Ιρλανδία: Δεν ξέρει τι να κάνει πλεονάσματα 65 δισ. ευρώ

Περίπου 10 δισ. ευρώ υπολογίζει ότι θα της περισσέψουν εφέτος η κυβέρνηση του Δουβλίνου. Και τα πλεονάσματα στον προϋπολογισμό της αναμένεται να συνεχιστούν και τα επόμενα χρόνια, έτσι ώστε το 2026 να φθάσουν συνολικά στα 65 δισ. ευρώ. Διόλου ευκαταφρόνητο κομπόδεμα, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Ιρλανδία εδώ και μια δεκαετία δεν βρίσκεται σε μνημόνιο και κανείς δεν την αναγκάζει να «βάζει λεφτά στην άκρη».

Συνοικίες φαντάσματα στην Ιρλανδία

Η συσσώρευση πρωτογενών πλεονασμάτων στην μικρή νησιωτική χώρα δεν είναι προϊόν καταναγκασμού, αλλά αποτέλεσμα κάποιων ξεχωριστών ιδιαιτεροτήτων της. Ο Ζιλ Ντασουά του «Figaro» αναφέρει ως μείζον πλεονέκτημα το μειωμένο εταιρικό φόρο 12,5% που με πείσμα υπερασπίστηκε η Ιρλανδία έναντι των απαιτήσεων της τρόικας να τον ανεβάσει τα δύσκολα χρόνια της κρίσης χρέους.

Μόνο η Βουλγαρία και η Κύπρος έχουν τόσοο χαμηλούς συντελεστές φορολόγησης των επιχειρήσεων στην ΕΕ. Σημειωτέον ότι και η Κύπρος είχε δείξει επίσης μεγάλη ανθεκτικότητα στις πιέσεις της τρόικας, συμφωνώντας μόνο να ανεβάσει το συντελεστή από το 10% στο «ιρλανδικό» 12,5%.

Ο ρεπόρτερ της παριζιάνικης εφημερίδας αντιπαραθέτει το συντελεστή φορολόγησης των εταιρικών κερδών 25% που ισχύει στη Γαλλία για να καταδείξει πόσο πιο ελκυστική είναι από τη χώρα του η Ιρλανδία σε ό,τι αφορά την ελκυστικότητα επενδύσεων από το εξωτερικό και δη από τις ΗΠΑ. Διότι ο Ντασουά αναφέρει ότι «πολλοί ψηφιακοί κολοσσοί, όπως οι Apple, Google και Meta, αλλά και φαρμακευτικές εταιρείες όπως η Pfizer, η δραστηριότητα της οποίας έχει αυξηθεί κατακόρυφα λόγω της πανδημίας Covid-19, έχουν ενθαρρυνθεί από τη χαμηλή φορολόγηση να δημιουργήσουν την ευρωπαϊκή έδρα τους στο Δουβλίνο».

«Ο χαμηλός εταιρικός φόρος αναμένεται να αποφέρει στην Ιρλανδία περίπου 25 δισ. ευρώ φέτος, ποσό αυξημένο κατά 7% συγκριτικά με το 2022», σημειώνει ο γάλλος ρεπόρτερ. Δεν είναι όμως μόνο φορολογικά τα κίνητρα της εισροής αμερικανικών κεφαλαίων στη χώρα των Κελτών. Είναι και η απόσταση των μόλις 4 ωρών με το αεροπλάνο που χωρίζει την ιρλανδική πρωτεύουσα με τη Νέα Υόρκη. Eίναι και το γεγονός ότι τα αμερικανικά στελέχη που μετεγκαθίστανται στην «ευρωπαϊκή θυγατρική» του Δουβλίνου βρίσκονται ένα πολύ οικείο περιβάλλον, αφού όλοι μιλούν την ίδια γλώσσα.

Ίσως η μεγαλύτερη έκπληξη των Αμερικανών – και υποχρεωτικότητα στην οποία πρέπει να προσαρμοστούν – είναι το ότι οι Ιρλανδοί, όπως και οι Βρετανοί εξάλλου, οδηγούν στην αριστερή πλευρά του δρόμου. Σίγουρα όμως αυτό το αντιμετωπίζουν ως γραφικότητα τα στελέχη των πολυεθνικών, ως κάτι που τους υπενθυμίζει ότι ζουν και εργάζονται στην «εξωτική Ευρώπη».

Η γεωγραφική της θέση στις δυτικές εσχατιές της Ευρωζώνης, η κοινή αγγλική γλώσσα και επίσης το Brexit (γεγονός που αναγνωρίζει ο «Figaro») αυξάνουν σαφώς την ελκυστικότητα της Ιρλανδίας απέναντι στις αμερικανικές πολυεθνικές που αναζητούν προγεφύρωμα στην Ευρώπη.

