Καύσωνες: Πώς η κλιματική αλλαγή αναδιαμορφώνει την παγκόσμια οικονομία

«Ο καύσωνας “Κέρβερος” [σ.σ., στην Ελλάδα ονομάστηκε “Κλέων“], ο οποίος πήρε το όνομά του από τον τρικέφαλο σκύλο που φύλαγε τις πύλες της κόλασης στην ελληνική μυθολογία, έριξε φως στο πόσο ευάλωτη είναι η τεράστια τουριστική βιομηχανία της Μεσογείου στους καύσωνες που γίνονται όλο και πιο συνηθισμένοι στην Ευρώπη».

Αυτό σχολιάζουν οι Financial Times, στον απόηχο ενός δεκαημέρου εξαιρετικά υψηλών θερμοκρασιών στη νότια Ευρώπη – και ενώ τα κύματα του καύσωνα διαδέχονται το ένα το άλλο.

Ακρόπολη: Διαθέσιμη μόνο για όσους ξυπνούν νωρίς, σχολιάζουν οι New York Times

Όπως σημειώνει το βρετανικό έντυπο, για τους επιστήμονες είναι ξεκάθαρο ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα, συμπεριλαμβανομένων των καυσώνων, θα γίνονται όλο και πιο έντονα όσο αυξάνεται η θερμοκρασία της γης. «Τον Ιούλιο, με τις μέσες θερμοκρασίες να είναι ήδη τουλάχιστον 1,1 C θερμότερες παγκοσμίως από τα προβιομηχανικά επίπεδα, περιοχές των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ασίας έλιωναν κάτω από “θερμικούς θόλους”. Από την Κίνα έως την Ιταλία σημειώθηκαν ρεκόρ θερμοκρασίας», σημειώνεται.

Το κόστος της ακραίας ζέστης

Έτσι, μετά από χρόνια αδράνειας ή δειλών βημάτων ανάσχεσης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, οι ηγέτες των επιχειρήσεων και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μετρούν τώρα το κόστος των κλειστών εταιρειών και της μειωμένης παραγωγικότητας. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε από ακαδημαϊκούς του Dartmouth πέρυσι διαπίστωσε ότι οι καύσωνες, που προκλήθηκαν από την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, κόστισαν στην παγκόσμια οικονομία περίπου 16 εκατ. δολάρια σε μια περίοδο 21 ετών, από τη δεκαετία του 1990.

Σύμφωνα με την Kathy Baughman McLeod, διευθύντρια του Κέντρου Ανθεκτικότητας του Ιδρύματος Adrienne Arsht-Rockefeller στο Atlantic Council, η ακραία ζέστη «μειώνει την ανάπτυξή μας» καθώς «οι διάδρομοι προσγείωσης και απογείωσης λυγίζουν, τα μετρό κλείνουν, τα εστιατόρια πρέπει να κλείσουν επειδή το προσωπικό της κουζίνας κάνει πολύ ζέστη».

Το κόστος αυτό μάλιστα είναι πιθανό να αυξηθεί κατά τις επόμενες δεκαετίες. «Η ακραία ζέστη είναι μία από τις πολύ σοβαρές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής», λέει ο Dan Jørgensen, υπουργός για το κλίμα της Δανίας. «Τα πολύ τραγικά νέα είναι ότι πιθανότατα η κατάσταση θα επιδεινωθεί».

Η εργασία

Όπως σημειώνουν οι Financial Times, ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους η ακραία ζέστη αποτελεί οικονομική απειλή είναι ότι δυσκολεύει την εργασία. Οι υψηλές θερμοκρασίες συμβαδίζουν με χαμηλή παραγωγικότητα.

Σε συνθήκες ζέστης, οι άνθρωποι συνήθως «εργαζόμαστε πιο αργά, αναλαμβάνουμε περισσότερο ρίσκο, η γνωστική μας λειτουργία μειώνεται», λέει η Laura Kent του Institution of Mechanical Engineers, μιας επαγγελματικής ένωσης που πρόσφατα συνέταξε μια έκθεση σχετικά με το πώς η βιομηχανία θα πρέπει να προσαρμοστεί στην ακραία ζέστη.

Μελέτη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, του οργανισμού του ΟΗΕ για τους εργαζόμενους, προέβλεψε ότι μέχρι το 2030, το ισοδύναμο άνω του 2% των συνολικών ωρών εργασίας παγκοσμίως θα χάνεται κάθε χρόνο, είτε επειδή κάνει πολύ ζέστη για να εργαστεί κανείς είτε επειδή οι εργαζόμενοι πρέπει να εργάζονται με πιο αργούς ρυθμούς.

Περίπου 200 εκατομμύρια άνθρωποι στις πόλεις σήμερα κινδυνεύουν από ακραία ζέστη, αριθμός που αναμένεται να οκταπλασιαστεί μέχρι το 2050, σύμφωνα με τον Sachin Boite, διευθυντή κλιματικής ανθεκτικότητας του δικτύου δημάρχων C40 που πιέζει για περιβαλλοντική δράση.

