Ανάλυση Bloomberg: Τι σημαίνει η υποβάθμιση της αμερικανικής οικονομίας

Η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ για μόλις δεύτερη φορά στην ιστορία της κλόνισε την υπερηφάνεια της Ουάσιγκτον, αλλά και το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι αγορές σήμερα δέχονται πιέσεις, καθώς μετοχές, ομόλογα και εμπορεύματα έχουν κοκκινίσει.

ΗΠΑ: Πώς υποδέχθηκαν οι αναλυτές την υποβάθμιση της Fitch

Η Fitch Ratings υποβάθμισε το αμερικανικό αξιόχρεο από την κορυφαία πιστοληπτική αξιολόγηση (σε «ΑΑ+», από «ΑΑΑ»), όπως είχε κάνει πριν από το 2011 ο οίκος Standard and Poor’s. Και οι δύο υποβαθμίσεις είναι αποτέλεσμα των αντιπαραθέσεων  σχετικά με τον δανεισμό της χώρας. Η ιστορία δείχνει ότι ο αντίκτυπος στις χρηματοπιστωτικές αγορές μπορεί να είναι βραχύβιος, αν και η κίνηση θα μπορούσε να δώσει τροφή για περισσότερες πολιτικές διενέξεις.

Το διεθνές πρακτορείο ειδήσεων, επιχειρεί να κάνει μια εκτίμηση για το πώς θα είναι η επόμενη ημέρα, μέσω πέντε ερωτήσεων και απαντήσεων.

1. Γιατί ο οίκος Fitch υποβάθμισε τις ΗΠΑ;

Ο οίκος δήλωσε ότι η υποβάθμιση σε «AA+» αντανακλά τη «διάβρωση της διακυβέρνησης» που «εκδηλώθηκε στις επανειλημμένες αντιπαραθέσεις για το όριο χρέους και τις αποφάσεις της τελευταίας στιγμής». Αυτό συμβαίνει επειδή κάθε λίγα χρόνια, εξαιτίας μιας πολιτικής που οι ίδιες έχουν δημιουργήσει, οι ΗΠΑ βρίσκονται αντιμέτωπες με την προοπτική της χρεοκοπίας. Ένας νόμος που χρονολογείται από το 1917 ορίζει ένα σταθερό συνολικό όριο δανεισμού σε δολάρια -το ανώτατο όριο χρέους- το οποίο μπορεί να αυξηθεί μόνο μετά από συμφωνία του Κογκρέσου με τον εκάστοτε πρόεδρο. Αυτό το «φάντασμα» πλανιόταν το α΄ εξάμηνο του 2023 κι ενώ οι ΗΠΑ πλησίαζαν επικίνδυνα στο όριο χρέους των σχεδόν 31,4 τρισ. δολαρίων. Η αντιπαράθεση επιλύθηκε στα τέλη Μαΐου, όμως τροφοδότησε και πάλι την αβεβαιότητα σχετικά με τη διάθεση της πολιτικής ηγεσίας, να αφήσει στην άκρη την επικίνδυνη ρητορική και να εξυπηρετήσει ένα διαρκώς αυξανόμενο χρέος.

2. Τι σημαίνει η διαβάθμιση «ΑΑ+»;

Η αξιολόγηση «ΑΑ+» είναι ένα επίπεδο χαμηλότερα από το ανώτατη βαθμίδα «ΑΑΑ», που σημαίνει ότι οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν πλέον την «υψηλότερη πιστωτική ποιότητα» κατά τον οίκο Fitch. Ενώ ο ίδιος ο οίκος υποστηρίζει ότι οι αξιολογήσεις «ΑΑ» υποδηλώνουν «πολύ χαμηλές προσδοκίες για κίνδυνο αθέτησης», είναι ένα βήμα χαμηλότερα από την «χαμηλότερη για χαμηλότερο κίνδυνο αθέτησης» για τους δανειολήπτες που αξιολογούνται «ΑΑΑ». Ομοίως, η κορυφαία αξιολόγηση απονέμεται στους δανειολήπτες μόνο σε περιπτώσεις «εξαιρετικά ισχυρής ικανότητας» να ανταποκριθούν στις οικονομικές υποχρεώσεις, ενώ βαθμολογία «ΑΑ» υποδηλώνει «πολύ ισχυρή ικανότητα», σύμφωνα με τον Fitch. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο Fitch θεωρείται ο μικρότερος από τους τρεις μεγάλους οίκους αξιολόγησης, στους οποίους περιλαμβάνονται οι Moody’s και S&P.