Τι θα κάνουν τα λεφτά

Μοιραίο – αλλά και καλοδεχούμενο – το ερώτημα που έχει προκύψει στο δημόσιο βίο της Ιρλανδίας και αφορά την αξιοποίηση του συσσωρευόμενου εθνικού πλούτου. Είναι ένα ελιτίστικο ερώτημα, «μια έγνοια για πλουσίους» όπως γράφει ο «Figaro». Δεν παύει ωστόσο να συνιστά πρόβλημα. Που αναδεικνύει μάλιστα τις διαφορετικές προτεραιότητες των πολιτικών κομμάτων και εν γένει το διαφορετικό τρόπο σκέψης και τις αντίθετες κοσμοθεωρίες των παρατάξεων. Διότι το «τέλος της πολιτικής» και η κατάργηση της διάκρισης «Δεξιά/Αριστερά» έχουν πολλάκις εξαγγελθεί, αλλά φαίνεται πως ακόμα αργούν.

Στέλεχος της τρικομματικής κυβέρνησης του Δουβλίνου (τα κεντροδεξιά κόμματα Fianna Fáil και Fine Gael συνεργάζονται με τους Πράσινους) ανακοίνωσε ότι μέρος του πλεονάσματος θα τοποθετηθεί σε δύο επενδυτικά Ταμεία που πρόκειται να συσταθούν, ένα κρατικό Αποθεματικό Ταμείο μακροπρόθεσμων τοποθετήσεων (κάτι σαν το Ταμείο στο οποίο τοποθετεί η νορβηγική κυβέρνηση τα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου και έχει μαζέψει περιουσιακά στοιχεία άνω των 1 τρισ. δολ.) και ένα Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων, που θα εγγυάται τις δαπάνες σε έργα βασικών υποδομών και θα αποτελεί ανάχωμα σε ενδεχόμενη οικονομική ύφεση.

Ο ιρλανδός υπουργός Οικονομικών Μάικλ ΜακΓκραθ (μέλος του συντηρητικού Fianna Fáil) έχει δηλώσει ότι θα πρέπει να δεσμευθεί μέρος των χρημάτων για να καλυφθεί η μελλοντική αύξηση των δαπανών που συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού. Στελέχη της αριστερής αντιπολίτευσης του Sinn Féin, όμως, ζητούν να δαπανηθεί δίχως χρονοτριβή το μέχρι στιγμής πλεόνασμα (τα 10 δισ. ευρώ δηλαδή, που υπολογίζεται ότι θα εισρεύσουν εφέτος στα κρατικά ταμεία) για να αντιμετωπιστεί η άνευ προηγουμένου στεγαστική κρίση που πλήττει τη χώρα.

Η Ιρλανδία είναι μια από τις χώρες με τις υψηλότερες αποδοχές των εργαζομένων αλλά και με το υψηλότερο κόστος ζωής και η έλλειψη στέγης έχει εξελιχθεί σε μείζον κοινωνικό ζήτημα.

Είναι χαρακτηριστική η παρατήρηση που έκανε μιλώντας στο BBC ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών του Δουβλίνου, καθηγητής Άλαν Μπάρετ, για να σχολιάσει την πρόταση του Sinn Féin. «Η δυσκολία έγκειται στο ότι η οικονομία βρίσκεται σχεδόν σε πλήρη απασχόληση, οπότε απλά δεν υπάρχουν διαθέσιμοι εργάτες για την κατασκευή κατοικιών ή άλλων τύπων υποδομών».

Η έλλειψη εργατικού δυναμικού θα μπορούσε να οδηγήσει κατά τον ιρλανδό οικονομολόγο σε «πληθωρισμό μισθών, λόγω έλλειψης διαθέσιμων εργαζομένων». Όντως, στην Ιρλανδία παρατηρείται μια πλειοδοσία εκ μέρους των επιχειρήσεων που αναζητούν εργαζομένους, διαγκωνίζονται δηλαδή οι εταιρείες και προσφέρουν υψηλότερους μισθούς για να προσελκύσουν υπαλλήλους.

Και δεδομένου ότι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες φλερτάρουν με την ύφεση, αναρωτιέται κανείς μήπως η Ιρλανδία πρόκειται να υποδεχθεί ένα μεγάλο κύμα εσωτερικής μετανάστευσης από την ηπειρωτική Ευρωζώνη. Αναρωτιέται κανείς αν θα επανεμφανιστούν στο γερμανικό τύπο (η Γερμανία βρίσκεται ήδη σε τεχνική ύφεση) αγγελίες με τίτλο «Άνεργος στο Βερολίνο ή εργαζόμενος στο Δουβλίνο;», όπως στις αρχές του 21ου αιώνα, όταν ο «ασθενής» της Ευρώπης ήταν πάλι Γερμανός – η «χρυσή εποχή» Μέρκελ εγκαινιάστηκε το 2005.

