Ζυμαρικά: Αντιπαράθεση μεταξύ καταναλωτών και επιχειρήσεων για τις διαρκείς ανατιμήσεις

Ένας χαμηλής έντασης πόλεμος γύρω από τα… ζυμαρικά βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ευρώπη, καθώς οι διαρκείς ανατιμήσεις έχουν πυροδοτήσει εντάσεις μεταξύ καταναλωτών και επιχειρήσεων του κλάδου, με τις κυβερνήσεις σε ρόλο «διαιτητή».

Όπως αναφέρουν οι Financial Times, ιταλικές ομάδες καταναλωτών ζήτησαν από τις αρχές ανταγωνισμού να εξετάσουν το ενδεχόμενο καρτελικής σύμπραξης, καλώντας τους καταναλωτές να προχωρήσουν σε μια «απεργία ζυμαρικών». Η γαλλική κυβέρνηση, από την πλευρά της, απείλησε τους παραγωγούς τροφίμων με οικονομικές κυρώσεις εάν δεν μειώσουν τις τιμές.

ΙΝΚΑ: Νέο μποϊκοτάζ σε όσπρια – ζυμαρικά

Πάνω από τον πληθωρισμό

Όπως σημειώνουν οι FT, η άνοδος των τιμών των ζυμαρικών ξεπερνά κατά πολύ τον γενικότερο πληθωρισμό σε ορισμένες περιοχές. Μάλιστα οι αυξήσεις συνεχίζονται, παρά την απότομη πτώση της τιμής του σιταριού.

Οι επιχειρήσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται οι Barilla, De Cecco και La Molisana στην Ιταλία και Panzani στη Γαλλία, επιμένουν ότι τα ζυμαρικά τους τιμολογούνται δίκαια, με τις πρόσφατες αυξήσεις να αντανακλούν τον αντίκτυπο του υψηλότερου κόστους παραγωγής και άλλων εισροών μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Αλλά έχουν κατηγορηθεί για κερδοσκοπία και «πληθωρισμό της απληστίας», καθώς οι αγοραστές αναρωτιούνται γιατί εξακολουθούν να πληρώνουν τόσα πολλά.

«Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική από την αφήγηση [των εταιρειών]», δήλωσε η ιταλική ομάδα καταναλωτών Codacons. «Οι ετήσιες αυξήσεις των τιμών που μετρώνται σε μηνιαία βάση είναι δύο φορές μεγαλύτερες από τον τρέχοντα πληθωρισμό».

Στα ύψη

Αν και ο ευρύτερος πληθωρισμός έχει μειωθεί τους τελευταίους μήνες, η τιμή ενός κιλού ζυμαρικών στην Ιταλία εξακολουθούσε να είναι αυξημένη κατά 14% σε ετήσια βάση τον Μάιο, έναντι 15,7% τον Απρίλιο και 17,5% τον Μάρτιο, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία. Οι Ιταλοί είναι οι μεγαλύτεροι καταναλωτές ζυμαρικών στον κόσμο, καταναλώνοντας περίπου 23 κιλά το χρόνο, σύμφωνα με τον βιομηχανικό οργανισμό International Pasta Organisation.

«Για τις ιταλικές οικογένειες είναι μια αρκετά υπαρξιακή κρίση», δήλωσε ο Clive Black, αναλυτής της Shore Capital.

Η εικόνα είναι παρόμοια και αλλού στην Ευρώπη. Ο πληθωρισμός των τιμών των ζυμαρικών τον Απρίλιο έφτασε το 27,6% στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 21,8% στη Γερμανία και το 21,4% στη Γαλλία, σύμφωνα με στοιχεία του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ.

Τα ζυμαρικά που καταναλώνονται στην Ευρώπη παρασκευάζονται κυρίως από καναδικό σκληρό σιτάρι που εισάγεται σε μεγάλο βαθμό στην Ιταλία, τον μεγαλύτερο παραγωγό παγκοσμίως.

