Γερμανία: «Μεγάλος ασθενής» της ΕΕ – Πονοκέφαλος στην ΕΚΤ για την πορεία των επιτοκίων

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βρίσκεται για μια ακόμα φορά σε θέση άμυνας, αλλά τα άσχημα νέα δεν έρχονται από την Ελλάδα, την Ιταλία ή κάποια χώρα από τους συνήθεις «ύποπτους» στον φτωχότερο νότο του μπλοκ.

Η πιο ισχυρή χώρα της ΕΕ, η Γερμανία, έχει πληγεί από ένα τοξικό μείγμα αδύναμων συναλλαγών με τον βασικό εταίρο της Κίνας, μια ύφεση στους μεγάλους βιομηχανικούς και κατασκευαστικούς κλάδους ενώ εγείρονται πλέον υπαρξιακά ερωτήματα σχετικά με το επιχειρηματικό μοντέλο που βασίστηκε στα φθηνά καύσιμα από τη Ρωσία.

Γερμανία: Δημοσκοπική εκτόξευση του ακροδεξιού AfD

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Γερμανία περιορίζουν την ανάπτυξη στην ευρωζώνη στο σύνολό της και απειλούν να την ωθήσουν σε ύφεση, αντί για την «ήπια προσγείωση» της μέτριας ανάπτυξης και της τιθάσευσης του πληθωρισμού που είχε προδιαγράψει η ΕΚΤ.

Αυτό αναγκάζει την ΕΚΤ σε αλλαγή των βηματισμών της όσον αφορά στην πορεία αύξησης των επιτοκίων, αν και θεωρείται πιο πιθανή μια νέα αύξηση τον επόμενο μήνα.

Ωστόσο η αγορά πιστεύει ότι η κεντρική τράπεζα της Ευρώπης ίσως χρειαστεί να αναιρέσει ορισμένες από αυτές τις προαναγγελθείσες αυξήσεις νωρίτερα παρά αργότερα, όπως ακριβώς έκανε την εποχή του τελευταίου κύκλου σύσφιγξης το 2011, όταν οι κρίσεις χρέους σε Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία και Κύπρο συνοδεύονταν από μια ευρύτερη ύφεση.

«Υπάρχουν κάποιες ομοιότητες μεταξύ των συνθηκών του 2011 και τώρα», είπε ο Ρίτσαρντ Πόρτες, καθηγητής οικονομικών στο London Business School. «Υπήρξε ένα μεγάλο σοκ στην προσφορά και ο πληθωρισμός ήταν σαφές ότι θα ήταν πολύ βραχύβιος».

«Ασθενής της Ευρώπης»

Σε αντίθεση με τότε, η Γερμανία και όχι ο νότος της Ευρώπης βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο του προβλήματος, φέρνοντας πολλούς σχολιαστές να ξεσκονίσουν το ονοματεπώνυμο «ο ασθενής της Ευρώπης» που χρησιμοποιήθηκε για τελευταία φορά σε αυτή τη χώρα στα πρώτα χρόνια του νέου αιώνα.

Δεν είναι ειρωνεία ότι η έκφραση θα έπρεπε να είχε επινοηθεί από τον αυτοκράτορα Νικόλαο Α’ της Ρωσίας για να περιγράψει την Οθωμανική Αυτοκρατορία τον 19ο αιώνα.

Ορισμένες από τις σημερινές κακοτυχίες της Γερμανίας προέρχονται επίσης από τη Ρωσία, στην οποία το Βερολίνο βασιζόταν για το ένα τρίτο του ενεργειακού εφοδιασμού της έως ότου η εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία έθεσε σε κίνδυνο αυτές τις φθηνές εισαγωγές.

Ωστόσο τα βαθύτερα προβλήματα της Γερμανίας σχετίζονται με την υπερβολική εξάρτησή της από τις εξαγωγές, την έλλειψη επενδύσεων και την έλλειψη εργατικού δυναμικού.

«Εάν η κυβέρνηση δεν λάβει αποφασιστικά μέτρα, η Γερμανία είναι πιθανό να παραμείνει στον πάτο του αναπτυξιακού πίνακα στη ζώνη του ευρώ», δήλωσε ο Ralph Solveen, οικονομολόγος της Commerzbank.

Αύξηση του ΑΕΠ στο β΄τρίμηνο 2023

Πρόσεχε τι εύχεσαι

Αλλά τουλάχιστον μερικά από τα προβλήματα της Γερμανίας μπορούν να αναχθούν στην αυστηρότερη νομισματική πολιτική.

