Κοκαΐνη: Νούμερο ένα ναρκωτικό παγκοσμίως – Αυξάνεται ανησυχητικά η κυριαρχία των συνθετικών ναρκωτικών

Αυξάνεται παγγκοσμίως η ζήτηση και η προσφορά κοκαΐνης ενώ η διακίνηση μεθαμφεταμίνης επεκτείνεται πέρα από τις καθιερωμένες αγορές, μεταξύ άλλων και στο Αφγανιστάν, όπου παράγεται πλέον το ναρκωτικό,  σύμφωνα την Παγκόσμια Έκθεση για τα Ναρκωτικά που δημοσίευσε το Γραφείο του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC)

Οι χρήστες ναρκωτικών ουσιών αυξήθηκαν κατά 23% σε 296 εκατομμύρια το 2021 -το έτος για το οποίο υπάρχουν τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία- από 240 εκατομμύρια το 2011, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις οι χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών την ίδια χρονιά αυξήθηκαν στα 13,2 εκατομμύρια, 18% υψηλότερα από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως. Η αύξηση εν μέρει, όπως επισημαίνεται στην έρευνα μπορεί να εξηγηθεί από την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού.

Έκθεση ΟΗΕ: Αλματώδης αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής κοκαΐνης

Aπό τα πιο ανησυχητικά ευρήματα της έρευνας είναι ότι εκτοξεύτηκε ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από διαταραχές χρήσης ναρκωτικών ουσιών σε 39,5 εκατ., 45% περισσότερα μέσα σε μια δεκαετία. Δυστυχώς μόνο ένας στους πέντε έλαβε θεραπεία,με διευρυνόμενες ανισότητες στην πρόσβαση στη θεραπεία μεταξύ των περιφερειών.

Οι νεανικοί πληθυσμοί είναι οι πιο ευάλωτοι στη χρήση ναρκωτικών και επηρεάζονται επίσης σοβαρότερα από τη διαταραχή της χρήσης ουσιών σε αρκετές περιοχές. Στην Αφρική, το 70 % των ατόμων που βρίσκονται σε θεραπεία είναι ηλικίας κάτω των 35 ετών.

«Είμαστε μάρτυρες μιας συνεχούς αύξησης του αριθμού των ανθρώπων που πάσχουν από διαταραχές χρήσης ναρκωτικών παγκοσμίως, ενώ η θεραπεία δεν φτάνει σε όλους εκείνους που τη χρειάζονται» τονίζει η εκτελεστική διευθύντρια του UNODC, Γκάντα Γουάλι. «Εν τω μεταξύ, πρέπει να εντείνουμε τις αντιδράσεις κατά των κυκλωμάτων διακίνησης ναρκωτικών που εκμεταλλεύονται τις συγκρούσεις και τις παγκόσμιες κρίσεις για να επεκτείνουν την παράνομη καλλιέργεια και παραγωγή ναρκωτικών, ιδίως συνθετικών ναρκωτικών, τροφοδοτώντας τις παράνομες αγορές και προκαλώντας μεγαλύτερη βλάβη στους ανθρώπους και τις κοινότητες».

Προτεραιότητα της δημόσιας υγείας στη ρύθμιση της ιατρικής χρήσης ελεγχόμενων φαρμάκων

Ενώ οι νέες έρευνες σχετικά με τη χρήση ελεγχόμενων ναρκωτικών, όπως τα ψυχεδελικά, για τη θεραπεία καταστάσεων ψυχικής υγείας και διαταραχών χρήσης ουσιών είναι πολλά υποσχόμενες, η έκθεση προειδοποιεί ότι ο γρήγορος ρυθμός των εξελίξεων θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις προσπάθειες θέσπισης πολιτικών που θέτουν τις ανησυχίες για τη δημόσια υγεία πάνω από τα εμπορικά συμφέροντα. Χωρίς καλά σχεδιασμένα προγράμματα, μπορεί να υπάρξει πολύ μικρή πρόσβαση για όσους χρειάζονται θεραπεία – ενδεχομένως αναγκάζοντας τους ασθενείς να στραφούν στις παράνομες αγορές – ή, αντίθετα, τα ψυχεδελικά μπορεί να εκτραπούν για μη ιατρική χρήση.

