Καύσωνας: Ξηρασία και ενεργειακή επάρκεια δοκιμάζουν την οικονομία της Ευρώπης

Για ένα πρωτοφανές κύμα καύσωνα που βρίκεται προ των πυλών κάνουν λόγο πολλοί μετεωρολόγοι, με τη Γηραιά Ηπειρο να βρίσκεται στο επίκεντρο της ξηρασίας και των υψηλών θερμοκρασιών. Ηδη, οι κάτοικοι της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης βίωσαν δύσκολες καταστάσεις, ενώ οι ειδικοί προειδοποιούν ότι το φαινόμενο μας προδιαθέτει για ένα εξαιρετικά δυσοιωνό μέλλον με τις συνέπειες να γίνονται ορατές σε κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, έχει σημάνει συναγερμός για τον καύσωνα διαρκείας «Κλέων» που θα σαρώσει τη χώρα από αύριο, Τετάρτη, καθώς ο υδράργυρος σε αρκετές περιοχές αναμένεται να «σκαρφαλώσει» πάνω από τους 40 βαθμούς, ενώ η Παρασκευή θα είναι η χειρότερη ημέρα της εβδομάδας.

Μέτρα για την προστασία από τη θερμική καταπόνηση εργαζομένων υπό συνθήκες καύσωνα

Η χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 500 ετών

Σύμφωνα με επιστημονικές εκτιμήσεις η ξηρασία που πλήττει την Ευρώπη αναμένεται να είναι η χειρότερη των τελευταίων πέντε αιώνων, επηρεάζοντας σειρά τομέων της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως η εσωτερική ναυσιπλοΐα, η γεωργία, η διατροφική ασφάλεια και η ενεργειακή επάρκεια.

Πέρυσι, οι διαδοχικοί καύσωνες που έπληξαν τη Γηραιά Ηπειρο, επιδείνωσαν την ξηρασία και προκάλεσαν δύσκολες καταστάσεις όπως γιγαντιαίες δασικές πυρκαγιές, λειψυδρία, προβλήματα δημόσιας υγείας κ.λπ. Οι συνέπειες της ξηρασίας σε πολλές καλλιέργειες ήταν δραματικές. Η παραγωγή αραβοσίτου ήταν κατά 16% χαμηλότερη από τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας, ενώ οι σοδειές σόγιας και ηλιοτροπίων μειώθηκαν κατά 15% και 12%, αντίστοιχα. Σημαντικές ήταν οι ελλείψεις στην υδροηλεκτρική ενέργεια, ενώ η χαμηλή στάθμη των νερών στους ποταμούς επηρέασε τα πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας δυσχεραίνοντας τη λειτουργία των συστημάτων ψύξης τους. Επίσης, η χαμηλή στάθμη των υδάτων στους ευρωπαϊκούς ποταμούς, δημιούργησε προβλήματα στην ποτάμια ναυσιπλοΐα.

Όπως μεταδίδει το Bloomberg, ο νέος καύσωνας προκαλεί διακοπές στα δίκτυα ενέργειας και στις μεταφορές, καθώς ένα κύμα ζέστης σκεπάζει την Ευρώπη από τη Γερμανία έως τα Βαλκάνια, ασκώντας πίεση στον ηλεκτρισμό, ενώ τα ποτάμια – κλειδιά, όπως ο Ρήνος και ο Ροδανός επηρεάζονται.

Η μετεωρολογική υπηρεσία της Γερμανίας προειδοποίησε για «ακραίο θερμικό στρες στον Άνω Ρήνο» την Τρίτη. Αντίστοιχη ειδοποίηση εξέδωσε και η ιταλική μετεωρολογική υπηρεσία, με τον υδράργυρο στη Σαρδηνία να ξεπερνά τους 40 βαθμούς Κελσίου. Το επίπεδο παγετού στις Άλπεις θα ανέβει στα 4.800 μέτρα, κοντά στο υψόμετρο του Mont Blanc, του ψηλότερου βουνού της δυτικής Ευρώπης.

Όπως τονίζεται, η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων σε όλο το βόρειο ημισφαίριο αυτό το καλοκαίρι, φέρνοντας κύματα ζέστης από την Κίνα έως το Τέξας, ενώ πλημμύρες πλήττουν τη Νέα Υόρκη και το Δελχί. Μάλιστα, οι αυξανόμενες θερμοκρασίες μπορεί να οδηγήσουν μέρη της Ευρώπης να σπάσουν τα ρεκόρ θερμοκρασίας που σημειώθηκαν το 2022.

Την ίδια ώρα τα ποτάμια βλέπουν τη στάθμη τους να πέφτει σε κρίσιμα όρια. Στον ποταμό Ρήνο, έναν κόμβο κρίσιμης σημασίας για τη μεταφορά ενεργειακών εμπορευμάτων στην Ευρώπη, τα πράγματα δεν είναι καλά, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Διοίκηση Υδάτων της Γερμανίας.

Σε μια άλλη βασική πλωτή οδό, τον Ροδανό, η θερμοκρασία των υδάτων έχει αυξηθεί τόσο ώστε η Electricite de France SA εξετάζει τον περιορισμό της παραγωγής σε ορισμένους πυρηνικούς αντιδραστήρες από την Πέμπτη. Σύμφωνα με τους γαλλικούς κανόνες, η EDF πρέπει να μειώσει ή να σταματήσει την παραγωγή όταν οι θερμοκρασίες του ποταμού φτάσουν ορισμένα όρια για να διασφαλιστεί ότι το νερό που χρησιμοποιείται για την ψύξη δεν θα βλάψει το περιβάλλον όταν διοχετευτεί εκ νέου στις πλωτές οδούς.

Ο καύσωνας διαρκείας δείχνει ότι η κλιματική αλλαγή εκτός από σοβαρότατες κοινωνικές συνέπειες έχει και οικονομικές με τα δεδομένα να αλλάζουν άρδην. Οι σοδειές απειλούνται, οι τιμές των τροφίμων ανεβαίνουν και οι τουρίστες δεν θέλουν να επισκέπτονται πια προορισμούς με καύσωνα.

Ο καύσωνας «Κλέων»

Η κρατική μηχανή έχει τεθεί από χθες σε κατάσταση συναγερμού, ενόψει του καύσωνα που αναμένεται να δοκιμάσει τις αντοχές πολιτών αλλά και βασικών υποδομών της χώρας.

Οι υψηλές θερμοκρασίες που ίσως να αγγίξουν τοπικά και τους 45 βαθμούς Κελσίου όσο και η διάρκεια -με τους μετεωρολόγους να μιλούν για ένα δεκαήμερο που ο υδράργυρος δεν θα πέσει κάτω από του 38 με 39 βαθμούς- τρομάζουν.

Σε ετοιμότητα το ηλεκτρικό σύστημα

Μάλιστα, η αναμενόμενη αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας θα δοκιμάσουν τις αντοχές του συστήματος ηλεκτροδότησης της χώρας.

Χθες, σε έκτακτη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε, υπό τον αρμόδιο υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Θεόδωρο Σκυλακάκη και την υφυπουργό κυρία Αλεξάνδρα Σδούκου, με τη συμμετοχή των επικεφαλής και υψηλόβαθμων στελεχών της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), του ΑΔΜΗΕ,  του ΔΕΔΔΗΕ και της ΔΕΗ διαπιστώθηκε ότι το σύστημα θα αντέξει και δεν κινδυνεύει με blackouts και διακοπές ρεύματος.

