Ευρώπη: Η πτώση της στάθμης των ποταμών θέτει σε κίνδυνο τις φιλοδοξίες για το κλίμα

Τα ποτάμια της Ευρώπης στερεύουν, προκαλώντας προβλήματα όχι μόνο για τις βιομηχανίες που βασίζονται σε αυτά για τη μεταφορά φορτίου αλλά και για τις φιλοδοξίες της ΕΕ για το κλίμα.

Ως μέρος της προσπάθειάς της να μειώσει τις εκπομπές των μεταφορών κατά 90% μέχρι τα μέσα του αιώνα, η ΕΕ θέλει να μεταφέρει περισσότερο φορτίο στο δίκτυο εσωτερικών πλωτών οδών της μήκους 37.000 χιλιομέτρων.

Αυτό θα γίνει ολοένα και πιο δύσκολο εάν τα επίπεδα των υδάτων στους κύριους ποταμούς και τα κανάλια του μπλοκ συνεχίσουν να υποχωρούν, ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής όπως η ξηρασία.

Ρήνος: Πέφτει συνεχώς η στάθμη του από την ξηρασία [γραφήματα]

Νωρίτερα φέτος, τα χαμηλά επίπεδα νερού περιόρισαν τη ναυτιλία κατά μήκος του Ρήνου, μιας από τις σημαντικότερες πλωτές οδούς της Ευρώπης, προκαλώντας μεγάλες διαταραχές.

Αναλυτές μάλιστα προειδοποίησαν ότι θα επιβραδύνουν την οικονομική ανάκαμψη της Γερμανίας. Παρόμοια ζητήματα ταλαιπώρησαν τον ναυτιλιακό τομέα το 2018 και ξανά πέρυσι , όταν η σημαντική υποχώρηση της στάθμης των υδάτων ανάγκασαν τις εταιρείες να μεταφέρουν φορτία από τα ποτάμια – μια υλικοτεχνικά περίπλοκη και δαπανηρή κίνηση που έπληξε την οικονομία.

Γερμανία: Στερεύει ο ποταμός Ρήνος – Εκπέμπει SOS η γερμανική βιομηχανία [Γραφήματα]

Καμπανάκι κινδύνου

Όπως γράφει το Politico, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η αναταραχή είναι μια πρόγευση για του τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον, με τις πρόσφατες βροχοπτώσεις να φέρνουν μόνο προσωρινή ανακούφιση.

Ο Ρήνος και οι παραπόταμοί του καταγράφουν «συνεχώς χαμηλά επίπεδα νερού» το καλοκαίρι τα τελευταία πέντε ή έξι χρόνια ως αποτέλεσμα «ακραίων αλλαγών, ειδικά όσον αφορά τις βροχοπτώσεις» που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή, δήλωσε ο Robert Egeling, διευθύνων σύμβουλος έρευνας και εκπαιδευτικό κέντρο που διευθύνεται από την ομάδα διατήρησης NABU στο Bingen am Rhein, Γερμανία.

Και αναμένει περισσότερα στο μέλλον, εξηγώντας ότι οι χαμηλές βροχοπτώσεις και οι αλπικοί παγετώνες που λιώνουν σημαίνει ότι ο Ρήνος είναι πιθανό να «έχει μεγαλύτερες φάσεις χαμηλών επιπέδων νερού».

Ευρείες επιπτώσεις

Αυτό είναι πιθανό να προκαλέσει πονοκεφάλους σε όλους τους τομείς, από τους αγρότες που βασίζονται στα ποτάμια για να ποτίζουν τα χωράφια τους έως τους πυρηνικούς σταθμούς που αντλούν νερό από ποτάμι για ψύξη.

Κινδυνεύει επίσης να αποτελέσει τροχοπέδη στα σχέδια των Βρυξελλών να «αδράξουν το αναξιοποίητο δυναμικό» των πλωτών οδών του μπλοκ για να μειώσουν τις εκπομπές CO2 από τις μεταφορές.

Εάν τα επίπεδα των υδάτων στους κύριους ποταμούς της Ευρώπης δεν επανέλθουν σε επαρκή επίπεδα εντός «λογικού χρονικού πλαισίου… τότε πρέπει να εγκαταλείψουμε αυτές τις υδάτινες οδούς», προειδοποιεί στο Politico ο Sandor Nemethy, ερευνητής στο τμήμα διατήρησης του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ.

Οι στόχοι της ναυτιλίας σε κίνδυνο

Στην ΕΕ, η εσωτερική ναυσιπλοΐα συγκεντρώνεται σε χώρες κοντά στο Ρήνο ή τον Δούναβη, όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Ολλανδία — όπου οι φορτηγίδες αντιπροσώπευαν σχεδόν το 42% των ολλανδικών εσωτερικών εμπορευματικών μεταφορών το 2021.

Οι Βρυξέλλες στοχεύουν να αυξήσουν τις εσωτερικές πλωτές μεταφορές κατά ένα τέταρτο έως το 2030 και κατά 50% έως το 2050. Όμως, σύμφωνα με τη Eurostat , το έως τώρα αποτέλεσμα είναι μια πτώση 10% το 2022 από τα επίπεδα του 2021.

Μια παρουσίαση που προετοιμάστηκε για λογαριασμό του φορέα που διαχειρίζεται τη ναυσιπλοΐα στο Ρήνο προειδοποίησε για «μεγαλύτερες ακραίες περιόδους ξηρασίας και πιο ακραία φαινόμενα».

Αυτό ρίχνει μια σκιά στις εσωτερικές πλωτές οδούς, οι οποίες επιτρέπουν μεταφορές που είναι σχετικά πράσινες, αποτελεσματικές και, ενώ είναι πιο αργές, τείνουν να είναι προβλέψιμες, δήλωσε ο Godfried Smit, γενικός γραμματέας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αποστολέων.

