Ρωσία: Παιχνίδι για το μέλλον της χώρας

Μπορεί όλα τα βλέμματα να είναι στραμμένα στη Μόσχα, αλλά κανείς δεν ξέρει τι βλέπει. Τα ερωτήματα που αιωρούνται αφορούν μεταξύ άλλων και το ενδεχόμενο νέων εξεγέρσεων, αν κλιμακώσει ο Πούτιν τον πόλεμο στην Ουκρανία για να ισοφαρίσει, αν είναι ασφαλή τα ρωσικά πυρηνικά και αν θα επέλθει με κάποιο τρόπο όλα ένα τεταμένο status quo εν καιρώ πολέμου.

Ενώ ο Πούτιν και ο αρχηγός της Βάγκνερ συνεχίζουν να δίνουν τις δικές τους εκδοχές, ένα πράγμα φαίνεται σίγουρο: το αήττητο του Ρώσου ηγέτη έχει καταρρεύσει.

Αυτό δεν σημαίνει ότι επίκειται το τέλος του καθεστώτος Πούτιν. Αλλά μια σειρά από δυσνόητα και ακόμη και παράξενα σενάρια εκπονούνται τώρα, καθώς όλοι προσπαθούν να κατανοήσουν το τι θα ακολουθήσει.

Η επόμενη πράξη του Πούτιν

Το όλο πέρα-δώθε της Wagner έχει προκαλέσει συγκεχυμένους προβληματισμούς σχετικά με πιθανή επόμενη κίνηση Πούτιν. Κάποιοι θεωρούν ότι επίκειται μεγαλύτερη καταστολή στη Ρωσία, πράγμα που δεν έχει συμβεί ακόμα. Στην πραγματικότητα, παρά το γεγονός ότι στηλίτευσε τους ηγέτες της ανταρσίας για προδοσία της Ρωσίας, ο Πούτιν ισχυρίζεται ότι προσφέρει διέξοδο, λέγοντας ότι οι στρατιώτες της Wagner είναι ελεύθεροι να στρατευθούν με τις τακτικές δυνάμεις, να πάνε σπίτι τους ή να κατευθυνθούν στη Λευκορωσία – ενισχύοντας τις εικασίες ότι η κάποτε κυρίαρχη θέση ισχύος του καθεστώτος της Μόσχας καταλαγιάζει.

Ευρωπαίος διπλωμάτης εκτίμησε, μιλώντας στο Politico, ότι ο Πριγκόζιν χρησιμοποιήθηκε από μια συγκεκριμένη ομάδα της ελίτ του Κρεμλίνου/FSB που δεν ήταν ικανοποιημένη με την τρέχουσα ηγεσία στο υπουργείο Άμυνας, προσθέτοντας ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να αλλάξει τους όρους της συμφωνίας του με το αφεντικό της Βάγκνερ ανά πάσα στιγμή.

Συγκεκριμένα, ο Έντγκαρ Ρινκέβιτς, υπουργός Εξωτερικών και εκλεγμένος πρόεδρος της Λετονίας, παρέθεσε σειρά από επιλογές, από «ο Πούτιν να προσπαθεί να επιβάλει περισσότερη καταστολή» μέχρι «να προσπαθεί να εξαπολύσει κάποια επίθεση στην Ουκρανία, προσπαθώντας να δείξει στους δικούς του ότι έχει τον πλήρη έλεγχο».

Και ενώ οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι ο Πούτιν θα διατηρήσει την εξουσία, προς το παρόν, αναγνωρίζουν ότι η Δύση πρέπει να εξετάσει ένα σενάριο αντικατάστασης του. Ισχυρές προσωπικότητες στο περιβάλλον Πούτιν, αλλά και η υπηρεσία πληροφοριών FSB είναι πιθανό να παρακολουθούν ήδη τα γεγονότα – και τη μπερδεμένη απάντηση του Πούτιν – για να εντοπίσουν οποιαδήποτε ευκαιρία.

