Ρωσία: Πόσο κόστισε η Βάγκνερ στο Κρεμλίνο

Στον απόηχο της αποτυχημένης ανταρσίας του μισθοφορικού στρατού της Ομάδας Βάγκνερ και του αρχηγού της, Γεβγκένι Πριγκόζιν, η δυσαρέσκεια για τη στρατιωτική και πολιτική ηγεσία της Ρωσίας συνεχίζει να αυξάνεται.  Και καθώς γίνονται διαθέσιμες περισσότερες λεπτομέρειες για τη Βάγκνερ – μέχρι πρόσφατα, το καλύτερα εξοπλισμένο, πάντα τακτικά αμειβόμενο μέρος της ρωσικής δύναμης εισβολής – αξιωματικοί και στρατιώτες θα αναρωτιούνται μεταξύ άλλων γιατί οι αμοιβές τους συχνά καθυστερούν ή περικόπτονται.

Ο αρθρογράφος του Bloomberg, Leonid Bershidsky, αναφέρει ότι η Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν είναι γνωστή για την ικανότητά της να πολεμά με σχετικά μικρό προϋπολογισμό και ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν αποτελεί εξαίρεση.

Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης, οι στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας ήταν περίπου 4,4% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος το 2022, ποσοστό το οποίο δεν αναμένεται να υπερβούν κατά πολύ φέτος. Το Ισραήλ ξόδεψε το 4,5% του ΑΕΠ του για την άμυνα πέρυσι.

Βάγκνερ: Πόλεμος, πετρέλαιο και χρυσός – Οι επιχειρήσεις της εταιρείας πολέμου σε Ουκρανία, Συρία και Αφρική

Το νούμερο αυτό δεν περιλαμβάνει έμμεσες δαπάνες που σχετίζονται με τον πόλεμο, όπως οι κατασκευές σε κατεχόμενες περιοχές και σε ρωσικές συνοριακές περιοχές που έχουν υποστεί ζημιές από ουκρανικούς βομβαρδισμούς. Αλλά είναι ένα διαχειρίσιμο ποσό.

Σε έκθεση που δημοσίευσε την περασμένη εβδομάδα το SIPRI, αναφέρει ότι μπορεί για την Ουκρανία  να είναι ένα πόλεμος πλήρους κλίμακας, αλλά η Ρωσία έχει εμπλακεί στη σύγκρουση με πιο περιορισμένο τρόπο, «σαν να επιδιώκει να ελαχιστοποιήσει το οικονομικό της κόστος και τον αντίκτυπο στην εγχώρια κοινωνία». Προσθέτει μάλιστα, ότι στην πραγματικότητα διεξάγεται όχι με τους πόρους ενός πολέμου πλήρους κλίμακας, αλλά ως μια πιο περιορισμένη στρατιωτική επιχείρηση, «με ένα κόστος που μπορεί να αντέξει η ρωσική οικονομία, παρά τις αυστηρές κυρώσεις».

Ο χρόνος υπέρ του Πούτιν

Το χαμηλό οικονομικό κόστος του πολέμου μπορεί να είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο ο Πούτιν φαίνεται να πιστεύει ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του και για αυτό δεν επιδιώκει ενεργά την ειρήνη στην Ουκρανία. Ωστόσο, ο περιορισμένος αυτός προϋπολογισμός φαίνεται ότι δαπανήθηκε μάλλον αναποτελεσματικά σε σύγκριση με τον τρόπο με τον οποίο η Βάγκνερ χρησιμοποίησε την κρατική της χρηματοδότηση.

Σύμφωνα με το άρθρο του Bloomberg, σε συνάντηση που είχε με μέλη του στρατού την περασμένη εβδομάδα, ο Πούτιν είπε ότι η συμμετοχή της Βάγκνερ στην εισβολή στην Ουκρανία χρηματοδοτήθηκε πλήρως από τη ρωσική κυβέρνηση. Από τον Μάιο του 2022 έως τον Απρίλιο του 2023, χρηματοδοτήθηκε με 70,4 δισεκατομμύρια ρούβλια (786 εκατομμύρια δολάρια) ως τακτική αμοιβή, 15,9 δισεκατομμύρια ρούβλια για μπόνους και 100,2 δισεκατομμύρια ρούβλια για «ασφαλιστικές πληρωμές», που σημαίνει αποζημίωση για θανάτους και τραυματισμούς. Ο Πούτιν δεν είπε πόσα ξοδεύτηκαν για τον εξοπλισμό και τα πυρομαχικά της, αλλά τα νούμερα που έδωσε είναι αποκαλυπτικά.