Τα χαμηλά επίπεδα νερού σημαίνουν ότι τα πλοία μπορούν να μεταφέρουν λιγότερο φορτίο, αφήνοντας τις εταιρείες με πρόβλημα αποθήκευσης και δυσαρεστημένους πελάτες, ενώ επιδεινώνουν επίσης τα προβλήματα συμφόρησης στα λιμάνια, σύμφωνα με τον Smit.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανησυχεί επίσης.

Οι διακοπές της κυκλοφορίας στις εσωτερικές πλωτές οδούς του μπλοκ «εμποδίζουν σημαντικά» τις προσπάθειες για «προσέλκυση περισσότερων εμπορευματικών όγκων μακριά από τις οδικές μεταφορές», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Adalbert Jahnz.

Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις, σύμφωνα με τον Smit. Ο ίδιος επεσήμανε τις παρεμβάσεις για τη δημιουργία αποθεμάτων νερού, τη διεύρυνση των ποταμών, τη βελτίωση των υποδομών και τις συνεχείς εργασίες για τη μείωση του βυθίσματος των πλοίων, αλλά προειδοποίησε ότι οι μικροί πλοιοκτήτες θα μπορούσαν να έχουν πρόβλημα στη χρηματοδότηση νέων πλοίων.

Με τις προσδοκίες για τον τομέα «αρκετά υψηλές», η ΕΕ πρέπει να «καταστήσει δυνατή … την ικανοποίησή τους», είπε ο Smit.

Περιβαλλοντικοί στόχοι

Καθώς η στάθμη του νερού πέφτει, οι προσπάθειες του μπλοκ να μεταφέρει περισσότερα εμπορεύματα σε ποτάμια κινδυνεύουν επίσης να συγκρουστούν με τους περιβαλλοντικούς του στόχους.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία του μπλοκ για τα ύδατα, όλα τα ποτάμια θα πρέπει να έχουν καλή χημική και οικολογική κατάσταση έως το 2027 – ωστόσο από τις 21 λεκάνες απορροής ποταμών που αναλύθηκαν από το WWF, το 90% είναι απίθανο να είναι υγιείς μέχρι τότε.

Η πτώση της στάθμης του νερού και η άνοδος των θερμοκρασιών κάνουν ήδη αυτόν τον στόχο πιο δύσκολο να επιτευχθεί. Οι παρατεταμένες περίοδοι χαμηλών υδάτων κάνουν τον Ρήνο να αποκόπτεται όλο και περισσότερο από τις γειτονικές πλημμυρικές πεδιάδες – που σημαίνει ότι οι βιότοποι «στεγνώνουν όλο και περισσότερο» και «τα είδη και οι κοινότητες ζώων και φυτών δεν έχουν πλέον την ευκαιρία να επιβιώσουν», είπε ο Έγκελινγκ.

Ωστόσο, η εμβάθυνση και η διαπλάτυνση των ποταμών για να διατηρηθούν πλεύσιμα κινδυνεύει να βλάψει τα ήδη εύθραυστα οικοσυστήματα, προειδοποιούν οι ακτιβιστές και οι επιστήμονες.

Θέμα προτεραιοτήτων

Οι εντάσεις αναφορικά με το σε ποιον στόχο πρέπει να δοθεί προτεραιότητα έχουν φτάσει στον ποταμό Όντερ, έναν από τους τελευταίους σχεδόν φυσικούς ποταμούς του μπλοκ, που τρέχει κατά μήκος των γερμανο-πολωνικών συνόρων.

Η Βαρσοβία και το Βερολίνο συνήψαν συμφωνία το 2015 για να μετατρέψουν το Oder σε ένα ποτάμι υψηλής ρύθμισης ανοιχτό σε φορτηγίδες και τουριστική κίνηση, αλλά οι δύο πρωτεύουσες βρίσκονται τώρα σε διαμάχη για το πώς θα προχωρήσουν μετά από μια τεράστια θανάτωση ψαριών το περασμένο καλοκαίρι. Οι ειδικοί λένε ότι η καταστροφή πιθανότατα προκλήθηκε από βιομηχανικές απορρίψεις στο νερό στην πολωνική πλευρά.

Σε συνέδριο τον Ιούνιο, η Γερμανίδα υπουργός Περιβάλλοντος Steffi Lemke επανέλαβε τις εκκλήσεις της για επανεξέταση της συμφωνίας, υποστηρίζοντας ότι ο ποταμός πρέπει να ανακάμψει από το περιστατικό ρύπανσης – το οποίο επιδεινώθηκε από τις υψηλές θερμοκρασίες και τα χαμηλά επίπεδα νερού. Τόνισε ότι οι συνθήκες που σχετίζονται με το κλίμα, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων ξηρασίας, έχουν αλλάξει.

Η Πολωνία δεν συμφωνεί.

Ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Jahnz είπε ότι εάν μια πλωτή οδός επιδεινώσει την οικολογική κατάσταση ενός ποταμού, τότε μπορεί να εγκριθεί μόνο υπό συγκεκριμένες συνθήκες.

Η μετατόπιση περισσότερων φορτίων στην εσωτερική ναυσιπλοΐα πρέπει να γίνει με βιώσιμο τρόπο που να είναι συμβατός με τους νόμους της ΕΕ για τα ύδατα, τόνισε, προσθέτοντας ότι η αυξημένη θαλάσσια κυκλοφορία θα απαιτούσε επίσης μέτρα για τον περιορισμό της ρύπανσης των υδάτων και τον σεβασμό των οικοσυστημάτων.