Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα – και για την κυβέρνηση

Εάν υπήρξε ένα χαρακτηριστικό αυτών των εκλογών και το οποίο δεν συζητήσαμε όσο έπρεπε ήταν ότι η ΝΔ δεν εμφανίστηκε σε αυτές ως ένα νεοφιλελεύθερο κόμμα που ασπάζεται πολιτικές λιτότητας.

Αντιθέτως, όλη η έμφαση του προεκλογικού της λόγου, συμπεριλαμβανομένης της ρητορικής του ίδιου του Κυριάκου Μητσοτάκη, ήταν ότι η ΝΔ θέλει να ενισχύσει το δημόσιο σύστημα υγείας με νέους διορισμούς γιατρών και νοσηλευτών, ότι θα διορίσει δασκάλους και καθηγητές στην εκπαίδευση, ότι θα αυξήσει όχι μόνο τον κατώτερο μισθό αλλά και τους μισθούς στο δημόσιο τομέα.

Μπορεί να υπήρξε η συζήτηση για την κοστολόγηση των προγραμμάτων, αλλά αυτό εντασσόταν περισσότερο στην προεκλογική αντιπαράθεση για το πόσο «ανεύθυνη» είναι η αντιπολίτευση παρά σε μια προσπάθεια να πει η ΝΔ ότι θα κάνει λιγότερα από τους αντιπάλους της.

Αντιθέτως, ο συνολικός τόνος ήταν ότι έρχονται καλύτερες μέρες και μέσα από μεγαλύτερες παροχές.

Επιπλέον, όπως αρκετοί σχολιαστές έχουν σημειώσει, ήδη από τις εκλογές του Μαΐου, η ΝΔ κατάφερε να διατηρήσει μια συνεκτική εκλογική βάση και με τον τρόπο που διαχειρίστηκε την κρατική δαπάνη: το γεγονός ότι έκανε αρκετούς διορισμούς ιδίως στην εκπαίδευση, τον τρόπο που διαχειρίστηκε την πανδημία, μέτρα όπως η επιστρεπτέα προκαταβολή.

Ως ένα βαθμό το έκανε αυτό διαχειριζόμενη και με την ασφάλεια που της παρείχε το «μαξιλάρι» των 37 δισεκατομμυρίων που είχε φτιάξει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ (και που κάποιες στιγμές φαίνεται σαν να ντρέπεται να το παραδεχτεί).

Δηλαδή, η ΝΔ έδειξε ένα πρόσωπο που βασικό χαρακτηριστικό του ήταν ότι «εφαρμόζουμε κοινωνική πολιτική, ψηφίστε σταθερότητα για να συνεχίσετε να έχετε αυτές τις παροχές».

Συμβολικό αποκορύφωμα το γεγονός ότι είχαμε πολύ κοντά στις εκλογές την προεκλογική δέσμευση του πρωθυπουργού ότι θα εξασφαλίσει ότι το νερό θα παραμείνει δημόσιο αγαθό και δεν υπάρχει καμία περίπτωση ιδιωτικοποίησης ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ.

Δεν είναι τυχαίο ότι έννοιες όπως «δημοσιονομική πειθαρχία», «σύμφωνο σταθερότητας», «πρωτογενή πλεονάσματα» ήταν επί της ουσίας απούσες από την προεκλογική εκστρατεία της ΝΔ.

Όμως, αυτό που δεν ειπώθηκε ήταν ότι αυτό έγινε κατά βάση επειδή η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι τα τελευταία τρία χρόνια στην ΕΕ λόγω της υγειονομικής και γεωπολιτικής κρίσης έχει ανασταλεί επί της ουσίας το Σύμφωνο Σταθερότητας και τα κράτη έχουν το δικαίωμα παρέκκλισης από τους δημοσιονομικούς κανόνες για να μπορούν να έχουν αυξημένες δαπάνες.

Γι’ αυτό και είχαμε και το 2021 και το 2022 ελλείμματα στον προϋπολογισμό, χωρίς αυτό να φέρνει την… Τρόικα εκτάκτως στην Αθήνα.