Περιβάλλον, στρατός ή ποδόσφαιρο;

Το ιδεολογικοπολιτικό πρόσημο είναι ευδιάκριτο στις ιδέες κυβέρνησης και αντιπολίτευσης για την εκμετάλλευση του «ανέλπιστου πλούτου» που συσσωρεύεται στη χώρα.  Μέλη της ιρλανδικής κυβέρνησης έχουν προτείνει μέρος των εσόδων να χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή του ιρλανδικού χρέους, το οποίο πάντως είχε περιοριστεί θεαματικά στο 44,7% ως ποσοστό του ΑΕΠ το Δεκέμβριο του 2022 (είναι προφανές ότι ο «Κέλτικος Τίγρης» βρυχάται και πάλι).

Στελέχη του Κόμματος των Πρασίνων, που στηρίζει την κυβέρνηση, προτείνουν ευλόγως την ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Στελέχη των συντηρητικότερων κομμάτων του κυβερνητικού συνασπισμού προβάλλοντας επιχειρήματα που συνδέονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη γενικότερη γεωπολιτική αναστάτωση των τελευταίων χρόνων προτείνουν επίσης τη διάθεση κονδυλίων για στρατιωτικές δαπάνες.

Σημειωτέον ότι η Ιρλανδία δεν μετέχει στο ΝΑΤΟ και λόγω γεωγραφικής θέσης έχει την πολυτέλεια να μην ασχολείται κανείς μαζί της – εκτός από τη Βρετανία βέβαια, που αποτελεί το μοναδικό ιστορικό εθνικό-θρησκευτικό πονοκέφαλο των Ιρλανδών.

Στο τραπέζι των προτάσεων για την αξιοποίηση των πλεονασμάτων του προϋπολογισμού έπεσε τον περασμένο Ιούνιο και μια πρόταση την οποία ακόμα και οι «Irish Times», που τη δημοσίευσαν, χαρακτηρίζουν «απίθανη» για να εφαρμοστεί: κονδύλια από το μελλοντικό Κρατικό Ταμείο θα μπορούσαν να επενδυθούν για την απόκτηση ενός μεγάλου και δημοφιλούς ποδοσφαιρικού συλλόγου στην Ευρώπη.

Προτείνεται δηλαδή να κάνει η Ιρλανδία ό,τι και το Κατάρ για παράδειγμα, που επένδυσε έσοδά του από τις πωλήσεις υδρογονανθράκων για να αγοράσει την Παρί Σεν Ζερμέν. Ή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που εξαγόρασαν τη Μάντσεστερ Σίτι ή η Σαουδική Αραβία που απέκτησε την επίσης αγγλική Νιούκαστλ.

Ιδεολογικοπολιτική τοποθέτηση δεν έχει η πρόταση για εξαγορά ποδοσφαιρικής ομάδας. Υποψιάζεται κανείς ότι η υπερκομματική εθνική υπερηφάνια αποτελεί για πολλούς Ιρλανδούς κίνητρο για να αποκτήσει η χώρα τους ένα μεγάλο Σύλλογο της Premier League.

Η ανάσα του Sinn Féin

«Η συζήτηση, η οποία υπόσχεται να είναι έντονη, μόλις ξεκίνησε», γράφει ο «Figaro». Η εφημερίδα εξηγεί ότι «το επόμενο μεγάλο βήμα έχει προγραμματιστεί για τις 10 Οκτωβρίου, όταν παρουσιάζεται ο προϋπολογισμός του 2024». Τότε ο υπουργός Οικονομικών θα πρέπει να ανακοινώσει το ποσό που θα επενδυθεί σε κάθε fund για την επόμενη δεκαετία.

Πέραν αυτού, το θέμα είναι βέβαιο ότι θα πρωταγωνιστήσει στο δημόσιο διάλογο των κομμάτων ενόψει των επόμενων γενικών εκλογών που έχουν προγραμματιστεί για να διεξαχθούν στην Ιρλανδία το Μάρτιο του 2025. Για την ώρα το Sinn Féin προηγείται στις δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης. Η κυβέρνηση νιώθει την ανάσα της αντιπολίτευσης στο σβέρκο της και ως εκ τούτου υποθέτει κανείς ότι θα προσπαθήσει να εντάξει και «αριστερές» ιδέες στις προτάσεις της για την «αξιοποίηση των 65 δισ.».