Φωτιές: Μόνο τρεις λύσεις για νέα πυροσβεστικά αεροσκάφη

Η διαδικτυακή πλατφόρμα Global Forest Watch Fires μέτρησε περισσότερες από 4,5 εκατομμύρια πυρκαγιές μεγαλύτερες από ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο για το 2019, σημειώνοντας αύξηση 400.000 από το προηγούμενο έτος.

Η Ελλάδα έχει γνωρίσει εκτεταμένες καταστροφές από δασικές πυρκαγιές, οι οποίες έχουν γίνει εντονότερες τα τελευταία χρόνια. Η χώρα μας είχε προχωρήσει ήδη στην ενίσχυση των πυροσβεστικών μέσων από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, και η συμβολή τους στην καταπολέμηση πυρκαγιών υπήρξε πολλές φορές σημαντικότατη.

Γι’ αυτό, είναι σημαντικό να φτάσουν δυνάμεις στο σημείο το συντομότερο δυνατό μετά την εκδήλωση δασικής πυρκαγιάς – όταν οι πυρκαγιές είναι ακόμη μικρές, τα μέτρα κατάσβεσης είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά. Όπου είναι δυνατόν, αυτό πρέπει να γίνεται από το έδαφος. Ωστόσο, σε περιοχές που είναι πιο δύσκολη η πρόσβαση ή όπου υπάρχει ακραίος κίνδυνος δασικών πυρκαγιών, τα πυροσβεστικά αεροσκάφη είναι η μόνη επιλογή για μια πραγματικά γρήγορη πρώτη επίθεση.

Πτώση Canadair: Μισό αιώνα πτήσεων στην Ελλάδα κλείνουν τα καναδικά αεροσκάφη [γράφημα]

«Για να μπορέσετε να φτάσετε γρήγορα στην πηγή της πυρκαγιάς, είναι καλύτερο να κρατάτε το αεροσκάφος σταθμευμένο στον διάδρομο έτοιμο για απογείωση—ή καλύτερα ακόμα είναι να είναι ήδη στον αέρα σε περιπολία», είναι ένας από τους βασικότερους κανόνες της πυρόσβεσης που ζητά η Ε.Ε. να εφαρμόζουν τα κράτη – μέλη της. Σε περιοχές της νότιας Ευρώπης με βαρύ ιστορικό δασικών πυρκαγιών, αυτός ο κανόνας εφαρμίζεται κατά γράμμα.

Περίπου 225 πυροσβεστικά αεροπλάνα Canadair κατασκευάστηκαν από τη δεκαετία του 1960. Έχουν γίνει απαραίτητα για τους πυροσβέστες στις μεσογειακές χώρες και στην Ελλάδα είναι σχεδόν συνώνυμα με την αεροπυρόσβεση. Αλλά η παραγωγή των βομβαρδιστικών νερού σταμάτησε το 2015 και ο κατασκευαστής Bombardier πούλησε το πρόγραμμα τον επόμενο χρόνο στην De Havilland. Η επανεκκίνηση του αναβαθμισμένου DHC-515 από την εταιρεία ανταποκρίνεται στη ζήτηση για αντικαταστάσεις και μεγαλύτερους στόλους.

Υπάρχουν όμως άλλες λύσεις;

Σε χώρες με μεγάλες χερσαίες εκτάσεις και λίγες υδάτινες επιφάνειες, λύση προσφέρουν τροποποιημένα πολιτικά ή στρατιωτικά αεροσκάφη, ή και κιτ μετατροπής τα οποία μπορούν να τοποθετηθούν σε υπάρχουσες πλατφόρμες. Χαρακτηριστικά η Ελλάδα έχει δύο τέτοιες συλλογές για τοποθέτηση σε μεταγωγικά C-130. Αυτά όμως έχουν το τεράστιο μειονέκτημα, ότι παρά τον μεγάλο όγκο μεταφερομένου υλικού (νερό, επιβραδυντικό υγρό) αναγκαστικά πρέπει να προσγειώνονται για ανεφοδιασμό σε αεροδρόμιο μετά από κάθε ρίψη. Αυτό σημαίνει χρονοτριβή που μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να είναι από κρίσιμη έως μοιραία. Μια τεράστια γκάμα πολιτικών αεροσκαφών έχουν τροποποιηθεί για αεροπυρόσβεση ακόμη και θηριώδη Boeing 747.