Ωστόσο, λίγες χώρες έχουν ορίσει μια μέγιστη θερμοκρασία, πάνω από την οποίαν πρέπει να επιβάλλεται παύση εργασιών. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, όπου η ακραία ζέστη δεν αποτελούσε ιστορικά πρόβλημα, υπάρχει μόνο ένα συνιστώμενο όριο για τη διακοπή της εργασίας σε χαμηλές, όχι σε υψηλές θερμοκρασίες.

Οι φτωχότεροι και οι λιγότερο ικανοί να αντεπεξέλθουν πλήττονται συχνά περισσότερο από την ακραία ζέστη – με τις απώλειες παραγωγικότητας να συγκεντρώνονται συχνά σε θέσεις εργασίας όπου οι μισθοί τείνουν να είναι χαμηλότεροι από το μέσο όρο.

Εξοπλισμός και πρώτες ύλες

Παράλληλα, ο βιομηχανικος εξοπλισμός ενδέχεται είτε να υπολειτουργεί, είτε να φθείρεται πιο εύκολα σε συνθήκες ακραίας ζέστης. Και αυτό γιατί η βιομηχανία βασίζεται κυρίως σε διαδικασίες θέρμανσης και ψύξης, που γίνονται πιο δύσκολες στις ακραίες θερμοκρασίες.

Οι έντονη ζέστη επηρεάζει και τη διαθεσιμότητα του νερού, που αποτελεί βασική πρώτη ύλη για τη βιομηχανία. Όταν δε η στάθμη των ποταμών υποχωρεί λόγω της ξηρασίας, διαταράσσονται ή ακόμα και διακόπτονται και οι μεταφορές μέσω των πλωτών αρτηριών.

Κίνδυνοι όμως υπάρχουν και για τις υποδομές, των οποίων η θερμική καταπόνηση αναμένεται να μειώσει τη διάρκεια ζωής. Αυτό αφορά από τις σιδηροδρομικές γραμμές μέχρι τους δρόμους και τα αεροδρόμια.

Για τη γεωργία, η ακραία ζέστη μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των αποδόσεων των καλλιεργειών, τροφοδοτώντας την αύξηση των τιμών και την επισιτιστική ανασφάλεια στη διαδικασία. Έρευνα της Arsht-Rock διαπίστωσε ότι το καλαμπόκι, η πιο ευρέως παραγόμενη καλλιέργεια στις ΗΠΑ, χάνει περίπου 720 εκατ. δολάρια σε έσοδα ετησίως λόγω της ακραίας ζέστης, τα οποία θα αυξηθούν σε 1,7 δισ. δολάρια μέχρι το 2030.

Κίνδυνοι

Σύμφωνα με τον ΔΟΕ, οι εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους -ιδιαίτερα οι εργαζόμενοι στη γεωργία ή τις κατασκευές- κινδυνεύουν ιδιαίτερα να χάσουν τη ζωή τους, να τραυματιστούν ή να αρρωστήσουν λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, ενώ σε κάθε περίπτωση η έκθεση στη ζέστη μειώνει την παραγωγικότητα. Σύμφωνα με τους FT, μεταξύ 1992 και 2016 285 εργαζόμενοι σε οικοδομές στις ΗΠΑ πέθαναν από αιτίες που σχετίζονται με τη ζέστη.

Όμως όσοι εργάζονται σε εσωτερικούς χώρους διατρέχουν αυξανόμενο κίνδυνο καθώς οι έντονοι καύσωνες γίνονται πιο συχνοί, συμπεριλαμβανομένων των 66 εκατ. εργαζομένων στην κλωστοϋφαντουργία παγκοσμίως, οι οποίοι συχνά εργάζονται σε εργοστάσια και εργαστήρια χωρίς κλιματισμό. Πολλοί βρίσκονται στον παγκόσμιο νότο, όπου οι μέγιστες θερμοκρασίες είναι ακόμη πιο ακραίες και επικίνδυνες.

Όπως σημειώνει το βρετανικό έντυπο, πέρα από τις συνέπειες της ακραίας ζέστης στους εργαζομένους τους, οι βιομηχανίες αναγκάζονται να επανεξετάσουν πιο υπαρξιακά ζητήματα, όπως ο τόπος εγκατάστασης των επιχειρήσεών τους και ο τρόπος λειτουργίας τους.

Όσον αφορά τον κατασκευαστικό κλάδο, οι ακραίες καιρικές συνθήκες επηρεάζουν τόσο την πορεία των εργασιών όσο και τα ίδια τα υλικά: Ο χάλυβας μπορεί να υποστεί στρεβλώσεις σε θερμές συνθήκες, ενώ πιο δύσκολη γίνεται και η επεξεργασία του σκυροδέματος.

Η μεταποίηση είναι ένας άλλος τομέας που αντιμετωπίζει σημαντικές αλλαγές λόγω της κλιματικής κρίσης – και αυτό γιατί τα εργοστάσια, οι αποθήκες και οι λοιπές βιομηχανικές εγκαταστάσεις δεν έχουν σχεδιαστεί για τις θερμοκρασίες που βιώνουμε.