Αγόρασε το Στόουνχετντζ για 6.600 λίρες για δώρο επετείου γάμων

Τι θα μπορούσε να είναι ένα καλό δώρο επετείου γάμου για τη σύζυγό σας; Κοσμήματα, ίσως; Μήπως κάποιο ακριβό άρωμα; Δείπνο σε ένα ακριβό εστιατόριο; Τι θα λέγατε για 121 στρέμματα στο Wiltshire και το πιο διάσημο νεολιθικό μνημείο στον κόσμο; Ίσως όχι.

Όπως οι περισσότεροι από τους κυνηγούς ευκαιριών που γέμισαν το Palace Theatre στο Salisbury της Αγγλίας, το απόγευμα της 21ης Σεπτεμβρίου 1915, ο Σέσιλ Τσαμπ έψαχνε για κάποιο κελεπούρι, θέλοντας να δωρίσει κάτι για την επέτειο γάμων του. Ο θρύλος λέει ότι ο πλούσιος 39χρονος δικηγόρος είχε σταλεί από τη σύζυγό του για να αγοράσει ένα σετ καρέκλες τραπεζαρίας, αλλά όλα άλλαξαν όταν ο δημοπράτης Χάουαρντ Φρανκ ανακοίνωσε την παρτίδα με αριθμό 15—«Στόουνχεντζ με περίπου 121 στρέμματα, 2 υψώματα, 37 γειτνιάζουσες perches (σ.σ. περίπου 35,5 τ.μ.) κιμωλίας».

Η Μαίρη και ο Σέσιλ Τσαμπ το 1928

Μπορεί να είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς το πιο διάσημο προϊστορικό μνημείο του κόσμου, τώρα Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, προς πώληση στον πλειοδότη, αλλά αυτό συνέβη όταν το εκτεταμένο κτήμα του Σερ Έντμουντ Αντρόπους πέρασε κάτω από το σφυρί λίγους μήνες μετά τον θάνατό του, έναν αιώνα. πριν. Αυτό που μπορεί να είναι ακόμα πιο δύσκολο να φανταστεί κανείς είναι ότι ο Φρανκ δεν βρήκε πρόθυμους αγοραστές όταν άνοιξε την προσφορά με £5.000.

«Σίγουρα κάποιος θα μου προσφέρει £5.000», είπε ο δημοπράτης όταν αντιμετώπισε σιωπή. Καθώς κοίταξε το πλήθος, ο Φρανκ ανακουφίστηκε όταν είδε επιτέλους ένα χέρι υψωμένο στον αέρα. Η προσφορά έφτασε τις  £ 6.000 πριν χτυπήσει άλλη μια φορά. «Κύριοι, είναι αδύνατο να εκτιμήσετε το Στόουνχεντζ», είπε ο Φρανκ. «Σίγουρα οι £ 6.000 είναι κακή προσφορά, αλλά αν κανείς δεν μου κάνει καλύτερη, θα τα κατακυρώσω σε αυτή την τιμή. Κανείς δεν θα μου δώσει περισσότερα από £ 6.000 για το Stonehenge;»

Με 6.600 λίρες παίρνεις μεγαλιθικό προϊστορικό μνημείο

Ποιος το αγόρασε; Ο Τσαμπ. Όταν τελικά ο δημοπράτης κατέβασε το σφυρί του, το Στόουνχεντζ είχε πουληθεί για 6.600 λίρες (λίγο περισσότερο από 1 εκατομμύριο δολάρια σε σημερινά χρήματα). Ο Τσαμπ, ο οποίος γεννήθηκε μόλις τρία μίλια από το Στόουνχεντζ, είπε σε μια τοπική εφημερίδα ότι δεν είχε σκοπό να αγοράσει το νεολιθικό μνημείο όταν μπήκε στο θέατρο, αλλά το έκανε από απόλυτη ιδιοτροπία. «Ενώ ήμουν στην αίθουσα, σκέφτηκα ότι ένας άνδρας από το Salisbury έπρεπε να το αγοράσει και έτσι έγινε», είπε.

Το Στόουνχεντζ σίγουρα έχρηζε ανακαίνισης μέχρι τη στιγμή που ο Τσαμπ ανέλαβε να το κάνει πράξη. Το μνημείο, το οποίο ήταν ιδιόκτητο από τότε που ο βασιλιάς Ερρίκος Η’ το κατέσχεσε από ένα κοντινό αβαείο των Βενεδικτίνων γύρω στο 1540, προσέλκυε περίεργους και επισκέπτες από τη ρωμαϊκή εποχή. Οι κυνηγοί αναμνηστικών του 19ου αιώνα οπλισμένοι με σμίλες αποσπούσαν κομμάτια από τους πανάρχαιους μεγάλιθους και χάραζαν τα ονόματά τους πάνω στο μνημείο. Το 1900, μια εξωτερική όρθια ψαμμολιθική όρθια πέτρα και ένα τεράστιο υπέρθυρο συνετρίβη στο έδαφος, ενώ ξύλινες σανίδες στήριζαν άλλες πέτρες. Το επόμενο έτος, ο Αντρόμπους, του οποίου η οικογένεια είχε αγοράσει το Stonehenge στις αρχές του 1800, περιέφραξε το μνημείο και άρχισε να χρεώνει εισιτήριο 1 σελίνι για να πληρώνει φύλακα και την αποκατάσταση του παραμελημένου μνημείου.

