Σκορ Άνθρακα: Ένας Πολυκριτήριος Δείκτης μέτρησης της Υπερθέρμανσης του Πλανήτη

Τον Ιούνιο του 2020, η Σύμβαση του Πολίτη για το κλίμα (Citizens Convention for Climate) προτείνει διάφορες λύσεις για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Πρόκειται για ένα μηχανισμό που μετρά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από καταναλωτικά προϊόντα και υπηρεσίες, προκειμένου να ενημερώσει τους καταναλωτές σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τρόπου κατανάλωσής τους.

Το σκορ άνθρακα είναι μια από τις 146 προτάσεις που έγιναν τον Ιούνιο του 2020.

Προκειμένου να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά η υπερθέρμανση του πλανήτη και να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% έως το 2030, τα μέλη της Συνέλευσης σχεδιάζουν να αναπτύξουν και στη συνέχεια να εφαρμόσουν μια βαθμολογία άνθρακα σε όλα τα καταναλωτικά προιόντα και όλες τις υπηρεσίες.

Παρόμοια με το Nutriscore – ένα δείκτη που ενημερώνει για τη θρεπτική αξία ενός προϊόντος διατροφής – αυτή η νέα απεικόνιση πρέπει να είναι: «εύκολα και διαισθητικά αναγνώσιμη με καθαρά χρωματικό κωδικό» και «επαρκώς ορατή αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το 50% της σήμανσης».

Υπολογισμός

Το σκορ άνθρακα θα υποδεικνύει τις άμεσες και έμμεσες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής του. Αυτός ο κύκλος ζωής περιλαμβάνει κυρίως την  την εξόρυξη πρώτων υλών, τη μεταφορά τους στον τόπο παραγωγής, τη μετατροπή, αποθήκευση, διανομή, κατανάλωση και, τέλος, την επεξεργασία τους στο τέλος της ζωής τους. Η σύμβαση των πολιτών προτείνει ο υπολογισμός αυτός, που ονομάζεται επίσης «ανάλυση κύκλου ζωής» να διενεργείται από δημόσιο φορέα με βάση τον υπολογισμό του αποτυπώματος άνθρακα του ADEME (Agency for Ecological Transition).

Υπάρχουν δύο τρόποι υπολογισμού της βαθμολογίας άνθρακα. Είτε με βάση ένα μόνο κριτήριο – την ποσοτικοποίηση των άμεσων και έμμεσων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονται από ένα προϊόν – είτε βάσει πολλών κριτηρίων των επιπτώσεων που δημιουργούνται στο περιβάλλον. Και στις δύο περιπτώσεις το σκορ λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις που προκύπτουν από ολόκληρο  τον κύκλο ζωής του προϊόντος ή της υπηρεσίας.

Τα άμεσα πλεονεκτήματα από τη δημιουργία του σκορ άνθρακα μπορεί να είναι.

–         Βοήθεια στους καταναλωτές να κάνουν υπεύθυνες αγορές.

–         Ενθάρρυνση των κατασκευαστών να σχεδιάζουν οικολογικά τα προϊόντα τους.

Είναι δυνατόν να εξεταστούν αρκετοί τομείς βελτίωσης της δημιουργίας ενός οικολογικά υπεύθυνου, λειτουργικού και ποιοτικού προϊόντος.

–         Μείωση της συσκευασίας.

–         Μείωση της εξόρυξης μη ανανεώσιμων και ρυπογόνων πρώτων υλών.

–         Χρήση ανανεώσιμων και ανακυκλώσιμων πόρων.

–         Βελτιστοποίηση των ταξιδιών και εξέταση της χρήσης πράσινων μεταφορών.

–         Ανακύκλωση και ανάκτηση προϊόντων στο τέλος του κύκλου ζωής τους.

Το σκορ άνθρακα θα πρέπει να δει το φως της δημοσιότητας το 2024. Θα εμφανίζεται στη συσκευασία καταναλωτικών προϊόντων και προτάσεων υπηρεσιών. Γιατί τέτοια καθυστέρηση; Πολύ απλά γιατί η μεθοδολογία υπολογισμού και ο πειραματισμός απαιτούν χρόνο.

Ωστόσο, το σκορ άνθρακα επικρίνεται κυρίως από περιβαλλοντικές ΜΚΟ. Αρχικά, αμφισβητούν την έλλειψη βραχυπρόθεσμης φιλοδοξίας. Τίποτα δεν υποχρεώνει τις μάρκες να εμφανίζουν αυτό τον πολυκριτήριο δείκτη άνθρακα στα επόμενα πέντε χρόνια. Και στο τέλος αυτών, ένα διάταγμα θα ορίσει τα αγαθά και τις υπηρεσίες για τα οποία θα είναι υποχρεωτική η εμφάνιση.

Συμπερασματικά, είναι δυνατή η βαθμολογία άνθρακα για επιχειρήσεις;

Πράγματι, τα προιόντα, οι επιχειρήσεις και οι ατομικές συμπεριφορές μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο μέτρησης του αντίκτυπου του άνθρακα.

Η σύμβαση των πολιτών προτείνει δύο λύσεις.

1.    Ο συνολικός ισολογισμός αποτυπώματος άνθρακα της εταιρείας, πάντα με όρους που είναι ευανάγνωστοι, σαφείς και εύκολα κατανοητοί από όλους.

2.    Εκπομπές της εταιρείας σε σύγκριση με τους μέσους όρους του κλάδου – στη βάση των υπαρχόντων οδηγών του κλάδου.

Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός