Πληθωρισμός: Πώς διαμορφώνεται στις χώρες ανά τον κόσμο [γράφημα]

Από τη Μελβούρνη μέχρι το Μάντσεστερ και το Μαϊάμι, οι άνθρωποι δυσκολεύονται υπό το βάρος των μεγάλων αυξήσεων των τιμών για τα πράγματα που αγοράζουν καθημερινά.

Πώς θα χτυπήσουμε τον «πληθωρισμό απληστίας» – Οι αυξήσεις στους μισθούς και τα κέρδη επιχειρηματιών

Η χειρότερη έξαρση του πληθωρισμού σε πολλές ανεπτυγμένες οικονομίες εδώ και δεκαετίες υπογραμμίζει τις δυνάμεις ανά τον κόσμο που οδηγούν τις τιμές σε υψηλότερα επίπεδα, δηλαδή τις διαταραχές που έχουν τεθεί σε κίνηση μετά την πανδημία του κορωνοϊού.

Το διακύβευμα είναι υψηλό για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Για να προσπαθήσουν να θέσουν υπό έλεγχο τον πληθωρισμό, οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν αυξήσει με ταχείς ρυθμούς τα επιτόκια, προσπαθώντας να επιβραδύνουν τις οικονομίες τους με την ελπίδα να αποκλιμακωθούν οι τιμές.

Ενδεχόμενη αποτυχία να θέσουν τον πληθωρισμό υπό έλεγχο, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια αποσταθεροποιητική περίοδο με ραγδαία αύξηση των τιμών. Ο υψηλότερος και λιγότερο προβλέψιμος πληθωρισμός θα συμπιέσει τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις και θα δυσχεράνει τον προγραμματισμό για το μέλλον.

Όμως αν οι υπεύθυνοι χάραξης οικονομικής πολιτικής αντιδράσουν πολύ επιθετικά -και όλοι μαζί- αυτό θα μπορούσε να συμπιέσει την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη σε οδυνηρό βαθμό. Επίσης θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο μιας μεγάλης ύφεσης που θα έκλεινε τις επιχειρήσεις και θα οδηγούσε τους ανθρώπους στην ανεργία. Δεδομένου του δυνητικού κόστους, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν θέλουν να το παρακάνουν, βλάπτοντας τις οικονομίες τους περισσότερο από όσο είναι απαραίτητο προκειμένου να μειωθεί ο πληθωρισμός.

Πολλές κεντρικές τράπεζες προσεγγίζουν αυτούς τους συμβιβασμούς με παρόμοιο τρόπο: επικεντρώνονται στην καταπολέμηση του επίμονα υψηλού πληθωρισμού. Οι αξιωματούχοι φοβούνται ότι αν αφήσουν τον πληθωρισμό να επιμείνει για πολύ καιρό, θα μπορούσε να παγιωθεί και να αποδειχθεί ακόμη πιο επώδυνο να εξαλειφθεί.

Οι ηγέτες των μεγάλων κεντρικών τραπεζών στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και αλλού δήλωσαν πρόσφατα ότι αναμένουν να συνεχίσουν να αυξάνονται τα επιτόκια, καθώς ο πληθωρισμός υποχωρεί εντούτοις παραμένει πολύ πάνω από τα τυπικά ποσοστά-στόχους τους -τα οποία συχνά κυμαίνονται γύρω στο 2%.

Οι αξιωματούχοι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ αύξησαν το βασικό επιτόκιο λίγο υψηλότερα από το 5% από το σχεδόν μηδέν τον Μάρτιο του 2022 και προβλέπουν ότι θα το αυξήσουν άλλες δύο φορές το 2023, λίγο πάνω από το 5,5%. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία καθορίζει την πολιτική για τις 20 χώρες που μοιράζονται το ευρώ, αναμένεται επίσης να συνεχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια, τα οποία έχουν φθάσει στο υψηλότερο επίπεδο από το 2001. Η Τράπεζα της Αγγλίας εξέπληξε πρόσφατα τους επενδυτές αυξάνοντας τα επιτόκια περισσότερο από το αναμενόμενο με τη 13η διαδοχική αύξησή τους.

Ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε σημαντικά στις ΗΠΑ το 2021, αλλά έχει μειωθεί ταχύτερα από ό,τι σε πολλά μέρη της Ευρώπης. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι η Ευρώπη είναι πιο σοβαρά εκτεθειμένη στις επιπτώσεις της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία έχει εκτινάξει τις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας.

Όμως αν εξαιρεθούν αυτές οι ασταθείς τιμές, ο λεγόμενος δομικός πληθωρισμός μοιάζει επίμονος σε πολλές χώρες. Κάτι που υπογραμμίζει το κοινό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής: οι βραδυκίνητες τιμές του κλάδου των υπηρεσιών ανεβαίνουν πολύ πιο γρήγορα από ό,τι πριν από την πανδημία.

Οι τιμές για τις υπηρεσίες με ένταση εργασίας, όπως η ιατρική περίθαλψη και η εκπαίδευση, τείνουν να ακολουθούν την αύξηση των μισθών και τη δυναμική της συνολικής οικονομίας. Εν ολίγοις, πρόκειται για το είδος των αυξήσεων των τιμών για τις οποίες οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να κάνουν κάτι με την αύξηση των επιτοκίων για να επιβραδύνουν τον δανεισμό, να περιορίσουν τις δαπάνες και τελικά να ανακουφίσουν την οικονομία.

Σε πρόσφατη συνάντηση με κεντρικούς τραπεζίτες, ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ δήλωσε ότι για τον πληθωρισμό στον κλάδο των υπηρεσιών, όπως τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και οι τράπεζες, «δεν βλέπουμε ακόμη μεγάλη πρόοδο».