Το δικαίωμα στην υγεία δεν αναγνωρίζεται σε πολλά άτομα που κάνουν χρήση ναρκωτικών

Εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες ανισότητες στην πρόσβαση και τη διαθεσιμότητα ελεγχόμενων φαρμάκων για ιατρική χρήση, ιδίως για τη διαχείριση του πόνου. Η ανισότητα είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη μεταξύ του παγκόσμιου Βορρά και Νότου και μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, με αποτέλεσμα ορισμένοι άνθρωποι να αισθάνονται τις αρνητικές επιπτώσεις των ναρκωτικών περισσότερο από άλλους. Περίπου το 86% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε χώρες με πολύ μικρή πρόσβαση σε φαρμακευτικά οπιοειδή (όπως ελέγχονται σύμφωνα με την Ενιαία Σύμβαση του 1961) – κυρίως σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Ορισμένοι φτωχοποιημένοι και ευάλωτοι πληθυσμοί, όπως εκείνοι στην τριμερή περιοχή μεταξύ Βραζιλίας, Κολομβίας και Περού, είναι παγιδευμένοι σε αγροτικές περιοχές με υψηλή συχνότητα εγκλημάτων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Οι απομακρυσμένες τοποθεσίες τους καθιστούν εξαιρετικά δύσκολο για αυτούς να επωφεληθούν από τις υπηρεσίες θεραπείας, τους πόρους ή το κράτος δικαίου.

Η παραγωγή κοκαΐνης

Η καλλιέργεια θάμνων κόκας και η συνολική παραγωγή κοκαΐνης ήταν σε επίπεδα ρεκόρ το 2021, το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, και ο παγκόσμιος αριθμός των χρηστών κοκαΐνης, που εκτιμάται σε 22 εκατομμύρια το ίδιο έτος, αυξάνεται σταθερά, ανέφερε το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα.

Οι κατασχέσεις κοκαΐνης έχουν, ωστόσο, αυξηθεί ταχύτερα από την παραγωγή, περιορίζοντας σε κάποιο βαθμό τη συνολική προσφορά, αναφέρει η έκθεση. Η ανώτερη ζώνη της εκτιμώμενης συνολικής προσφοράς ήταν υψηλότερη στα μέσα της δεκαετίας του 2000 από ό,τι τώρα.

«Ο κόσμος βιώνει επί του παρόντος μια παρατεταμένη αύξηση τόσο της προσφοράς όσο και της ζήτησης κοκαΐνης, η οποία γίνεται πλέον αισθητή σε ολόκληρο τον κόσμο και είναι πιθανό να ωθήσει την ανάπτυξη νέων αγορών πέρα από τα παραδοσιακά όρια», αναφέρει η έκθεση του ΟΗΕ.

Η γεωγραφική κατανομή

«Παρόλο που η παγκόσμια αγορά κοκαΐνης εξακολουθεί να συγκεντρώνεται στην Αμερική και στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη (με πολύ υψηλή επικράτηση επίσης στην Αυστραλία), σε σχετικούς όρους φαίνεται ότι η ταχύτερη ανάπτυξη, αν και βασιζόμενη σε πολύ χαμηλά αρχικά επίπεδα, παρατηρείται στις αναπτυσσόμενες αγορές που βρίσκονται στην Αφρική, την Ασία και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη» επισημαίνεται στην έκθεση.

Ενώ σχεδόν το 90% της μεθαμφεταμίνης που κατασχέθηκε παγκοσμίως ήταν σε δύο περιοχές – την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία και τη Βόρεια Αμερική – τα στοιχεία των κατασχέσεων δείχνουν ότι οι αγορές αυτές έχουν σταθεροποιηθεί σε υψηλό επίπεδο, ωστόσο η διακίνηση έχει αυξηθεί σε άλλες περιοχές, όπως η Μέση Ανατολή και η Δυτική Αφρική.

