Σιτηρά: Ύστατες προσπάθειες για να διασωθεί η Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας

Αύριο Δευτέρα 17 Ιουλίου εκπνέει η συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά, η οποία αν δεν ανανεωθεί αναμένεται να επιδεινώσει περαιτέρω τις παγκόσμιες συνέπειες του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες απέστειλε επιστολή στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν αναλύοντας τις προτάσεις του για τη διάσωση της συμφωνίας. Την Παρασκευή, ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ Stephane Dujarric είπε στους δημοσιογράφους ότι οι συνομιλίες με το Κρεμλίνο μέσω Signal και WhatsApp θα συνεχιστούν καθ’όλη τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου.

Σιτηρά: Αγώνας για να διασωθεί η συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας – Τι λένε Ερντογάν και Πούτιν

Η Μόσχα υποστηρίζει ότι η τρέχουσα συμφωνία υποστηρίζει μόνο τα ουκρανικά γεωργικά προϊόντα και όχι τις ρωσικές εξαγωγές λιπασμάτων που περιλαμβάνονται επίσης στη συμφωνία, αλλά δεν έχουν ακόμη αναχωρήσει για παγκόσμιους προορισμούς.

Την Πέμπτη, ο Πούτιν επανέλαβε τη θέση της Μόσχας και απείλησε για τέταρτη φορά από την έναρξη της συμφωνίας να μην την ανανεώσει.

Πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στα τέλη του Φεβρουαρίου του 2022, το Κίεβο και η Μόσχα αντιπροσώπευαν σχεδόν το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εξαγωγών σιτηρών. Αυτές οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων σταμάτησαν για σχεδόν έξι μήνες έως ότου εκπρόσωποι από την Ουκρανία, τη Ρωσία, τον ΟΗΕ και την Τουρκία συμφώνησαν να δημιουργήσουν έναν ανθρωπιστικό θαλάσσιο διάδρομο στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για τη Μαύρη Θάλασσα .

Πάγωσαν οι εξαγωγές

Η συμφωνία είχε ως αποτέλεσμα να χαλαρώσει ο ναυτικός αποκλεισμός της Ρωσίας με το άνοιγμα τριών βασικών ουκρανικών λιμανιών.

Βάσει αυτής,  περισσότερα από 1.000 πλοία που μετέφεραν σχεδόν 33 εκατομμύρια μετρικούς τόνους αγροτικών προϊόντων αναχώρησαν από τα λιμάνια της Οδησσού, του Chornomorsk και του Yuzhny-Pivdennyi της Ουκρανίας.

Η συμφωνία προέβλεψε επίσης τη μεταφορά 725.167 τόνων σιταριού με πλοία του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος σε ορισμένες από τις πιο επισιτιστικά επισφαλείς χώρες του κόσμου, όπως το Αφγανιστάν, η Αιθιοπία, η Σομαλία, το Σουδάν και η Υεμένη.

Ο υποστηριζόμενος από τον ΟΗΕ οργανισμός που είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση των εξαγωγών στο πλαίσιο της συμφωνίας ανέφερε το Σάββατο ότι για σχεδόν τρεις μήνες, κανένα πλοίο δεν έχει αποπλεύσει από το λιμάνι Yuzhny-Pivdennyi της Ουκρανίας. Επιπλέον, δεν έχει εγκριθεί κανένα νέο σκάφος να αναχωρήσει από την Ουκρανία τις τελευταίες δύο εβδομάδες.

«Δεν είναι η συμφωνία που συμφωνήσαμε»

Τον Απρίλιο, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ προειδοποίησε ότι εάν η Πρωτοβουλία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας δεν ενσωματώσει σύντομα προϊόντα λιπασμάτων, η Μόσχα δεν θα ανανεώσει τη συμφωνία.

«Δεν ονομάστηκε συμφωνία για τα σιτηρά, ονομάστηκε Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας και στο ίδιο το κείμενο η συμφωνία ανέφερε ότι αυτό ισχύει για την επέκταση των ευκαιριών για εξαγωγή σιτηρών και λιπασμάτων», είπε ο Λαβρόφ στους δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στις 26 Απριλίου στον ΟΗΕ .

«Δεν είναι αυτή η συμφωνία που συμφωνήσαμε στις 22 Ιουλίου», είπε, προσθέτοντας ότι υπάρχουν δεκάδες ρωσικά πλοία φορτωμένα με περίπου 200.000 τόνους λιπάσματος που περιμένουν για εξαγωγή. Εκτός από τη συμπερίληψη των εξαγωγών λιπασμάτων, το Κρεμλίνο ζήτησε επίσης την επανέναρξη ενός αγωγού που διασχίζει τη Ρωσία και καταλήγει σε ένα ουκρανικό λιμάνι.

Ωστόσο, ένα από τα βασικά αιτήματα της Μόσχας είναι να επιστρέψει η Ρωσική Αγροτική Τράπεζα, ή Rosselkhozbank, στο τραπεζικό σύστημα SWIFT.

Ο αποκλεισμός της Μόσχας από το SWIFT , το οποίο αντιπροσωπεύει την Εταιρεία Παγκόσμιας Διατραπεζικής Χρηματοοικονομικής Τηλεπικοινωνίας, απέκοψε τη χώρα από πολλά από τα χρηματοπιστωτικά δίκτυα του κόσμου τις ημέρες μετά την ευρείας κλίμακας εισβολή της Ρωσίας.