Ελγίνου μάρμαρα: Στεναγμοί και δάκρυα νοσταλγίας

«Βρετανικό μουσείο (Ελγίνου μάρμαρα)»

Στην ψυχρή του Μουσείου αίθουσα
την κλεμμένη, ωραία, κοιτώ
μοναχή Καρυάτιδα.
Το σκοτεινό γλυκύ της βλέμμα
επίμονα εστραμμένο έχει
στο σφριγηλό του Διονύσου σώμα
(σε στάση ηδυπαθείας σμιλευμένο)
που δυό βήματα μόνον απέχει.
Το βλέμμα το δικό του έχει πέσει
στη δυνατή της κόρης μέση.
Πολυετές ειδύλλιον υποπτεύομαι
τους δυό αυτούς να ’χει ενώσει.
Κι έτσι, όταν το βράδυ η αίθουσα αδειάζει
απ’ τους πολλούς, τους θορυβώδεις επισκέπτες,
τον Διόνυσο φαντάζομαι
προσεκτικά απ’ τη θέση του να εγείρεται
των διπλανών γλυπτών και αγαλμάτων
την υποψία μην κινήσει,
κι όλος παλμό να σύρεται
τη συστολή της Καρυάτιδας
με οίνον και με χάδια να λυγίσει.

Δεν αποκλείεται όμως έξω να ’χω πέσει.
Μιαν άλλη σχέση ίσως να τους δένει
πιο δυνατή, πιο πονεμένη:
Τις χειμωνιάτικες βραδιές
και τις εξαίσιες του Αυγούστου νύχτες
τους βλέπω,
απ’ τα ψηλά να κατεβαίνουν βάθρα τους,
της μέρας αποβάλλοντας το τυπικό τους ύφος,
με νοσταλγίας στεναγμούς και δάκρυα
τους Παρθενώνες και τα Ερεχθεία που στερήθηκαν
στη μνήμη τους με πάθος ν’ ανεγείρουν.

[Κική Δημουλά, Ποιήματα, Ίκαρος, Αθήνα 2005 , σ. 36-37]

Η «κλεμμένη» και «μοναχή» Καρυάτιδα του Βρετανικού Μουσείου αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την Κική Δημουλά.

Γλυπτά του Παρθενώνα: «Τα Ελγίνεια δεν είναι της Βρετανίας για να τα κρατά»

Την εν λόγω Καρυάτιδα υφάρπαξε από το Ερέχθειο (ναό ιωνικού ρυθμού με ιδιότυπο αρχιτεκτονικό σχέδιο, χτισμένο ανάμεσα στο 421 και το 406 π.Χ. και αφιερωμένο από κοινού στην Αθηνά και τον Ποσειδώνα) ο λόρδος Έλγιν, μαζί με το βόρειο κίονα της ανατολικής πρόστασης και το υπερκείμενο τμήμα του θριγκού.

Η πρόσταση των Καρυατίδων στη νοτιοδυτική γωνία του Ερεχθείου αποτελεί εμβληματικό τμήμα του όλου ξακουστού μνημείου. Έξι κόρες (αγάλματα γυναικών από πεντελικό μάρμαρο ιστάμενα πάνω σε χαμηλό βατήρα, διατεταγμένα σε σχήμα Π και στραμμένα προς την οδό απ’ όπου περνούσε η πομπή των Παναθηναίων) στήριζαν αντί κιόνων την οροφή της νότιας πρόστασης του ναού, διατηρώντας αμείωτη τη χάρη τους, παρά το βάρος της υπερκείμενης κατασκευής.

Πέντε βρίσκονται στην Ελλάδα

Πέντε από τις Καρυάτιδες (χρονολογούνται στο διάστημα 420-415 π.Χ.), οι κόρες Α, Β, D, E και F βρίσκονται στην Ελλάδα. Εκτίθενται από το 2009 στο Μουσείο Ακρόπολης, ενώ στη θέση τους, στο Ερέχθειο, ίστανται εδώ και πολλά χρόνια πιστά αντίγραφα από συνθετικό λίθο.