Πράσινη μετάβαση: Πώς μετατρέπεται σε καύσιμο για την παγκόσμια οικονομία

Για πολλούς το νέο πράσινο μέλλον που χρειάζεται ο πλανήτης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων στη βιοποικιλότητα χαρακτήριζεται ως μια ακριβή διαδικασία και ίσως μια «πολυτέλεια» που πολλές χώρες δεν μπορούν να διαχειριστούν. Ωστόσο, υπάρχει και ο αντίλογος κατά τον οποίο η πράσινη μετάβαση δεν είναι κάτι που θα βλάψει την οικονομία των αναπτυσσόμενων χωρών.

Κάπου εκεί, πληθαίνουν οι φωνές που καλούν τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο με μια φράση: «Κάν’ το όπως η Δανία»! Μέχρι πρόσφατα η μικρή χώρα της Σκανδιναβίας εξαρτιόταν εξ ολοκλήρου από το εισαγόμενο πετρέλαιο και τον άνθρακα. Σήμερα, πάνω από το 30% των ενεργειακών αναγκών της χώρας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η προσδοκία είναι το ποσοστό αυτό να φθάσει το 50% έως το 2030 και μέχρι το 2050 η χώρα να είναι 100% ανεξάρτητη από ορυκτά καύσιμα συνολικά.

Τι άλλο περιμένουμε για να καταλάβουμε ότι η κλιματική καταστροφή είναι ήδη εδώ;

Τα τελευταία χρόνια η εναρμόνιση της οικονομικής ανάπτυξης με φιλόδοξες πράσινες πολιτικές αποτελεί το σήμα κατατεθέν της Δανίας εδώ και δεκαετίες. Τα τελευταία 40 χρόνια, η Κοπεγχάγη κατόρθωσε να αποσυνδέσει την οικονομική ανάπτυξη από τη συνολική κατανάλωση ενέργειας: το ΑΕΠ της Δανίας αυξήθηκε κατά κάτι περισσότερο από 70%, ενώ η κατανάλωση ενέργειας στη χώρα παρέμεινε αμετάβλητη. Η κατανάλωση επίσης νερού μειώθηκε κατά 40%. Αυτό αποδεικνύει ότι είναι δυνατόν να δημιουργηθεί ανάπτυξη χωρίς να χρησιμοποιηθεί περισσότερη ενέργεια.

Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του υπουργού Κλιματικής Πολιτικής της Δανίας Dan Jorgensen, ο οποίος επισημαίνει πως «η πράσινη μετάβαση δεν είναι κάτι που θα βλάψει την ανταγωνιστικότητα των χωρών που εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιμα, εάν γίνει με τον σωστό τρόπο. Αν γίνει με τον σωστό τρόπο, θα κάνει ακριβώς το αντίθετο».

«Η φθηνότερη ενέργεια είναι η ενέργεια που δεν χρησιμοποιείτε. Όταν καταφέρετε να εισάγετε συστήματα όπου όχι μόνο θα εξοικονομείτε ενέργεια αλλά και θα τη χρησιμοποιείτε πολλές φορές, αυτό θα σας κάνει πιο ανταγωνιστικούς», προσθέτει.

Πράσινος μετασχηματισμός

Η Δανία έχει περάσει από έναν πράσινο μετασχηματισμό που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970. Όταν ξεκίνησε, δεν υπήρχε ο όρος «πράσινο», και κανείς δεν μιλούσε για το περιβάλλον, και σίγουρα όχι για την κλιματική αλλαγή. Στη συνέχεια, υπήρξε μια παγκόσμια πετρελαϊκή κρίση, μια ενεργειακή κρίση και η Δανία αποφάσισε ότι ήταν καιρός να ανεξαρτητοποιηθεί από την εισαγόμενη ενέργεια ξεκινώντας να παράγει ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να γίνει πολύ πιο ενεργειακά αποδοτική.

«Ο μετασχηματισμός οδήγησε σε μια ουσιαστική οικονομική ανάπτυξη – από το 1990 έως σήμερα έχουμε διπλασιάσει το μέγεθος της οικονομίας, αλλά μειώσαμε και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά σχεδόν 50%. Αυτά είναι καλά νέα γιατί δείχνουν ότι η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, δεν είναι κάτι που θα βλάψει την ανταγωνιστικότητά σας ή θα σας κάνει μια λιγότερο ευημερούσα βιομηχανική χώρα . Στην πραγματικότητα, θα έχεις τα αντίθετα αποτελέσματα γιατί αναγκάζεσαι να αναπτύξεις νέες τεχνολογίες, να χρησιμοποιείς πιο ορθολογικές λύσεις και αν είσαι έξυπνος, να κάνεις κάτι καινοτόμο που μπορούν να χρησιμοποιήσουν και να αγοράσουν άλλοι», σημειώνει ο Jorgensen.

Τα μονοπάτια

Πολλά είναι τα μονοπάτια που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια πράσινη οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Όπως επισημαίνουν αναλυτές, εκτός από τη μακροπρόθεσμη πολιτική προσέγγιση, καθοριστικοί παράγοντες είναι επίσης η εστίαση σε τέσσερις πυλώνες: στην  διαχείριση της ενέργειας, τη διασφάλιση της ποιότητας και της επάρκειας  των υδάτων, στη στροφή προς μια κυκλική οικονομία και στη δημιουργία έξυπνων, πράσινων και ζωντανών πόλεων.

Όμως, καμιά μεμονωμένη τεχνολογία και κανένας κλάδος δεν μπορούν από μόνοι τους να επιτύχουν την πράσινη μετάβαση. Τα 35 χρόνια αφοσιωμένων προσπαθειών για την οικοδόμηση μιας διαφορετικής οικονομίας έχουν διδάξει ότι η ολιστική προσέγγιση και η συνεργασία είναι πρωταρχικής σημασίας για την ανάπτυξη ρεαλιστικών και βιώσιμων λύσεων. Ένα παράδειγμα: τα υγρά αστικά απόβλητα σε όλες σχεδόν τις πόλεις χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρισμού και το πλεόνασμα της θερμότητας διοχετεύεται στο σύστημα τηλεθέρμανσης.

Η Δανία έχει δεχθεί υψηλές διακρίσεις από διάφορους διεθνείς οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, ο ΟΟΣΑ, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ενέργειας και ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA). Έχοντας ένα ενεργειακό σύστημα με μεγάλες ποσότητες πράσινης ενέργειας, υψηλή ενεργειακή ασφάλεια και ανταγωνιστικές τιμές, η μικρή αυτή χώρα έχει καταστεί ένα σύμβολο και κόμβος για τις τράπεζες δεδομένων, προσφέροντας ένα ελκυστικό επιχειρηματικό περιβάλλον σε μεγάλους πολυεθνικούς επενδυτές.