Μιλώντας το βράδυ της Τρίτης σε μια ομάδα Ευρωπαίων ηγετών, ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε επέμεινε ότι οι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ δεν θέλουν αστάθεια και ανησυχούν, καθώς η αστάθεια στη Ρωσία δημιουργεί αστάθεια στην Ευρώπη.

Άλλοι πιστεύουν ότι ο Πούτιν είναι απίθανο να παραμένει στην εξουσία ένα χρόνο από τώρα. Το πώς θα εξελιχθεί αυτή η διαδικασία —μέσω πραξικοπήματος ή προγραμματισμένης διαδοχής— θα επηρέαζε, φυσικά, ποιος θα ακολουθήσει.

Για κάποιους αναλυτές  ο επόμενος Ρώσος ηγέτης πιθανότατα θα είναι κάποιος παρόμοιος με τον Πούτιν που έχει το αυτί των υπηρεσιών ασφαλείας, έχει κάποιο υπόβαθρο ασφαλείας, και είναι σε θέση να ελέγχει τους ολιγάρχες, αλλά όλα εξαρτώνται από ποιο χώρο θα προέλθει η διαδοχή

Το επόμενο αφεντικό της Wagner

Η ομάδα Wagner δεν έχει πεθάνει ακόμη. Για ποιον επιχειρεί, ωστόσο, δεν είναι σαφές. Την Τρίτη, ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο επιβεβαίωσε ότι ο Πριγκόζιν έφτασε στη χώρα του, όπου το αφεντικό της Wagner είπε ότι θα του επιτραπεί να συνεχίσει να λειτουργεί την παραστρατιωτική του εταιρεία.

Αυτό μπέρδεψε πολλούς. Γιατί ο Πούτιν άφηνε μια δύναμη σφετεριστών να λειτουργεί δίπλα στη χώρα του, και εν τέλει, τι αποκομίζει η Λευκορωσία από αυτή τη ρύθμιση;

Το Μινσκ στενός σύμμαχος της Μόσχας, άφησε τη Ρωσία να εξαπολύσει επιθέσεις στην Ουκρανία μέσα από τα σύνορά της. Ο Πούτιν πρόσφατα είπε επίσης ότι είχε τοποθετήσει μια πρώτη παρτίδα τακτικών πυρηνικών όπλων στη Λευκορωσία. Τώρα, κάποιοι μαχητές της Wagner κατευθύνονται εκεί. Φαίνεται ότι υπάρχουν πολλά που δεν βλέπουμε σχετικά με τη συμφωνία Πριγκόζιν – Λουκασένκο

Σχετικά, ο πρώην διοικητής του Στρατού των ΗΠΑ στην Ευρώπη, στρατηγός Μπεν Χότζες είπε την Τρίτη ότι αυτό «δεν ενέχει περισσότερο κίνδυνο για την Ουκρανία… αλλά δυνητικά ενισχύει το χέρι του Λουκασένκο έναντι της αντιπολίτευσης ή/και μια μελλοντική παρέμβαση από τη Ρωσία». «Φαντάζομαι», πρόσθεσε ο Χότζες, «θα δει επίσης αυτή τη σύνδεση της Wagner ως μια επιχειρηματική ευκαιρία για τον εαυτό του στην Αφρική».

Από την Χάγη την Τρίτη, ο Πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα είπε ότι η παρουσία της Wagner στη Λευκορωσία είναι «πραγματικά σοβαρή και πολύ ανησυχητική» και ότι κατά την άποψή του η κίνηση απαιτεί «πολύ σκληρή απάντηση του ΝΑΤΟ».

Οι δυνάμεις Wagner βρίσκονται ήδη σε πολλές αφρικανικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων του Μάλι και της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, βοηθώντας στη στήριξη των αντιδυτικών κυβερνήσεων με αντάλλαγμα την πρόσβαση σε φυσικούς πόρους. Και ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ έχει δεσμευτεί ότι θα συνεχίσουν να εργάζονται εκεί. Αλλά αυτό δεν είναι σίγουρο στο μέλλον.

