε αξιωματούχους να καταρτίσουν μέτρα που θα αποτρέψουν τις εκροές τω πολιτών, παρέχοντας μεταξύ άλλων κάποια μη ξεκάθαρα οικονομικά και κοινωνικά κίνητρα. Να σημειωθεί ότι είχε προηγηθεί από πλευράς κυβέρνησης η προσφορά φορολογικών ελαφρύνσεων, φθηνότερων δανείων και προνομιακών στεγαστικών δανείων, ως δέλεαρ στους εργαζόμενους στον κλάδο της τεχνολογίας προκειμένου να παραμείνουν στη χώρα.

Το υπουργείο Οικονομικών της Ρωσίας προχώρησε στην αποκάλυψη προτάσεων για τη φορολόγηση των εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών που διέφυγαν όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, όμως συνέχισαν να εργάζονται εξ αποστάσεως από χώρες όπως η Τουρκία, η Αρμενία και η Κεντρική Ασία. Ορισμένοι Ρώσοι βουλευτές απείλησαν ότι θα κατάσχουν τις περιουσίες εκείνων που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, αν και επί του παρόντος δεν έχουν ψηφιστεί τέτοιοι νόμοι.

Ρεκόρ την έλλειψη προσωπικού

Το α΄ τρίμηνο του τρέχοντος έτους, οι ρωσικές εταιρείες ανέφεραν τη μεγαλύτερη έλλειψη προσωπικού από τότε που ξεκίνησε η συλλογή δεδομένων το 1998, σύμφωνα με έρευνα της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας. Ο αριθμός των εργαζομένων κάτω των 35 ετών στη Ρωσία στα τέλη του περασμένου έτους μειώθηκε κατά 1,3 εκατ. στο χαμηλότερο επίπεδο από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, σύμφωνα με ανάλυση της εταιρείας συμβούλων FinExpertiza. Τον περασμένο Μάιο, το ποσοστό ανεργίας στη Ρωσία έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο αφότου διασπάστηκε η Σοβιετική Ένωση.

«Η απώλεια ανθρώπινου κεφαλαίου είναι καταστροφή για την οικονομία και δεν έχει να κάνει τις κυρώσεις», δήλωσε ο Βασίλι Αστρόφ, οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σπουδών της Βιέννης. «Η απώλεια μορφωμένων ανθρώπων και ειδικευμένου εργατικού δυναμικού θα επιβαρύνει τις οικονομικές δυνατότητες για τα επόμενα χρόνια».

Η έλλειψη εργαζομένων πλήττει την οικονομία. Οι επιχειρήσεις αναγκάζονται να αυξήσουν τους μισθούς, επιβαρύνοντας τα εταιρικά κέρδη και θέτοντας σε κίνδυνο τα επενδυτικά σχέδια. Οι υψηλότεροι μισθοί, με τη σειρά τους, τροφοδοτούν τον πληθωρισμό, όπως έχει προειδοποιήσει η κεντρική τράπεζα.

Η έλλειψη εργατικού δυναμικού ταλαιπωρεί μεγάλο μέρος της παγκόσμιας οικονομίας μετά την πανδημία, τροφοδοτώντας την ταχεία αύξηση των μισθών και του πληθωρισμού. Τα προβλήματα της Ρωσίας ξεχωρίζουν και οφείλονται στους δικούς της εγχώριους παράγοντες.

Θορυβημένες οι αρχές

Στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης αυτή την εβδομάδα, το εμβληματικό οικονομικό συνέδριο της Ρωσίας, πάνω από δώδεκα συνεδρίες ήταν αφιερωμένες στα προβλήματα στην αγορά εργασίας. Η κεντρική τράπεζα τόνισε ότι εν μέσω της έλλειψης ανδρών σε ηλικία εργασίας, οι κατασκευαστικές εταιρείες προσλαμβάνουν όλο και περισσότερο γυναίκες και εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας.

Η Γιουλίγια Κοροσκίνα, διευθύντρια ανθρώπινου δυναμικού στην Trade Systems Technonicol, προμηθεύτρια οικοδομικών και υλικών φινιρίσματος, αναφέρει ότι από την εταιρεία της λείπουν εργαζόμενοι τόσο σε κατώτερες θέσεις όσο και πιο εξιδεικευμένο προσωπικό. Για να αντιμετωπίσει την έλλειψη αυτή, η εταιρεία χαμήλωσε τον πήχη των απαιτήσεων για κάποιες θέσεις εργασίας, αύξησε την εξ αποστάσεως εργασία και την αυτοματοποίηση και εισήγαγε περισσότερα προγράμματα παρακίνησης για τους εργαζόμενους.

«Μαθαίνουμε να κάνουμε τα περισσότερα με τους λιγότερους πόρους», είπε.

Η ρωσική οικονομία μέχρι στιγμής έχει καταφέρει να διαφύγει μιας βαθιάς ύφεσης μετά την επιβολή των κυρώσεων της Δύσης, βρίσκοντας μια απροσδόκητη ώθηση από τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα άφθονα κρατικά κίνητρα και την ικανότητά της να βρίσκει λύσεις στα δύσκολα. Όμως, η απότομη πτώση των ενεργειακών εσόδων φέτος, ο αυξανόμενος αντίκτυπος των τεχνολογικών κυρώσεων και η διολίσθηση του κράτους προς την οικονομική απομόνωση προμηνύουν ένα όχι και τόσο ευοίωνο μέλλον.

