Επιτόκια, πληθωρισμός και κόστος ζωής εκρηκτικό κοκτέιλ στην ευρωζώνη

H Consensus Economics, στην έκθεσή της G7 & Western Europe (Ιούνιος 2023), αναφέρει ότι πληθωρισμός επιβραδύνεται σε πολλές χώρες, και η οικονομική δραστηριότητα μπορεί να είναι πιο ανθεκτική από το αναμενόμενο. Η Γερμανία και η Ευρωζώνη σημείωσαν μικρές υφέσεις το 1ο τρίμηνο του 2023, ωστόσο στις περιπτώσεις των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιαπωνίας ο ρυθμός μεγέθυνσης ήταν θετικός.

Πιο συγκεκριμένα για την Ευρωζώνη, τα αναθεωρημένα στοιχεία για το πρώτο τρίμηνο του 2023 έδειξαν ότι παρουσίασε μικρή πτώση στο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης. Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης, μειώθηκε κατά 0,1% σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Ένας από τους λόγους αυτής της πτώσης ήταν τα αναθεωρημένα στοιχεία για το ΑΕΠ της Γερμανίας, τα οποία έδειξαν συρρίκνωση της οικονομίας. Επιπλέον, το συνολικό ΑΕΠ της Ιρλανδίας, που περιλαμβάνει τις οικονομικές δραστηριότητες των αμερικανικών πολυεθνικών εταιρειών, σημείωσε σημαντική πτώση της τάξης του 4,6% σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Ωστόσο, όταν εξετάζουμε μόνο την εγχώρια ιρλανδική οικονομία, στην πραγματικότητα αυξήθηκε κατά 2,7%.

Όπως σημειώνει η Consensus Economics, το πρώτο τρίμηνο, οι δαπάνες των νοικοκυριών στην ευρωζώνη παρέμειναν αρνητικές. Πτώση 0,3% σημειώθηκε στην κατανάλωση των νοικοκυριών σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο, μετά από πτώση 1% το τέταρτο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Ένας από τους λόγους αυτής της μείωσης των δαπανών είναι ο υψηλός πληθωρισμός. Η αύξηση των επιτοκίων έπαιξε επίσης ρόλο στην επίδραση της ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες εντός της Ευρωζώνης. Η κρίση του κόστους ζωής, ιδιαίτερα σε τρόφιμα και ενέργεια, προκάλεσε μείωση των πραγματικών μισθών (τι μπορούν πραγματικά να αγοράσουν οι άνθρωποι με τα χρήματά τους), παρόλο που οι ονομαστικοί μισθοί (το ποσό των χρημάτων που κερδίζουν οι άνθρωποι) αυξάνονται λόγω μιας πιο στενής αγοράς εργασίας.

Επιπρόσθετα, όπως σημειώνει η Consensus Economics, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), ανησυχεί για την επιτάχυνση της αύξησης των μισθών. Το ωριαίο κόστος εργασίας αυξήθηκε κατά 5,6% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, το τέταρτο τρίμηνο του 2022. Ο πληθωρισμός μειώθηκε στο 6,1% το Μάιο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Πρόκειται για μια αξιοσημείωτη μείωση από το ποσοστό του 7% τον Απρίλιο, υποδηλώνοντας πιθανή επιβράδυνση της συνολικής τάσης ανόδου των τιμών. Ωστόσο, οι τιμές των τροφίμων, του αλκοόλ και του καπνού αυξήθηκαν κατά 12,5% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και παραμένουν ένα σημαντικό δυνητικό σημείο πίεσης. Αυτές οι τιμές θα μπορούσαν να αυξηθούν απροσδόκητα λόγω γεγονότων στην Ουκρανία και γεωπολιτικών παραγόντων. Ο βασικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή, ο οποίος δεν περιλαμβάνει μεταβλητά είδη όπως τα τρόφιμα και η ενέργεια, παρέμεινε επίσης υψηλός στο 5,3% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, αν και μειώθηκε ελαφρά από τον Απρίλιο.

Ως απάντηση σε αυτές τις οικονομικές συνθήκες, η ΕΚΤ αύξησε το επιτόκιο κύριας αναχρηματοδότησης κατά 25 μονάδες βάσης στο 4% στις 15 Ιουνίου. Αυτό σημαίνει ότι έγινε πιο ακριβό για τις τράπεζες να δανείζονται χρήματα από την ΕΚΤ, γεγονός που θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στο κόστος δανεισμού και την οικονομική δραστηριότητα στην ευρωζώνη.

Πηγές:

Ρυθμός μεγέθυνσης ΑΕΠ, Πληθωρισμός, Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Ενέργειας, Τιμές ενέργειας: Πετρέλαιο, Αέριο: Oxford Economics – Global Economic Model.

Δείκτης PMI στη μεταποίηση: HIS Markit.

Δείκτης οικονομικού κλίματος: Διεύθυνση Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σημειώσεις:

Ρυθμός μεγέθυνσης ΑΕΠ: Πρόκειται για τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές.

Πληθωρισμός: Πρόκειται για τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής του γενικού επιπέδου τιμών.

Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Ενέργειας: Πρόκειται για τον εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή ή αλλιώς τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής του επιπέδου τιμών προϊόντων ενέργειας.

Τιμές ενέργειας: Πετρέλαιο, Αέριο: Πρόκειται για δείκτες που παρουσιάζουν την τιμή του πετρελαίου και του αερίου με έτος βάσης το 2015, το οποίο λαμβάνει την τιμή 100.

Δείκτης PMI στη μεταποίηση: Πρόκειται για το Δείκτη Υπευθύνων Προμηθειών στον κλάδο της μεταποίησης που καταγράφει τόσο τα επίπεδα παραγωγής, όσο και τις προσδοκίες για την εξέλιξή της στο άμεσο μέλλον (περίπου 6 μήνες προβλεπτική ικανότητα). Τιμές άνω του 50 σημαίνουν ότι η τιμή είναι καλύτερη σε σχέση με του προηγούμενου μήνα και σηματοδοτεί καλές προοπτικές για τους επόμενους 6 περίπου μήνες.

Δείκτης οικονομικού κλίματος: Ο δείκτης οικονομικού κλίματος (ESI) είναι ένας σύνθετος δείκτης που στόχο έχει να παρακολουθεί τη μεταβολή του ΑΕΠ είναι ένας σταθμισμένος μέσος όρος απαντήσεων σε επιλεγμένες ερωτήσεις που απευθύνονται σε επιχειρήσεις και σε καταναλωτές και σκοπό έχουν να προσδιορίσουν το οικονομικό κλίμα.

Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης του Προγράμματος Συμπληρωματικής Εκπαίδευσης (E-learning) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Βάση Δεδομένων για Οικονομικές Προβλέψεις

* Επιστημονικός Υπεύθυνος Π.Ε. Πετράκης (Καθηγητής), Συνεργάτες Δρ. Π.Χ. Κωστής και Δρ. Κ.Η. Καυκά με ομάδα ερευνητών