Η ακραία ζέστη και η ξηρασία στον Καναδά το 2021 οδήγησαν σε απότομη πτώση της παραγωγής και έστειλαν την τιμή στα ύψη. Μειώνεται σταθερά από τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, αλλά αυξήθηκε ελαφρώς αυτόν τον μήνα μετά την κατάρρευση του φράγματος Καχόβκα της Ουκρανίας που έπληξε τις παγκόσμιες αγορές σιταριού, σύμφωνα με τον όμιλο ερευνών εμπορευμάτων Mintec. Αν και μειωμένη κατά περισσότερο από 40% από την κορύφωσή της, η τιμή του καναδικού σκληρού σιταριού παραμένει 18,8% υψηλότερη από ό,τι τον Ιούνιο του 2021, πριν από την εκτίναξη των τιμών.

Αντιμετωπίζοντας τις κατηγορίες ότι χρησιμοποιούν τον πληθωρισμό ως κάλυψη για να αυξήσουν τις τιμές, οι κατασκευαστές ζυμαρικών επισημαίνουν ότι το σιτάρι είναι μόνο ένα από τα πολλά ασταθή κόστη σε όλη τη διαδρομή των προϊόντων τους από το χωράφι στο πιάτο.

Τι λένε οι εταιρείες

Ο Luigi Cristiano Laurenza, γενικός γραμματέας του εμπορικού οργανισμού Unione Italian Food Pasta, δήλωσε ότι ο κλάδος εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τα υψηλότερα κόστη ενέργειας, εφοδιαστικής και συσκευασίας μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ότι θα χρειαστεί αρκετός χρόνος μέχρι οι μειωμένες τιμές του σιταριού να περάσουν στους αγοραστές.

«Οι επιπτώσεις του κόστους παραγωγής στα προϊόντα δεν είναι ποτέ άμεσες», είπε. «Εάν η τρέχουσα τάση συρρίκνωσης του κόστους συνεχιστεί για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, θα μπορούσαμε να δούμε ακόμη και μείωση των τιμών καταναλωτή».

Ένας παράγοντας για την καθυστέρηση είναι το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να εξαντληθεί το σιτάρι που αγοράστηκε σε υψηλότερες τιμές, με τις τρέχουσες τιμές να αντικατοπτρίζουν αυτές τις συμβάσεις.

«Οι τιμές εξακολουθούν να είναι υψηλές επειδή οι εταιρείες εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τα αποθέματα σιταριού που αγόρασαν σε τιμές αιχμής», δήλωσε ο Giuseppe Ferro, διευθύνων σύμβουλος της La Molisana, της τέταρτης μεγαλύτερης εταιρείας παραγωγής ζυμαρικών στην Ιταλία. «Μόλις αυτό τελειώσει σε τρεις ή τέσσερις μήνες, οι τιμές θα πέσουν».

Ο Ντέιβιντ Ορτέγκα, οικονομολόγος τροφίμων και αναπληρωτής καθηγητής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, δήλωσε ότι οι τιμές των τροφίμων τείνουν να είναι «κολλώδεις», δεδομένου του εύρους του κόστους πέρα από εκείνο των βασικών συστατικών τους.

«Αυξάνονται πολύ γρήγορα όταν υπάρχει ένα σοκ και στη συνέχεια χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να μειωθούν», είπε. «Βλέπουμε την τιμή των βασικών προϊόντων όπως το σιτάρι να πέφτει αρκετά. Όμως οι μισθοί εξακολουθούν να είναι αυξημένοι και ορισμένες από τις πρώτες ύλες για τη συσκευασία και άλλες είναι ακόμη υψηλές».

Η ασυμφωνία μεταξύ του κόστους του σιταριού και της ενδεχόμενης τιμής του αυτοκόλλητου βρίσκεται στο επίκεντρο μιας διαμάχης που διεξάγεται μεταξύ ομάδων τροφίμων, λιανοπωλητών και πολιτικών.

Πιέσεις

Όπως αναφέρουν οι Financial Times, με τις τιμές των τροφίμων να έχουν ξεπεράσει την ενέργεια ως ο κύριος μοχλός του πληθωρισμού σε όλη την Ευρώπη, οι παραγωγοί δέχονται ιδιαίτερες πιέσεις για τη μείωσή τους, αφού όμιλοι όπως η Nestlé, η Unilever και η PepsiCo ανακοίνωσαν υγιή τριμηνιαία κέρδη, έχοντας μετακυλήσει το υψηλότερο κόστος στους καταναλωτές.