Αρχικά, φαίνεται να είναι ανεπαρκείς για το εκτιμώμενο μέγεθος της ομάδας. Τον Μάρτιο, το υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου υπολόγισε ότι η Βάγκνερ είχε 50.000 μαχητές στην Ουκρανία. Ο ίδιος ο Πριγκόζιν είπε τον Μάιο ότι είχε 35.000 μαχητές στην πρώτη γραμμή. Επιπλέον, του επετράπη να στρατολογήσει 50.000 κατάδικους από φυλακές. Σύμφωνα με τον Πριγκόζιν, το 20% των πρώην αιχμαλώτων —δηλαδή περίπου 10.000— και ίσος αριθμός μισθοφόρων σκοτώθηκαν στη δράση. Περίπου το 20% και των δύο ομάδων τραυματίστηκαν και δεν μπόρεσαν να συνεχίσουν να πολεμούν.

Οι εκτιμήσεις αυτές υποδηλώνουν σύμφωνα με τον Leonid Bershidsky, ότι, κατά μέσο όρο, περίπου 20.000 μισθοφόροι και περίπου 30.000 κατάδικοι πολεμούσαν για την Βάγκνερ ανά πάσα στιγμή. Εάν τα στοιχεία του Πούτιν είναι σωστά, καθένας από τους 50.000 μαχητές λάμβανε περίπου 144.000 ρούβλια (1.608 δολάρια) το μήνα. Αυτό είναι λιγότερο από τα 200.000 ρούβλια που  υποσχέθηκε η Βάγκνερ στους κατάδικους.

Εν τω μεταξύ, οι πληρωμές «ασφάλισης» είναι πιο κοντά στην εκτίμηση του Πριγκόζιν για περίπου 20.000 νεκρούς και 17.000 βαριά τραυματίες. Η Βάγκνερ πλήρωσε μεταξύ 1,1 και 5,1 εκατ. ρούβλια στην οικογένεια ενός νεκρού μισθοφόρου ή κατάδικου και μεταξύ 500.000 ρούβλια και 2 εκατομμύρια ρούβλια για σοβαρό τραυματισμό. Τα 100,2 δισεκατομμύρια ρούβλια του Πούτιν για «ασφάλιση» θα σήμαιναν κατά μέσο όρο 2,7 εκατομμύρια ρούβλια ανά θύμα.

Λάθος υπολογισμοί

Με άλλα λόγια, εάν οι αριθμοί δαπανών του Πούτιν είναι σωστοί, είναι πιθανό ο Πριγκόζιν να υπερεκτίμησε το μέγεθος του στρατού του. Πράγματι, θα ήταν προς το συμφέρον του να το κάνει, διογκώνοντας τη σημασία της Βάγκνερ καθώς το υπουργείο Άμυνας προσπαθούσε να διαλύσει την ομάδα.

Αλλά ο Πριγκόζιν δεν φαίνεται να απέχει πολύ από την αλήθεια σχετικά με τις απώλειες, καθώς τόνισε το βαρύ τίμημα που πλήρωσε ο μισθοφορικός του στρατός για τις σχετικά ασήμαντες νίκες στις πόλεις Σολεντάρ και Μπαχμούτ.

Αυτό -σύμφωνα με το Bloomberg- θα μπορούσε να εξγήσει εν μέρει την αποτυχία της ανταρσίας: η δύναμη του Πριγκόζιν αποδεκατίστηκε από τις απώλειες στην Ουκρανία, έτσι μόνο μερικές χιλιάδες μαχητές μπορούσαν να κινηθούν στη Μόσχα ενώ μερικές χιλιάδες ακόμη περιπολούσαν στο κέντρο του Ροστόφ στις 24 Ιουνίου.