Οι κρίσιμες ώρες

Ωστόσο, όπως έγραψε και ο ΟΤ, προσδιορίστηκαν δύο «αδυναμίες» που ενδέχεται να υπονομεύσουν την ασφαλή ηλεκτροδότηση της χώρας. Η πρώτη αφορά στην πτώση της παραγωγής ηλιακής και αιολικής ενέργειας τις νύχτες σε συνδυασμό με την υψηλή ζήτηση και η δεύτερη την περίπτωση εκδήλωσης έκτακτων γεγονότων π.χ. μιας καταστροφικής πυρκαγιάς. Γι΄ αυτό το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ζητά από τους πολίτες τη λελογισμένη χρήση ενεργοβόρων ηλεκτρικών συσκευών κατά τις βραδινές ώρες αιχμής μεταξύ 8 μ.μ. και 10 μ.μ. για την αποφυγή τυχόν προβλημάτων ηλεκτροδότησης και συστήνει τη μεταφορά αυτής της κατανάλωσης  τις απογευματινές ώρες μεταξύ 2 μ.μ. και 6 μ.μ.  όταν  η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τους φωτοβολταϊκούς σταθμούς είναι υψηλή και η ζήτηση χαμηλότερη από ότι τη νύχτα.

Σε ό,τι αφορά τη διασφάλιση επάρκειας του ηλεκτρικού συστήματος, το μοντέλο του ΑΔΜΗΕ ββασίστηκε στα δεδομένα του καύσωνα που είχε εκδηλωθεί τον Αύγουστο του 2021 οπότε η ζήτηση είχε εκτιναχθεί πάνω από τις  10.500 MW (μεγαβάτ).  Όπως προέκυψε στη χθεσινή σύσκεψη,  η επάρκεια του ηλεκτρικού συστήματος είναι διασφαλισμένη και αυτό διότι εντός της τελευταίας διετίας έχουν προστεθεί στο σύστημα αφενός νέα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) συνολικής ισχύος 3.000 MW, εκ των οποίων περίπου τα δύο τρίτα ήταν φωτοβολταϊκά πάρκα και αφετέρου οι μονάδες φυσικού αερίου της Μυτιληναίος στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας, ισχύος 826 μεγαβάτ και λιγνίτη της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα, 660 μεγαβάτ, οι οποίες θα μπορούν να συνεισφέρουν περισσότερα από 700 MW τις ημέρες του καύσωνα οπότε προβλέπονται θερμοκρασίες έως και 43 βαθμούς Κελσίου, εκτινάσσοντας τη ζήτηση για ηλεκτρικό ρεύμα.

Επίσης, η επάρκεια νερού στις υδροηλεκτρικές μονάδες της ΔΕΗ είναι ικανοποιητική ενώ και οι λιγνιτικοί σταθμοί βρίσκονται σε ετοιμότητα ώστε να συνεισφέρουν εάν χρειαστεί σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες για το ηλεκτρικό σύστημα.

Σε υψηλή ετοιμότητα πυροσβεστική

Στο μεταξύ, έχει τεθεί σε κατάσταση συναγερμού και η Πυροσβεστική Υπηρεσία η οποία ουσιαστικά τις τελευταίες δύο εβδομάδες έχει ήδη μπει στο «θερμό» κλίμα της αντιπυρικής περιόδου αντιμετωπίζοντας δεκάδες δασικές πυρκαγιές.

Στο έργο πρόληψης δασικών πυρκαγιών αναμένεται να συνδράμουν οι Ένοπλες Δυνάμεις και η Ελληνική Αστυνομία.

Στο «κόκκινο» ΕΣΥ και ΟΤΑ

Σε κατάσταση υψηλής ετοιμότητας αναμένεται να τεθεί και το σύστημα Υγείας της χώρας προκειμένου να ανταποκριθεί στις έκτακτες ανάγκες που θα προκύψουν και στην παροχή άμεσης βοήθειας σε πολίτες που θα τη χρειαστούν.

Τέλος, περιφέρειες και δήμοι θα κληθούν να συνδράμουν με όλες τις υπηρεσίες και να τεθούν σε κατάσταση επιφυλακής.