Ο υπουργός βιομηχανίας της Ιταλίας Adolfo Urso συγκάλεσε συνάντηση κρίσης των παραγωγών ζυμαρικών, των διανομέων και των ενώσεων τον περασμένο μήνα, αφού το απροσδόκητο άλμα των τιμών προκάλεσε εκκλήσεις από τους καταναλωτές για επιβολή πλαφόν. Ωστόσο, οι αξιωματούχοι αποφάσισαν να μην παρέμβουν και διαβεβαίωσαν το κοινό ότι η αγορά θα διορθωθεί σύντομα, καθώς το κόστος της ενέργειας και των πρώτων υλών συνεχίζει να μειώνεται.

Η Codacons έχει έκτοτε καταγγείλει τους παραγωγούς ζυμαρικών στην ιταλική αρχή ανταγωνισμού, καλώντας την να διερευνήσει αν οι εταιρείες μπορεί να έχουν συνεννοηθεί για να χειραγωγήσουν τις τιμές. Εν τω μεταξύ, η Assoutenti, μια άλλη ομάδα καταναλωτών, έχει καλέσει σε μια εβδομαδιαία «απεργία ζυμαρικών» από την επόμενη εβδομάδα, προτρέποντας τους αγοραστές να μην αγοράζουν το προϊόν αλλά να το φτιάχνουν μόνοι τους στο σπίτι.

Ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Bruno Le Maire απείλησε τον περασμένο μήνα να χρησιμοποιήσει φορολογικά μέτρα για να πάρει πίσω τα κέρδη αν ο κλάδος αρνηθεί να ξαναρχίσει διαπραγματεύσεις για τις τιμές με τους λιανοπωλητές.

Μιλώντας τότε σε γαλλικό ραδιοφωνικό σταθμό, ο πρόεδρος του γαλλικού φορέα εκμετάλλευσης σούπερ μάρκετ Leclerc, Michel-Edouard Leclerc, δήλωσε ότι οι αυξήσεις των τιμών των ζυμαρικών ήταν ανεξήγητες, κατηγορώντας τους κατασκευαστές τροφίμων για έλλειψη διαφάνειας και για «κρυφτό πίσω από τον πόλεμο στην Ουκρανία».

Ο Le Maire δήλωσε αυτό το μήνα ότι 75 παραγωγοί τροφίμων δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις τιμές μέχρι τον Ιούλιο, σύμφωνα με την πτώση του κόστους χονδρικής πώλησης.

Στη Βρετανία

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα σχέδια της κυβέρνησης να ενθαρρύνει τα σούπερ μάρκετ να περιορίσουν εθελοντικά τις τιμές των βασικών ειδών διατροφής προκάλεσαν αντιδράσεις από τους εμπόρους λιανικής πώλησης, ακόμη και από συντηρητικούς βουλευτές. Η κυβέρνηση απέρριψε τις εκκλήσεις για τη διεξαγωγή έρευνας σχετικά με την «κερδοσκοπία» των σούπερ μάρκετ, αλλά η βρετανική αρχή ελέγχου του ανταγωνισμού δήλωσε ότι θα ελέγξει πιο προσεκτικά την τιμολόγηση των καυσίμων των σούπερ μάρκετ και την αγορά των ειδών παντοπωλείου.

Η Ομοσπονδία Τροφίμων και Ποτών της χώρας δήλωσε ότι τα μέλη της μειώνουν το κόστος όπου είναι δυνατόν και στρέφονται σε αυξήσεις τιμών «μόνο ως έσχατη λύση». Η De Cecco, η Barilla και η Panzani, η οποία παράγει τα ζυμαρικά της από σιτάρι που καλλιεργείται στη Γαλλία και έχει δεσμευτεί να μειώσει τις τιμές της την 1η Ιουλίου, αρνήθηκε να σχολιάσει.

Πέρα από την πρόσφατη συμφωνία στη Γαλλία, υπάρχουν κάποιες πρώτες ενδείξεις συγκράτησης των τιμών σε ορισμένα τμήματα της αγοράς, όπως οι φθηνότερες σειρές ζυμαρικών ιδιωτικής ετικέτας. Ωστόσο, συνολικά, οι κατασκευαστές δίνουν ελάχιστα σημάδια ότι θα μειώσουν τις τιμές.