Στην Ελλάδα, μια χώρα που βρέχεται από θάλασσα, με χιλιάδες νησιά, η καλύτερη λύση είναι τα υδροπλάνα, τα οποία χωρίς να προσθαλασσωθούν μπορεί να κάνουν ανάληψη νερού (scooping) σε μερικά δευτερόλεπτα και να ξαναπάνε στα πύρινα μέτωπα.

Ελικόπτερα μπορούν να χρησιμοποιήσουν κάδους φερόμενους εξωτερικά, αλλά αυτό προκαλεί ασταθείς πτήσεις λόγω του μετακινούμενου εκκρεμούς φορτίου. Κάποια όπως τα Erickson έχουν ενσωματωμένες δεξαμενές και σωλήνα συλλογής νερού ώστε να μπορούν να το μεταφέρουν χωρίς να υπόκεινται στις διαταραχές του κάδου. Δυστυχώς η παραγωγή των συγκεκριμένων έχει σταματήσει εδώ και δεκαετίες, αν και η Erickson έχει αναφερθεί σε πιθανότητα κατασκευής νέων από τα υπάρχοντα σχέδια.

Το μειονέκτημα των ελικοπτέρων, εκτός του ότι δεν υπάρχουν σχεδιασμένα εξ αρχής για αεροπυρόσβεση είναι το υψηλό κόστος πτήσης και λειτουργίας (λόγω μεγάλης κατανάλωσης καυσίμων). Το πλεονέκτημα τους είναι η πολύ στοχευμένη ρίψη.

Πυροσβεστικά αεροσκάφη σε παραγωγή

Στην παρούσα φάση υπάρχουν διαθέσιμες τρεις επιλογές πυροσβεστικών αεροσκαφών σε παραγωγή.

Και πρόκειται μέχρι τώρα για τις μοναδικές λύσεις διεθνώς στον τομέα της αεροπυρόσβεσης:

Beriev Be-200

Το Be-200 είναι ψηλοπτέρυγο αεριωθούμενο υδροπλάνο με ουρά σχήματος Τ. Η αναλογία μήκους προς διατομή είναι υψηλή συμβάλλοντας στη σταθερότητα και τον έλεγχο στο νερό. Οι κινητήρες βρίσκονται στο πίσω μέρος της ατράκτουΤο πλαίσιο και η άτρακτος είναι κατασκευασμένα από κράματα αλουμινίου με επεξεργασίες αντιδιαβρωτικής προστασίας. Τα φτερά είναι εφοδιασμένα με πλωτήρες σταθεροποίησης. Διαθέτει, όπως και άλλα υδροπλάνα, σκέλη προσγείωσης για από-προσγείωσης στην ξηρά. Μπορεί να λειτουργεί είτε από διάδρομο μήκους 1.800 m είτε από μια περιοχή ανοιχτού νερού μήκους τουλάχιστον 2.300 m και βάθους 2,5 m, με κυματισμό ύψους έως 1,3 m.

Το Be-200 καταστέλλει τις πυρκαγιές ρίχνοντας νερό που περιέχεται σε οκτώ δεξαμενές νερού που βρίσκονται κάτω από το δάπεδο της καμπίνας στο κεντρικό τμήμα της ατράκτου. Τέσσερις ανασυρόμενες υδροσυλλέκτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να συλλέξουν συνολικά 12 τόνους  νερού σε 14 δευτερόλεπτα. Το νερό μπορεί να ριχθεί σε μια ή έως και οκτώ διαφορετικές ρίψεις. Το αεροσκάφος μεταφέρει επίσης έξι βοηθητικές δεξαμενές για επιβραδυντικό υγρό χωρητικότητας 1,2 m3. Το αεροσκάφος μπορεί να αδειάσει τις δεξαμενές νερού του πάνω από το σημείο της πυρκαγιάς σε 0,8 έως 1,0 δευτερόλεπτα όταν πετά πάνω από την ελάχιστη ταχύτητα πτώσης των 220 km/h .