Oι αναφορές και οι κατασχέσεις μεθαμφεταμίνης που παράγεται στο Αφγανιστάν υποδηλώνουν ότι η οικονομία των ναρκωτικών αλλάζει στη χώρα αυτή, όπου παράγεται το 80% της παγκόσμιας παράνομης παραγωγής οπιούχου παπαρούνας, η οποία χρησιμοποιείται για την παρασκευή ηρωίνης.

«Παραμένουν ερωτήματα αναφορικά με τις διασυνδέσεις μεταξύ της παράνομης παρασκευής ηρωίνης και μεθαμφεταμίνης (στο Αφγανιστάν) και αν οι δύο αγορές θα αναπτυχθούν παράλληλα ή αν η μία θα υποκαταστήσει την άλλη», σύμφωνα με την έκθεση.

NOW: launch of the 2023 #WorldDrugReport

🔴 Follow live for a comprehensive picture of the measurable effects & potential impact of the world drug problem today: https://t.co/op9f9X1ne7 pic.twitter.com/6dLLjKjxTE

— UN Office on Drugs & Crime (@UNODC) June 26, 2023

Οι παράνομες οικονομίες των ναρκωτικών επιταχύνουν τις συγκρούσεις, τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την περιβαλλοντική καταστροφή

Η οικονομία των ναρκωτικών στη λεκάνη του Αμαζονίου  ενδυναμώνει περαιτέρω τις εγκληματικές δραστηριότητες – όπως η παράνομη υλοτομία, η παράνομη εξόρυξη, η παράνομη κατάληψη γης, η εμπορία άγριας ζωής και άλλα – καταστρέφοντας το περιβάλλον του μεγαλύτερου τροπικού δάσους του κόσμου. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί και άλλες μειονότητες υφίστανται τις συνέπειες αυτής της σύγκλισης του εγκλήματος, όπως εκτοπισμό, δηλητηρίαση από υδράργυρο και έκθεση στη βία, μεταξύ άλλων. Οι υπερασπιστές του περιβάλλοντος μερικές φορές στοχοποιούνται ειδικά από τους διακινητές και τις ένοπλες ομάδες.

Ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εκτοπίσει τις παραδοσιακές διαδρομές κοκαΐνης και ηρωίνης, υπάρχουν ενδείξεις ότι η σύγκρουση θα μπορούσε να προκαλέσει επέκταση της παρασκευής και διακίνησης συνθετικών ναρκωτικών, δεδομένης της υπάρχουσας τεχνογνωσίας και των μεγάλων αγορών συνθετικών ναρκωτικών που αναπτύσσονται στην περιοχή.

Στο Σαχέλ, το παράνομο εμπόριο ναρκωτικών χρηματοδοτεί μη κρατικές ένοπλες και  ομάδες ανταρτών, ενώ στην Αϊτή, οι έμποροι ναρκωτικών εκμεταλλεύονται τα πορώδη σύνορα για να ενισχύσουν τις επιχειρήσεις τους, τροφοδοτώντας με πολλαπλασιαστικό τρόπο τις  κρίσεις της χώρας.

Αυξανόμενη κυριαρχία των συνθετικών ναρκωτικών

Η φθηνή, εύκολη και γρήγορη παραγωγή συνθετικών ναρκωτικών έχει μεταμορφώσει ριζικά πολλές παράνομες αγορές ναρκωτικών. Οι εγκληματίες που παράγουν μεθαμφεταμίνη – το κυρίαρχο παράνομα παρασκευασμένο συνθετικό ναρκωτικό παγκοσμίως – προσπαθούν να αποφύγουν τις αντιδράσεις των αρχών επιβολής του νόμου και των ρυθμιστικών αρχών μέσω νέων διαδρομών σύνθεσης, βάσεων λειτουργίας και μη ελεγχόμενων πρόδρομων ουσιών.

Τέλος, η φεντανύλη έχει αλλάξει δραστικά την αγορά οπιοειδών στη Βόρεια Αμερική με ολέθριες συνέπειες. Το 2021, η πλειονότητα των περίπου 90.000 θανάτων από υπερβολική δόση οπιοειδών στη Βόρεια Αμερική αφορούσε παράνομα παρασκευασμένη φεντανύλη.