Η ΕΚΤ έχει συνειδητά περιορίσει την οικονομική δραστηριότητα μέσω υψηλότερων επιτοκίων σε μια προσπάθεια να μειώσει τον πληθωρισμό (με στόχο το 2%), ο οποίος στο μπλοκ ήταν διψήφιος κάποια στιγμή πέρυσι.

Το υψηλότερο κόστος δανεισμού βλάπτει ιδιαίτερα τη βιομηχανία καθώς εξαρτάται από τις επενδύσεις και καμία χώρα της ευρωζώνης δεν έχει μεγαλύτερο βιομηχανικό τομέα από τη Γερμανία.

«Η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής επειδή η Γερμανία βρίσκεται σε δύσκολη θέση δεν θα ήταν συνετό, αλλά η αυστηροποίησή της θα προσθέσει μακροοικονομική πίεση στις πιέσεις μικροεπιπέδου που πλήττουν την οικονομία», πρόσθεσε ο Πόρτες.

Αυτό φέρνει την ΕΚΤ σε μια κατάσταση όπου πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο να ολοκληρώσει τον κύκλο σύσφιξής της πριν πετύχει τη συνεχιζόμενη πτώση του βασικού πληθωρισμού που είχε δηλώσει ότι επιδιώκει.

Η σαφής σύνδεση μεταξύ του υποκείμενου πληθωρισμού και της ανάγκης για συνεχείς αυξήσεις επιτοκίων μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη για την ΕΚΤ, η οποία τώρα προσπαθεί να μετατοπίσει την έμφαση από την αύξηση του κόστους δανεισμού στην απλή διατήρησή του σε υψηλά επίπεδα.

«Έκαναν λάθος να τονίσουν υπερβολικά τον υποκείμενο πληθωρισμό», δήλωσε στο Reuters ο Carsten Brzeski, παγκόσμιος επικεφαλής μακροοικονομικής για την ING Research. «Ο κίνδυνος είναι ότι έχουν ήδη πάει πολύ μακριά».

Για τον Ricardo Reis, καθηγητή στο London School of Economics, η ΕΚΤ έπρεπε να αρχίσει να εξετάζει την αναμενόμενη πορεία του πληθωρισμού «σε 12 ή 18 μήνες από τώρα» -όπως παραδοσιακά έκανε- αντί για τις τρέχουσες μετρήσεις.

Υψηλότερα για περισσότερο

Το πρώτο σημάδι αλλαγής στo αφήγημα ξεκίνησε στην τελευταία συνεδρίαση της ΕΚΤ πριν από δύο εβδομάδες και αιφνιδίασε τις αγορές.

Μετά τις δηλώσεις της τον Ιούνιο ότι η ΕΚΤ «δεν σκεφτόταν καν να σταματήσει» τις αυξήσεις των επιτοκίων της, η Λαγκάρντ άλλαξε τόνο στην τελευταία της συνέντευξη Τύπου, φτάνοντας στο σημείο να δηλώσει πως δεν πιστεύει ότι η κεντρική τράπεζα είχε περισσότερο έδαφος να καλύψει «σε αυτό το χρονικό σημείο».

Μέρες αργότερα -και αφού τα στοιχεία έδειξαν ότι ο πληθωρισμός εξαιρουμένων της ενέργειας, των τροφίμων, του αλκοόλ και του καπνού είχε κολλήσει στο 5,5%- η ΕΚΤ επέλεξε να τονίσει ότι τα περισσότερα άλλα μέτρα των υποκείμενων τιμών είχαν δείξει σημάδια χαλάρωσης.

Και το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Φάμπιο Πανέτα, στη συνέχεια ζήτησε «επιμονή» στη διατήρηση των επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα αντί για περαιτέρω αύξησή τους.

Όλα αυτά έθεσαν το υπόβαθρο για μια πιθανή παύση στις αυξήσεις επιτοκίων τον Σεπτέμβριο, πιθανότατα σε συνδυασμό με μια επιλογή επιστροφής σε νέες αυξήσεις στο μέλλον εφόσον χρειαστεί και μια δέσμευση να διατηρηθεί το κόστος δανεισμού υψηλό για λίγο ακόμα χρονικό διάστημα.

Ωστόσο, οι αγορές αμφισβητούν ακόμη και το σενάριο του υψηλού δανεισμού για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, με σημαντικές μειώσεις επιτοκίων για το δεύτερο εξάμηνο του επόμενου έτους.

«Συνεχίζουμε να αναμένουμε ότι η ΕΚΤ θα αλλάξει σημαντικά πλεύση τους επόμενους μήνες, χωρίς περαιτέρω αυξήσεις φέτος και τον Μάρτιο να ξεκινήσει μια σειρά από μειώσεις επιτοκίων», ανέφεραν οι οικονομολόγοι της ABN-AMRO σε σημείωμα προς τους πελάτες τους.