Το επόμενο κεφάλαιο της Μόσχας στην Ουκρανία

Οι αξιωματούχοι επεξεργάζονται πώς η αποτυχημένη ανταρσία της Wagner θα επηρεάσει το πεδίο της μάχης στην Ουκρανία – τόσο όσον αφορά τον αριθμό των μελών της Wagner που επιστρέφουν στη μάχη στην Ουκρανία όσο και τον τρόπο με τον οποίο η ανταρσία επηρεάζει τη σκέψη του τακτικού ρωσικού στρατού. Εάν τα στρατεύματα της Wagner δεν εμπλακούν πλέον στην Ουκρανία,η κατάσταση  θα μπορούσε να αλλάξει δυναμική, καθώς για πολλούς μήνες η Wagner ήταν πιο αποτελεσματική μαχητική δύναμη από τη ρωσική πλευρά στην Ουκρανία.

Η ανταρσία θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τους υπολογισμούς των ολιγαρχών, των εταιρειών και των διοικητών στη Ρωσία που ελέγχουν τις δικές τους ένοπλες ομάδες. Υπάρχουν πολλές ιδιωτικές στρατιωτικές οντότητες στη Ρωσία και θα μπορούσαν να προκύψουν ακόμη περισσότερες εν μέσω της αποδυνάμωσης της θέσης του Πούτιν.

Ο ρόλος των πυρηνικών

Το τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας είναι ένα στοιχείο που την ξεχωρίζει από τις περισσότερες άλλες χώρες που υφίστανται πολιτική αναταραχή. Οι δυτικοί μπορεί να χαίρονται που βλέπουν τον Πούτιν αποδυναμωμένο – αλλά θέλουν επίσης να δουν τα πυρηνικά όπλα σε σταθερά χέρια.

Στην πραγματικότητα, ακόμη και σε αυτό το παγωμένο στάδιο της σχέσης με τη Μόσχα, η Ουάσιγκτον φαινόταν ακόμα να κάνει συννενοείται με το Κρεμλίνο το Σαββατοκύριακο σχετικά με τα πυρηνικά. Μιλώντας τη Δευτέρα, ο Λαβρόφ είπε ότι ο Αμερικανός πρέσβης στη Μόσχα είχε περάσει ένα μήνυμα «ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ελπίζουν ότι όλα είναι μια χαρά με τα πυρηνικά όπλα».

Ωστόσο, ειδικοί και αξιωματούχοι λένε ότι είναι βέβαιοι ότι τα πυρηνικά όπλα δεν θα πέσουν σε λάθος χέρια. Άλλοι συμφωνούν – αλλά λένε ότι το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας θα μπορούσε ακόμα να παίξει ρόλο σε μια μελλοντική μάχη εξουσίας.

Τα ρωσικά πυρηνικά όπλα παραμένουν ασφαλή και υπό τη διοίκηση του 12ου GUMO. Αλλά, σύμφωνα με τουλάχιστον έναν σημαίνοντα δυτικό αξιωματούχο, το ίδιο το 12ο GUMO θα μπορούσε να γίνει βασιλιάς σε ένα μελλοντικό ρωσικό παιχνίδι εξουσίας. Σε περίπτωση που ο Πούτιν χάσει την εξουσία, οι διάδοχοί του μπορεί να προσπαθήσουν να προσεταιριστούν την ηγεσία της πανίσχυρης διεύθυνσης και όποιος κερδίσει την υποστήριξή τους θα είναι σε θέση να κερδίσει τον αγώνα διαδοχής.

«Αν υπάρξει χάος στη Μόσχα», τόνισε ο πρώην διευθυντής του κέντρου ελέγχου όπλων του ΝΑΤΟ, τώρα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών Ουίλιαμ Αλμπέρκ, «αν υπήρχε ένας ή περισσότεροι σφετεριστές, νομίζω ότι ο πιο έξυπνος θα έλεγε: «Μόλις μίλησα με τον διοικητή του 12ου GUMO».