Όμως, αυτή η εποχή τελειώνει. Από το 2024 η ΕΕ επιστρέφει κανονικά στη δημοσιονομική πειθαρχία, το Σύμφωνο Σταθερότητας και τις απαιτήσεις για πρωτογενή πλεονάσματα. Αυτό για την Ελλάδα, παρά τις αισιόδοξες εκτιμήσεις για τα δημόσια έσοδα, σημαίνει επιστροφή σε πολιτικές πιο περιοριστικές, που ίσως αναγκάσουν σε ψαλίδισμα αν όχι αθέτηση προεκλογικών υποσχέσεων της κυβέρνησης της ΝΔ

Και μπορεί να έχουν τελειώσει τα Μνημόνια, όμως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η ΕΕ στην πραγματικότητα αποτελεί ένα διαρκές μνημόνιο και ότι τα κράτη-μέλη δεν παύουν ποτέ να είναι υπό διαρκή επιτήρηση.

Αυτό θα συνδυαστεί με τη συνολικότερη οικονομική συγκυρία. Μπορεί στην Ελλάδα να έχουμε μέχρι τώρα ανάπτυξη, στην Ευρωζώνη όμως τα πράγματα τείνουν περισσότερο προς την ύφεση. Πέραν των τιμών των καυσίμων, που κάπως υποχώρησαν, υπάρχουν και διεθνώς και στη χώρα μας προβλήματα όπως ο πληθωρισμός των τροφίμων και γενικότερα ζητήματα που αφορούν το κόστος ζωής. Η παγκόσμια κατάσταση παραμένει συγκρουσιακή και η ανασφάλεια επηρεάζει και την οικονομία. Ο τουρισμός δείχνει φέτος να μην κινείται με τους ίδιους ρυθμούς όπως πέρσι.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι το επόμενο διάστημα τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Οι δυνατότητες της κυβέρνησης να παρουσιάσει «κοινωνικό πρόσωπο» θα είναι πιο περιορισμένες. Δεν είναι δεδομένο ότι θα μπορέσει να τηρήσει όλες τις υποσχέσεις της. Είναι πιθανό να εφαρμόσει πιο περιοριστική πολιτική σε μισθούς και συντάξεις, την ώρα που το κόστος ζωής θα ανεβαίνει. Οι υποσχέσεις για διορισμούς μπορεί να μην υλοποιηθούν και οι ελλείψεις προσωπικού σε κρίσιμούς τομείς του δημόσιου μπορεί να κάνουν πιο αισθητά τα υπαρκτά προβλήματα που υπάρχουν.

Αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει ότι ακόμη και οι ψηφοφόροι της ΝΔ θα αισθάνονται ολοένα και μεγαλύτερη πίεση και θα νιώθουν πιο δυσαρεστημένοι, μπορεί και οργισμένοι σε κάποιες περιπτώσεις. Το ίδιο προφανώς και όσοι δεν ψήφισαν ΝΔ. Και μπορεί η κυβέρνηση να μην έχει απέναντί της μια κοινοβουλευτικά ισχυρή αξιωματική αντιπολίτευση, όμως είναι πιθανό να βρει απέναντί της την κοινωνία. Και τότε ο επερχόμενος χειμώνας της σταθερότητας, πολύ πιθανό να γίνει ένας χειμώνας της δυσαρέσκειας, αποδεικνύοντας ότι ενίοτε το πολιτικό σκηνικό μπορεί να αλλάζει με πιο γοργούς ρυθμούς από όσο υπολογίζουμε.

Γι’ αυτό τον λόγο και όσοι σπεύδουν να διακηρύξουν την ανακούφισή τους που επιτέλους αλλάξαμε σελίδα, καλό είναι να σκεφτούν ότι ενίοτε οι σελίδες της ιστορίας γυρνάνε πολύ πιο γρήγορα από όσο μπορούμε να το αντιληφθούμε.