Η έλλειψη εργαζομένων βλάπτει επιπλέον την οικονομική ανάπτυξη

«Αυτή η κατάσταση στην αγορά εργασίας θέτει ένα σημαντικό περιορισμό για περαιτέρω επέκταση της παραγωγής», δήλωσε την περασμένη Παρασκευή η κεντρική τραπεζίτρια της Ρωσία, Ελβίρα Ναμπιουλίνα. Υπέδειξε ελλείψεις στην κατασκευή μηχανών, τη μεταλλουργία και τα ορυχεία και λατομεία, βιομηχανίες που είναι ζωτικής σημασίας για τη Ρωσία στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία.

Σε περιοδεία σε ένα εργοστάσιο αεροσκαφών στην πόλη Ουλάν-Ούντε της Ανατολικής Σιβηρίας τον περασμένο Μάρτιο, ο Βλαντίμιρ Πούτιν είπε ότι η έλλειψη ειδικών υψηλής ειδίκευσης εμποδίζει τη στρατιωτική παραγωγή.

«Κατανοούμε ότι πολλές επιχειρήσεις λειτουργούν πλέον πρακτικά με τρεις βάρδιες και υπάρχει έλλειψη ειδικών, ειδικά ειδικών υψηλής ειδίκευσης», είχε δηλώσει.

Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη Ρωσία μετά την εισβολή πέρυσι, όπως υποστηρίζουν οι οικονομολόγοι, αν και κάποιοι από αυτούς έχουν επιστρέψει. Η φυγή αυτή συγκαταλέγεται στα μεγαλύτερα κύματα μετανάστευσης στην ιστορία της Ρωσίας, μαζί με την περίοδο μετά την επανάσταση του 1917 και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Η μετανάστευση αυξήθηκε επίσης μετά την έναρξη της τρίτης θητείας του Πούτιν το 2012.

Οι αποχωρήσεις αυτές επιβαρύνουν περαιτέρω τις αρνητικές δημογραφικές τάσεις που μαστίζουν εδώ και καιρό τη Ρωσία, όπως η χαμηλή γονιμότητα, η γήρανση του πληθυσμού και τα υψηλά ποσοστών θνησιμότητας -τάσεις που επιδεινώθηκαν μετά την Covid-19. Ο πληθυσμός των περίπου 145 εκατομμυρίων θα μπορούσε να συρρικνωθεί περισσότερο από ένα πέμπτο μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα, όπως εκτιμούν τα Ηνωμένα Έθνη.

Οι εργατικοί «μετανάστες»

Η μετανάστευση εργατικού δυναμικού στη Ρωσία, ειδικά από γειτονικές χώρες της Κεντρικής Ασίας, βοήθησε εν μέρει να καλυφθούν αυτά τα κενά. Ενώ ο αριθμός των μεταναστών που εισήλθαν στη Ρωσία αυξήθηκε πέρυσι, ο αριθμός των ξένων ειδικών υψηλής ειδίκευσης μειώθηκε κατά 29%, σύμφωνα με τη ρωσική κεντρική τράπεζα.

Το τέταρτο τρίμηνο του περασμένου έτους υπήρξαν 2,5 κενές θέσεις ανά άτομο που αναζητά εργασία, το υψηλότερο επίπεδο από το 2005, σύμφωνα με τη FinExpertiza. Περίπου το 35% των μεταποιητικών επιχειρήσεων ανέφεραν ελλείψεις προσωπικού τον περασμένο Απρίλιο, το υψηλότερο ποσοστό από το 1996 για μηνιαία έρευνα του Ρωσικού Ινστιτούτου Οικονομικής Πολιτικής Gaidar.

Η κατασκευάστρια ηλεκτρικού εξοπλισμού EFK δυσκολεύεται να βρει μηχανικούς, σχεδιαστές και διαχειριστές προϊόντων, σύμφωνα με τη διευθύντρια ανθρώπινου δυναμικού Μαρίνα Πετούχοβα. Η ΕΦΚ έχει αυξήσει την εκπαίδευση και τα κίνητρα για τους εργαζόμενους και τις προσλήψεις σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων και των συνταξιούχων.

«Η έλλειψη εργατικού δυναμικού επηρεάζει την ικανότητα της διακίνησης νέων προϊόντων για την εταιρεία, την παραγωγικότητα και την ποιότητα των προϊόντων, η οποία επηρεάζει τις πωλήσεις και την υστεροφημία εταιρείας», όπως τονίζει.

Περισσότερες από το ήμισυ στον κλάδο της τεχνολογίας αντιμετώπισαν έλλειψη προσωπικού, ενώ ο χρόνος που απαιτείται για την εύρεση του κατάλληλου υποψηφίου έχει σχεδόν διπλασιαστεί, σύμφωνα με μελέτη της εταιρείας συμβούλων Yakov & Partners με έδρα τη Μόσχα και της hh.ru, της μεγαλύτερη πλατφόρμας για προσλήψεις.

«Έγινε πιο δύσκολο να βρεις εργαζόμενους με εμπειρία», σημειώνει η Νατάλια Ντανίνα, επικεφαλής αναλύτρια της hh.ru. «Αυτή η κατάσταση οδηγεί αναπόφευκτα σε μείωση της παραγωγικότητας μιας εταιρείας στο σύνολό της», καταλήγει.