Ένα μειονέκτημα είναι ότι σχεδιάστηκε με το ρωσικό ανάγλυφο υπόψη, όπου κυριαρχούν αχανείς επίπεδες εκτάσεις. Παρόλα αυτά είναι αρκετά χρήσιμο, αν και δεν μπορεί να εισχωρήσει λόγω εκπετάσματος (38,2m)σε στενά φαράγγια, και έχει χρησιμοποιηθεί δοκιμαστικά στην Ελλάδα σε δύο αντιπυρικές περιόδους (2007, 2020) με καλά αποτελέσματα σε συνδυασμό με άλλα πιο ευέλικτα μέσα (Canadair). Η ευρωπαϊκή πιστοποίηση του Be-200 ανακλήθηκε στις 14 Μαρτίου 2022, μετά την εισβολή στην Ουκρανία και αφού προηγήθηκε συντριβή στην Τουρκία (8/2021) που στοίχισε 8 ζωές. Έχουν κατασκευαστεί 19 μονάδες. Το κόστος ανά μονάδα είναι $58,065,500.

ShinMaywa US-2

Το US-2 της ιαπωνικής ShinMaywa είναι ψηλοπτέρυγο τετρακινητήριο αεροσκάφος μεγάλων διαστάσεων (εκπέτασμα 33,15 m) με ουρά σχήματος Τ. Η ShinMaywa λέει ότι το US-2 είναι το μοναδικό αμφίβιο στον κόσμο που είναι εξοπλισμένο με συσκευή υψηλής ανύψωσης με τροφοδοσία οριακού επιπέδου, αυτό δίνει στο US-2 τη δυνατότητα να πετάει με εξαιρετικά χαμηλές ταχύτητες, περίπου 90 km/h, πράγμα εξαιρετικά χρήσιμο στην αεροπυρόσβεση.

Το US-2 απαιτεί μόνο το ένα τέταρτο της απόστασης που απαιτούν τα εμπορικά αεροσκάφη για απογείωση και προσγείωση. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα είναι ότι το US-2 μπορεί να αποθαλασσωθεί σε απόσταση μόλις 280 m και να προσθαλασσωθεί σε απόσταση 320 m.

Βασικό πρόβλημα, προς το παρόν, είναι ότι για το ρόλο αεροπυρόσβεσης το σχέδιο πρέπει να τροποποιηθεί, πράγμα το οποίο η κατασκευάστρια έχει κάνει για υπόδειγμα, το οποίο όμως δεν είχε δυνατότητα υδροσυλλογής με υδροσυλλέκτες, αλλά που η εταιρεία λέει ότι μπορεί να κάνει αν παραγγελθεί προς τούτο. Σε αυτό τον ρόλο μπορεί να μεταφέρει 15 τόνους νερού.

Μετά τις φονικές πυρκαγιές τον Ιούλιο του 2018, η τότε ελληνική κυβέρνηση φέρεται να προσπάθησε να παραγγείλει κάποια US-2 να αντικαταστήσουν τα γηρασμένα Canadair, αλλά το σχέδιο δεν ευδοκίμησε. Το κόστος είναι $113 εκατομμύρια δολάρια ανά αεροσκάφος, και είναι το βασικότερο μειονέκτημα του αεροσκάφους. Κατά τα άλλα έχει τους ίδιους περιορισμούς ως προς το ελληνικό ανάγλυφο που έχει και το Be-200.

CL-515

Το Viking Canadair 515 First Responder είναι το νέο αμφίβιο πολλαπλών αποστολών παραγωγής και ειδικά κατασκευασμένο πυροσβεστικό αεροσκάφη. Χτίζοντας πάνω στην τεχνολογία των διάσημων CL-415, το 515 θα προσφέρει στους χειριστές αύξηση 12 έως 15% σε απόδοση που αντιστοιχεί σε μείωση του κόστους συντήρησης και λειτουργίας.

Το 515 θα ενσωματώνει νέα τεχνολογία και υλικά που θα διευρύνουν το φάκελο λειτουργίας προσφέροντας στους χειριστές μεγάλη αξιοπιστία, ενισχυμένη ασφάλεια και καλύτερη επίγνωση της κατάστασης. Με αυξημένη χωρητικότητα δεξαμενής έως 7.000 λίτρα και δυνατότητα αναπλήρωσης σε 14 δευτερόλεπτα από πηγές νερού σε κοντινή απόσταση. Η Ελλάδα έχει ενταχθεί σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα πέντε χωρών σκοπεύοντας να αποκτήσει 9 από αυτά. Το μεγάλο του πλεονέκτημα είναι η εξοικείωση των Ελλήνων χειριστών λόγω της ομοιότητας πτητικών χαρακτηριστικών με τα υπάρχοντα στο στόλο της Πολεμικής αεροπορίας CL-215 και CL-415. To κόστος πριν μερικά χρόνια αναμενόταν να είναι $45-50 εκατομμύρια, αλλά μπορεί να ανέβει.