Κίνα: Ο περιορισμός για τις σπάνιες γαίες «γαβγίζει, αλλά δεν δαγκώνει»

Η Κίνα οπλοποιεί ξανά το σχεδόν μονοπώλιο της για τις σπάνιες γαίες, επιβάλλοντας ελέγχους εξαγωγών στο γάλλιο και το γερμάνιο. Η χώρα ελέγχει τουλάχιστον το 80% της αγοράς για τα δύο μέταλλα, τα οποία χρησιμοποιούνται σε τσιπ, οπτικές ίνες και στρατιωτικό εξοπλισμό. Αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνει τους δυτικούς φόβους ότι η χώρα θα περιορίσει δραστικά στρατηγικά ορυκτά για να αντιμετωπίσει τις τεχνολογικές κυρώσεις των ΗΠΑ. Ωστόσο, η πραγματικότητα της αγοράς αμβλύνει το πλεονέκτημα του Πεκίνου.

Η ανακοίνωση του υπουργείου Εμπορίου τη Δευτέρα είναι η τελευταία κίνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας να αξιοποιήσει την δεσπόζουσα θέση της εξόρυξης και εξευγενισμού των 17 μεταλλικών στοιχείων που αποτελούν την οικογένεια των σπάνιων γαιών.

Ο «θαμμένος» θησαυρός της Ελλάδας – Τα δισ. που «κρύβει» η ελληνική γη

Το περιστατικό με την Ιαπωνία

Το έκανε το 2010 εναντίον της Ιαπωνίας λόγω εδαφικής διαμάχης, θεσπίζοντας ένα ανεπίσημο, προσωρινό εμπάργκο εξαγωγών σε όλες τις σπάνιες γαίες. Επίσης, χειραγώγησε την αγορά μέσω ποσοστώσεων εξαγωγών και άλλων πολιτικών, οι οποίες κράτησαν τις παγκόσμιες τιμές χαμηλά – αποτρέποντας τις επενδύσεις από εξορυκτικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό – ενώ ωθούσαν τις τοπικές εταιρείες προς τα πάνω στην αλυσίδα αξίας.

Και οι δύο αυτές πολιτικές συνεπάγονταν σημαντικό διπλωματικό κόστος. Το περιστατικό με την Ιαπωνία τράβηξε την παγκόσμια προσοχή στο γεγονός ότι η Κίνα έλεγχε έως και το 97% της εξορυκτικής παραγωγής ενός στρατηγικού πόρου εκείνη την εποχή. Οι ποσοστώσεις εξαγωγών πυροδότησαν μια διαμάχη με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου την οποία η Κίνα έχασε. Έκτοτε, οι εμπορικοί εταίροι της έχουν αντισταθμίσει την εξάρτησή τους.

Η κρατικά υποστηριζόμενη Japan Oil, Gas and Metals National Corporation, για παράδειγμα, έχει εδώ και καιρό αποκτήσει την αξίας 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων εισηγμένης στο χρηματιστήριο της Αυστραλίας Lynas Rare Earths στην οποία και έχει δανείσει. Η εταιρεία είναι ο μεγαλύτερος μη Κινέζος προμηθευτής. Η Sumitomo έχει συνεργασία με την MP Materials με έδρα τις ΗΠΑ. Στόχος της χώρας είναι να μειώσει τις κινεζικές εισαγωγές σπάνιων γαιών σε λιγότερο από 50%, από περίπου 60% σήμερα.

Οι περικοπές της κινεζικής προσφοράς θα έπλητταν τους κατασκευαστές στο εξωτερικό, αλλά και τις εγχώριες εταιρείες. Το γάλλιο μπορεί να εξευγενιστεί και να επεξεργαστεί σε γκοφρέτες αρσενιδίου του γαλλίου, οι οποίες χρησιμοποιούνται συνήθως για την κατασκευή ημιαγωγών, συμπεριλαμβανομένων των τσιπ ραδιοσυχνοτήτων που βρίσκονται σε smartphone. Μόλις πέντε εταιρείες, τέσσερις από αυτές αμερικανικές, κυριαρχούν στην αγορά αυτή. Οι Κινέζοι κατασκευαστές κινητών τηλεφώνων θα ένιωθαν γρήγορα τον… πόνο της διακοπής της Broadcom, της Qualcomm και των παρόμοιων βιομηχανιών.

Η κυριαρχία της Κίνας στις σπάνιες γαίες διαφέρει επίσης από τον αμερικανικό ή τον ολλανδικό ασφυκτικό έλεγχο πάνω στην αλυσίδα εφοδιασμού ημιαγωγών, η οποία μπορεί να πάρει δεκαετίες για να μπορέσουν άλλες χώρες να σπάσουν. Όσο περισσότερο το Πεκίνο χρησιμοποιεί τη μόχλευση σπάνιων γαιών, τόσο πιο γρήγορα οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες θα μειώσουν την έκθεση. Όσο περισσότερο οι έλεγχοι των εξαγωγών αυξάνουν τις τιμές, τόσο πιο οικονομικό γίνεται για τους υπεράκτιους εξορύκτες να επενδύσουν σε αυτές τις δραστηριότητες.

Έτσι, η κίνηση της Δευτέρας φαίνεται περισσότερο ως αγενής χειρονομία προς την Ουάσιγκτον παρά ως πραγματικό εμπάργκο. Θα ήταν σοφότερο να χρησιμοποιηθούν οι αιτήσεις αδειών εξαγωγής – οι οποίες πρέπει να αναφέρουν λεπτομερώς τον αγοραστή και την προβλεπόμενη χρήση – για τη συλλογή πληροφοριών για πιο στοχευμένες κυρώσεις αργότερα, εγκρίνοντας παράλληλα το μεγαλύτερο μέρος των αιτήσεων για να διατηρηθεί σταθερή η αγορά.