Τα μαθηματικά του υπουργείου Άμυνας φαίνονται πιο σκοτεινά. Οι συμβασιούχοι στρατιώτες της υποτίθεται ότι θα λαμβάνουν ένα εφάπαξ μπόνους 195.000 ρουβλίων και τουλάχιστον 162.000 ρούβλια το μήνα μετά. Με περίπου 210.000 ρούβλια το μήνα, μια ρωσική στρατιωτική δύναμη 200.000 ατόμων στην Ουκρανία (εκτίμηση του Υπουργείου Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου) θα κόστιζε περίπου 504 δισεκατομμύρια ρούβλια ετησίως, χωρίς να υπολογίζονται οι πληρωμές σε τραυματίες και οικογένειες.

Αυτό είναι μόλις το 20% του προϋπολογισμού του ρωσικού υπουργείου Άμυνας, ύψους 2,54 τρισεκατομμυρίων ρούβλια για τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις το 2023, που περιλαμβάνει μόνο άμεσες δαπάνες για τη διατήρηση της κύριας μαχητικής δύναμης της Ρωσίας. Ο συνολικός προϋπολογισμός άμυνας και ασφάλειας της Ρωσίας το 2023 αναμένεται να φτάσει τα 6,65 τρισεκατομμύρια ρούβλια.

Καμία χώρα του ΝΑΤΟ δεν ξοδεύει λιγότερο από το 30% του αμυντικού της προϋπολογισμού σε προσωπικό. Για παράδειγμα, οι δαπάνες προσωπικού της Τουρκίας κυμαίνονται κοντά στο μισό του στρατιωτικού προϋπολογισμού της και οι ΗΠΑ, που συνήθως βρίσκονται σε πόλεμο κάπου, πληρώνουν μεταξύ 35% και 45% για τα μέλη της υπηρεσίας τους.

Διαβαθμισμένες δαπάνες

Σύμφωνα με το SIPRI, οι διαβαθμισμένες δαπάνες «εθνικής άμυνας» έφτασαν τα 2 τρισεκατομμύρια ρούβλια μεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 11ης Μαΐου — περίπου το 59% των ταξινομημένων δαπανών που προϋπολογίστηκαν για ολόκληρο το έτος, κάτι που δεν είναι ασυνήθιστο.

Δεν είναι ότι το υπουργείο Άμυνας δεν έχει τα χρήματα για να πληρώνει τακτικά τους στρατιώτες του και σχεδόν όσο ο Πριγκόζιν πλήρωσε την υποτιθέμενη ελίτ του.

Και όμως τα μέλη του στρατού και οι οικογένειές τους παραπονιούνται τακτικά για ακυρωμένες πληρωμές. Σε αντίθεση με τους μαχητές της Βάγκνερ, οι επιστρατευμένοι και οι εθελοντές στρατιώτες πρέπει συχνά να αγοράζουν μόνοι τους εξοπλισμό ή να βασίζονται σε προμήθειες από εθελοντικές ομάδες.

Υπό έλεγχο οι δαπάνες

Το Bloomberg αναφέρει ότι το Κρεμλίνο είναι χαρούμενο που είναι σε θέση να κρατήσει υπό έλεγχο τις στρατιωτικές δαπάνες, αλλά ακόμη και οι υπάρχουσες δαπάνες επιτρέπουν άφθονη αναποτελεσματικότητα και διαφθορά.

Αφού ο Πούτιν κατονόμασε δημόσια τα έξοδα της Βάγκνερ, ο θρύλος της «θανατηφόρας αποτελεσματικότητας» της Βάγκνερ μπορεί να αναπτυχθεί μόνο σε σύγκριση με όσα γνωρίζουν οι τακτικοί στρατιώτες για τις πρακτικές του υπουργείου Άμυνας. Το ποσοστό θνησιμότητας στη Βάγκνερ, που αποδεικνύεται από τους ίδιους αριθμούς ότι είναι υψηλότερο από αυτό που είχε αποκαλύψει ο Πριγκόζιν, πιθανότατα δεν θα επηρεάσει αυτόν τον μύθο ούτε θα μειώσει την οργή μεταξύ των Ρώσων στρατιωτών .

Είναι πολύ πιο δύσκολο για τον τακτικό στρατό να ξεσηκωθεί από ό,τι ήταν για τους μισθοφόρους του Πριγκόζιν. Ωστόσο, το παράδειγμα μπορεί να είναι μεταδοτικό, ειδικά εάν η Ρωσία αντιμετωπίσει περισσότερες αποτυχίες στο πεδίο της μάχης.