Μόλις ένα χρόνο αφότου αυτοαποκαλούμενοι Δρυίδες καταράστηκαν τον ιδιοκτήτη του μνημείου επειδή απαγόρευσε τους ετήσιους εορτασμούς του ηλιοστασίου, ο Άντρομπους έχασε τον μονάκριβο γιο του -και μοναδικό κληρονόμο της βαρονετίας του- στο Δυτικό Μέτωπο τον Οκτώβριο του 1914 κατά τη διάρκεια μιας από τις πρώτες μάχες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τέσσερις μήνες αργότερα, ο ίδιος ο Αντρόμπους πέθανε σε ηλικία 67 ετών και η χήρα του έβαλε σε δημοπρασία το κτήμα του Amesbury Abbey έκτασης 25.980 στρεμμάτων, το οποίο περιλάμβανε και το Stonehenge.

Το μνημείο το 1877

Μερικοί συντηρητές πίστευαν ότι το Stonehenge έπρεπε να παραδοθεί στη βρετανική κυβέρνηση για φύλαξη, αλλά παρέμεινε σε ιδιωτικά χέρια με την αγορά του Τσαμπ. Σύμφωνα με πληροφορίες, η σύζυγος του δικηγόρου, η Μαίρη, δεν ενθουσιάστηκε με το εμβληματικό απόκτημα του -ίσως επειδή εξακολουθούσε να ποθεί το σετ τραπεζαρίας- κάτι που έκανε πιο εύκολη την απόφαση του Τσαμπ να δωρίσει το Στόουνχεντζ στους Βρετανούς τον Οκτώβριο του 1918.

Δωρεά στον βρεατνικό λαό

«Το Στόουνχεντζ είναι ίσως το πιο γνωστό και το πιο ενδιαφέρον από τα εθνικά μας μνημεία και πάντα  διήγειρε έντονα τη βρετανική φαντασία», έγραψε ο Τσαμπ στην επιστολή που ανακοίνωνε τη δωρεά. «Σε μένα, που γεννήθηκα κοντά του και κατά τη διάρκεια της παιδικής μου ηλικίας και της νεότητάς μου, το επισκέφτηκα όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας, κάτω από κάθε πιθανή καιρική συνθήκη—σε καταιγίδες χαλαζιού, βροχής και χιονιού, σφοδρές καταιγίδες, λαμπρό φεγγαρόφωτο και πανέμορφη λιακάδα, είχε πάντα μια ανέκφραστη γοητεία. Έγινα ο ιδιοκτήτης του με μια βαθιά αίσθηση ευχαρίστησης και είχα σκεφτεί ότι θα μπορούσε να παραμείνει αγαπημένη ιδιοκτησία της οικογένειάς μου για πολλά χρόνια στο μέλλον. Ωστόσο, με έχει πιέσει ότι το έθνος θα ήθελε να το έχει για δικό του και θα το εκτιμούσε πάρα πολύ».

Η βρετανική κυβέρνηση ξεκίνησε μια εκτεταμένη ανακαίνιση του Στόουνχεντζ το 1919 που περιελάμβανε παλινόρθωση ογκόλιθων και επανατοποθέτησή τους με σκυρόδεμα. Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, οι εργασίες αποκατάστασης συνεχίστηκαν με την απομάκρυνση των παρακείμενων δρόμων και των απαρχαιωμένων εγκαταστάσεων επισκεπτών, προκειμένου να επανέλθει το κοντινό τοπίο στην αρχαία του όψη.

Σε αντάλλαγμα για την δωρεά του, ο Τσαμπ έλαβε τον τίτλο «Πρώτος βαρονέτος του Στόουνχεντζ», αλλά οι ντόπιοι ονόμασαν τον Σερ Σεσίλ «Βαρονέτος Στόουνχεντζ». Ο Τσαμπ, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 58 ετών το 1934, όρισε στη δωρεά του ότι όσοι ζούσαν κοντά στο Στόουνχεντζ θα έπρεπε να έχουν δωρεάν είσοδο στο μνημείο. Μέχρι σήμερα, περίπου 30.000 από τα 1,3 εκατομμύρια άτομα που επισκέπτονται ετησίως μπορούν να το κάνουν χωρίς να πληρώσουν το τέλος εισόδου, χάρη στην παρορμητική αγορά του τελευταίου ιδιώτη ιδιοκτήτη του Στόουνχεντζ. Οι υπόλοιποι πρέπει να πληρώσουμε κάτι παραπάνω από ένα σελίνι: η τρέχουσα είσοδος για ενήλικες είναι £21,50.