3. Πώς αξιολογούνται τα κρατικά ομόλογα;

Οι οίκοι αξιολογούν την οικονομική ευρωστία των εκδοτών χρέους, μεταξύ άλλων και των κυβερνήσεων και τους δίνουν βαθμολογία για την πιστοληπτική ικανότητα (η ικανότητα να ανταποκριθούν στις πληρωμές χρέους). Οι επενδυτές βασίζονται συχνά στις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας όταν αγοράζουν ομόλογα και οι αξιολογήσεις των οίκων μπορεί να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στον καθορισμό του ύψους του επιτοκίου που καταβάλλει ένας δανειολήπτης για να αντλήσει κεφάλαια στις κεφαλαιαγορές. Παρόλα αυτά, τα επιτόκια των ΗΠΑ συγκρατούνται από τη ζήτηση για το αμερικανικό δολάριο, το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και για τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα, τα οποία θεωρούνται το παγκόσμιο περιουσιακό στοιχείο αναφοράς χωρίς κίνδυνο. Η υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν ανέφερε σε δήλωσή της μετά την υποβάθμιση, ότι η κίνηση αυτή ήταν «αυθαίρετη και βασισμένη σε ξεπερασμένα δεδομένα» και δεν θα αλλάξει τις απόψεις των επενδυτών για το αμερικανικό δημόσιο χρέος.

Παρόλα αυτά, η απόδοση του 30ετούς ομολόγου είχε ανέλθει στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων σχεδόν εννέα μηνών κι ενώ οι ΗΠΑ ετοιμάζονται να αυξήσουν τις εκδόσεις ομολόγων για να χρηματοδοτήσουν το διευρυνόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα.

4. Τι σημαίνει η υποβάθμιση για τις αγορές;

Όταν ο S&P μείωσε την πιστοληπτική ικανότητα της αμερικανικής κυβέρνησης το 2011, πυροδότησε μια ανησυχία για την αμερικανική οικονομία σε μια εποχή που η Ευρώπη βρισκόταν εν μέσω της δημοσιονομικής κρίσης. Ακόμα κι έτσι, η κίνηση αυτή είχε μικρή επίπτωση μακροπρόθεσμα. Οι επενδυτές εισέρευσαν στα περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ και οι αποδόσεις του κρατικού χρέους υποχώρησαν μέχρι το τέλος του έτους. Εν μέρει αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι η αμερικανική οικονομία παρουσίαζε μια δυναμική, ενώ την ίδια στιγμή η Ευρωπαϊκή Ένωση αγωνιζόταν να διασφαλίσει τη νομισματική της ένωση. Αυτή τη φορά, οι χρηματοπιστωτικές αγορές ανησυχούν επίσης για την αμερικανική οικονομία, όμως το επίκεντρο είναι ο πιο επιθετικός κύκλος αυξήσεων των επιτοκίων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες για την ανάσχεση του πληθωρισμού. Υπό αυτή την έννοια, ότι κάνει η Fed είναι πιθανό να έχει πολύ μεγαλύτερη επίδραση στα επιτόκια των ΗΠΑ από ότι η υποβάθμιση του Fitch. Ο οίκος Moody’s εξακολουθεί να αποδίδει στις ΗΠΑ την κορυφαία αξιολόγηση, η οποία έχει γίνει ακόμη πιο σημαντική πλέον μετά την υποβάθμιση από τον Fitch.

5. Τι σημαίνει η υποβάθμιση για τις άλλες αξιολογήσεις;

Οι χώρες με την άριστη βαθμολογία για την πιστοληπτική τους ικανότητα είναι ελάχιστες. Η Αυστραλία, η Γερμανία, η Σιγκαπούρη και η Ελβετία εξακολουθούν να έχουν τις κορυφαίες αξιολογήσεις και από τους τρεις οίκους. Ο Fitch αξιολογεί επίσης τον Καναδά με ΑΑ+. Η Κίνα, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, έχει βαθμολογία Α+ από τον οίκο, τρεις βαθμίδες χαμηλότερα από την κορυφαία διαβάθμιση. Η αξιολόγηση μιας χώρας μπορεί να λειτουργήσει ως ανώτατο όριο για το πόσο ψηλά αξιολογείται μια εταιρεία στη χώρα αυτή, αλλά όχι για όλες τις περιπτώσεις. Ο αριθμός των εταιρειών με αξιολόγηση «ΑΑΑ» από οποιονδήποτε από τους τρεις μεγάλους οίκους είναι μια μικρή κλειστή ομάδα, που περιλαμβάνει γνωστά ονόματα όπως η Microsoft και η Johnson & Johnson.