Πράσινη μετάβαση: Πώς η Ευρώπη κράτησε τα «πράσινα» ταλέντα της

Το τεράστιο πακέτο πράσινων επιδοτήσεων των 369 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Αμερικής, το οποίος περιλαμβάνεται στον νόμο του Μπάιντεν για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA) σήμανε τον κώδωνα του κινδύνου σε όλη την Ευρώπη όταν αποκαλύφθηκε πριν από ένα χρόνο. Και για έναν καλό λόγο: η Ευρώπη αντιμετώπιζε ήδη αντίξοους οικονομικούς ανέμους από την πανδημία και την ουκρανική κρίση.

Πολλοί περίμεναν ότι αυτό θα ήταν η σταγόνα που θα ξεχείλιζε το ποτήρι: ένα κάλεσμα σειρήνων που θα παρέσυρε τις ελίτ εταιρείες καθαρής τεχνολογίας της Ευρώπης να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ με δέλεαρ τα νέα φορολογικά κίνητρα. Η «απειλή» φαινόταν ξεκάθαρη: η Ευρώπη θα ξέμενε από πράσινες θέσεις εργασίας, καινοτομία και επενδύσεις.

Όμως, ένα χρόνο μετά, το σενάριο της καταστροφής δεν εξελίχθηκε όπως είχε προβλεφθεί.

Ο Niclas Poitiers από τη δεξαμενή σκέψης Bruegel των Βρυξελλών εξηγεί: «Υπήρχε αυτός ο διαφαινόμενος τρόμος ότι μετά την πανδημία και με τη σύγκρουση στην Ουκρανία σε εξέλιξη, ο IRA θα ήταν η τελευταία σταγόνα για την οικονομία της ΕΕ». Ωστόσο, υποστηρίζει, οι ανησυχίες μπορεί να ήταν δυσανάλογες. Τα στοιχεία, μέχρι στιγμής, δεν αντικατοπτρίζουν καμία σημαντική μετατόπιση επενδύσεων από την Ευρώπη στις ΗΠΑ λόγω του IRA.

Η αντίδραση της ΕΕ

Η ΕΕ, διαισθανόμενη τον επικείμενο ανταγωνισμό, έπαιξε έξυπνα τα χαρτιά της τον Μάρτιο, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να ανταποκρίνονται στις αμερικανικές επιδοτήσεις . Αυτή η κίνηση είχε στόχο να διασφαλίσει ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες δεν θα έβλεπαν τεράστιο πλεονέκτημα αν άλλαζαν έδρα.

Για παράδειγμα μεγάλες εταιρείες όπως η Thyssenkrupp τοποθέτησαν τα στοιχήματά τους πιο κοντά στο σπίτι τους. Ο γερμανικός όμιλος ετερογενών δραστηριοτήτων έριξε περίπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε ένα εργοστάσιο παραγωγής χάλυβα στο Ντούισμπουργκ, με πάνω από τα δύο τρίτα αυτού του ποσού να επιδοτούνται από το κράτος.

Όπως αναφέρει το oilprice.com, υπάρχει επίσης μια ευρύτερη προοπτική σε αυτό το αφήγημα. Η ΕΕ είχε ήδη διαθέσει ένα τεράστιο 37% του ταμείου της για την ανάκαμψη μετά την πανδημία, ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, για έργα φιλικά προς το περιβάλλον. Έτσι, μεγάλο μέρος του «αναχώματος» της Ευρώπης απέναντι στον IRA ήταν ήδη στα σκαριά ακόμη και πριν ο Μπάιντεν παρουσιάσει το όραμά του.

Η άλλη όψη

Ωστόσο, δεν είναι όλα ρόδινα για την ΕΕ.

Το προωθούμενο Ευρωπαϊκό Ταμείο Κυριαρχίας που προοριζόταν να υποστηρίξει την πράσινη στροφή της περιοχής είχε πρόωρο τέλος, κυρίως λόγω του δισταγμού των εθνών να επιβαρύνουν περαιτέρω τα πορτοφόλια τους, ειδικά εν μέσω του φάσματος των αυξημένων τιμών ενέργειας και προκλήσεων όπως η κρίση στην Ουκρανία.

Το oilprice γράφει επίσης ότι, ενώ τα μέτρα της ΕΕ είναι αξιέπαινα, φαίνεται να ωφελούν μεγάλους παίκτες, παραγκωνίζοντας τις μικρότερες επιχειρήσεις που δυσκολεύονται να πλοηγηθούν στον λαβύρινθο χρηματοδότησης. Το αμερικανικό μοντέλο, με την υπόσχεσή του εδώ και μια δεκαετία για μειωμένο κόστος παραγωγής, φαίνεται πιο δελεαστικό.

Το χαλαρό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ, που αποσκοπούσε στην ισοπέδωση των όρων ανταγωνισμού με τις ΗΠΑ, κατά ειρωνικό τρόπο μπορεί να έχει φέρει εκτός ισορροπίας την αγορά της ΕΕ. Ενώ οι οικονομικές δυνάμεις όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία μπορούν εύκολα να αντλήσουν εταιρικές επιδοτήσεις, οι λιγότερο εύποροι εταίροι τους δεν μπορούν. Αυτή η ανισότητα απειλεί με ενδεχόμενο ρήγμα την πολυπόθητη ενιαία αγορά της ΕΕ.

Ενώ η Ευρώπη παραμένει δεμένη με την Κίνα για βασικά στοιχεία πράσινης τεχνολογίας, η ήπειρος βρίσκεται σε αγώνα δρόμου ενάντια στο χρόνο.

Οι νομοθέτες της ΕΕ προσπαθούν να προωθήσουν κρίσιμες ενέργειες όπως οι πρωτοβουλίες Critical Raw Materials και Net Zero Industry.