Πρόστιμα μη τήρησης λογιστικών αρχείων και μη διαφύλαξης Φ.Η.Μ. (ΣΤ’ Μέρος)

3.2. Πεδίο εφαρμογής

α)  Το πρόστιμο της περίπτωσης β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022, επιβάλλεται μόνο στην περίπτωση που κατά τη διαδικασία της διενέργειας μερικού επιτόπιου ελέγχου πρόληψης της παραγράφου 7 του άρθρου 25 του Ν.4987/2022, διαπιστωθεί από την αρμόδια ελεγκτική υπηρεσία η μη διαφύλαξη ή η μη προσκόμιση Φ.Η.Μ. και φορολογικών μνημών και αρχείων. Σύμφωνα με τις διατάξεις της περίπτωσης β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022, όπως ίσχυαν πριν την τροποποίηση του άρθρου 54Ε του τότε ισχύοντος Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Ν.4174/2013) με τις διατάξεις του άρθρου 90 του Ν.4864/2021, το πρόστιμο της περίπτωσης α’ επιβαλλόταν στην περίπτωση που η ελεγχόμενη οντότητα δεν διαφύλαξε ή δεν προσκόμισε ύστερα από πρόσκληση του άρθρου 14 φορολογικούς μηχανισμούς (Φ.Η.Μ.) και φορολογικές μνήμες και αρχεία που δημιουργούν οι Φ.Η.Μ., ανεξάρτητα από το είδος του διενεργούμενου φορολογικού ελέγχου. Από τον συνδυασμό των διατάξεων της παραγράφου 3 άρθρου 90 του Ν.4864/2021 και της περίπτωσης β’ της παραγράφου 3 του άρθρου 101 του Ν.4714/2020 προκύπτει ότι, από 1.8.2020 και μετά, το πρόστιμο του της περίπτωσης β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022 επιβάλλεται όταν διαπιστώνεται η μη διαφύλαξη ή η μη προσκόμιση, ύστερα από πρόσκληση του άρθρου 14 του Ν.4987/2022 φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών (Φ.Η.Μ.), φορολογικών μνημών και αρχείων που δημιουργούν οι Φ.Η.Μ., μόνο στο πλαίσιο διενέργειας μερικού επιτόπιου ελέγχου πρόληψης.

β)  Το πρόστιμο μη διαφύλαξης Φ.Η.Μ. ή μη προσκόμισης Φ.Η.Μ. και φορολογικών μνημών και αρχείων είναι ένα (1) αυτοτελές πρόστιμο, ανεξαρτήτως του πλήθους των Φ.Η.Μ. ή των μνημών και αρχείων που διαπιστώθηκε κατά τη διάρκεια του ελέγχου ότι δεν διαφυλάχτηκαν ή δεν προσκομίσθηκαν, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην περίπτωση α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022. Επιβάλλεται πρόστιμο σε κάθε ελεγχόμενο φορολογικό έτος για το οποίο διαπιστώνεται η διάπραξη της εν λόγω παράβασης.

γ)  Στην περίπτωση που η οντότητα προσέλθει αυτοβούλως στην αρμόδια φορολογική αρχή και υποβάλει δήλωση απώλειας Φ.Η.Μ., πριν την έκδοση της σχετικής εντολής ελέγχου δεν επιβάλλεται το πρόστιμο της περίπτωσης β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022 αλλά επιβάλλεται το πρόστιμο της περίπτωσης ε’ της παραγράφου του άρθρου 54 του Ν.4987/2022, ήτοι πρόστιμο ύψους 2.500,00 ευρώ ανεξαρτήτως του πλήθους Φ.Η.Μ. που αναφέρονται στη σχετική δήλωση απώλειας για την παράβαση της περίπτωσης η’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54 του Ν.4987/2022 «ο φορολογούμενος δεν συμμορφώνεται με τις κατά το άρθρο 13 του Ν.4987/2022 υποχρεώσεις του».

3.3. Σχέση με άλλες διατάξεις

α) Με βάση τις διατάξεις της παραγράφου 7 του άρθρου 62 του Ν.4987/2022, το πρόστιμο της περίπτωσης ε’ της παραγράφου 2 του άρθρου 54 του Ν.4987/2022 για παραβάσεις των περιπτώσεων περί «μη συμμόρφωσης του φορολογούμενου με τις κατά το άρθρο 13 του Ν.4987/2022 υποχρεώσεις του», ύψους 2.500,00 ευρώ, (σχετική η περίπτωση η’ της παραγράφου 1 του ιδίου άρθρου), μεταξύ των οποίων, όπως διευκρινίστηκε και με την εγκύκλιο ΠΟΛ.1252/2015, είναι και η περίπτωση της μη διαφύλαξης φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών (Φ.Η.Μ.) και φορολογικών μνημών και αρχείων που δημιουργούν οι Φ.Η.Μ., δεν επιβάλλεται όπου επιβάλλεται το πρόστιμο της περίπτωσης β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54E του Ν.4987/2022.

β) Η εφαρμογή του άρθρου 28 του Ν.4172/2013 «Μέθοδος προσδιορισμού εσόδων» είναι ανεξάρτητη από την εφαρμογή του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022. Ειδικότερα, ακόμη κι αν δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της περίπτωσης β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022 και δεν επιβάλλεται το πρόστιμο αυτό, εντούτοις δεν αποκλείεται η προσφυγή στις μεθόδους προσδιορισμού εσόδων του άρθρου 28 του Ν.4172/2013, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου αυτού, οι οποίες εξετάζονται αυτοτελώς.

Επισήμανση : Στις περιπτώσεις που ο έλεγχος διαπιστώνει τη συνδρομή των προϋποθέσεων και επιβάλλει το πρόστιμο της περίπτωσης β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022 και δεν είναι δυνατός, με οποιοδήποτε πρόσφορο μέσο, ο προσδιορισμός των σχετικών φορολογικών υποχρεώσεων τότε θα έχουν εφαρμογή και οι διατάξεις του άρθρου 28 του Ν.4172/2013, (σ.σ. προσδιορισμός των εσόδων με βάση κάθε διαθέσιμο στοιχείο ή με έμμεσες μεθόδους ελέγχου κατά τις ειδικότερες προβλέψεις του άρθρου 27 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας).

γ) Σε περίπτωση που η ελεγχόμενη οντότητα δε διαφύλαξε ή δεν προσκόμισε ύστερα από πρόσκληση τις Φ.Η.Μ., τις μνήμες και τα αρχεία που δημιουργούν οι Φ.Η.Μ., εφόσον διαπιστώνεται ότι μπορεί να προσδιορισθεί η φορολογητέα ύλη και αντίστοιχα οι φορολογικές υποχρεώσεις με οποιοδήποτε πρόσφορο μέσο δεν επιβάλλεται το πρόστιμο της περίπτωσης β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022.

Γιώργος Α. Κορομηλάς

Φορολογικός σύμβουλος – Συγγραφέας φορολογικών βιβλίων

Διευθυντής Φορολογικού τμήματος Tax Advisors I.K.E.

Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών