Ντανιέλ Κοέν: Πέθανε ο διάσημος γάλλος οικονομολόγος

Ο Ντανιέλ Κοέν, ένα από τα αγαπημένα παιδιά της γαλλικής οικονομικής διανόησης, πέθανε την Κυριακή 20 Αυγούστου στο Παρίσι σε ηλικία 70 ετών. Την είδηση του θανάτου του ανακοίνωσε ο εκδότης του, Albin Michel, επιβεβαιώνοντας την πληροφορία που είχε αναρτήσει νωρίτερα στην ιστοσελίδα του ο «Monde». Ειδικευμένος σε θέματα δημοσίου χρέους, ο επιφανής καθηγητής της École normale supérieure και πρόεδρος της Οικονομικής Σχολής του Παρισιού είχε συνεργαστεί ως σύμβουλος της Lazard για την αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης χρέους.

Παλαιός απόφοιτος της École normale, ο Ντανιέλ Κοέν έγινε παγκοσμίως γνωστός χάρη στο ευπώλητο βιβλίο του «Richesse du monde, pauvreté des nations» («Πλούτος του κόσμου, φτώχεια των εθνών»), που δημοσιεύθηκε το 1997. Δίχως να κρύψει τις σοσιαλιστικές πεποιθήσεις του, ο Κοέν περιέγραψε με ενάργεια την άνοδο των ανισοτήτων μετά την επικράτηση των νεοφιλελεύθερων ιδεών της Σχολής του Σικάγου και την παρακμή της Σοσιαλδημοκρατίας τις δεκαετίες 1970-1980.

Στην αυγή της νέας χιλιετίας ασχολήθηκε με τις αλλαγές που επέφερε η μεταβιομηχανική κοινωνία στον τομέα της εργασίας με την έκδοση του «Nos temps modernes» («Οι σύγχρονοι καιροί μας») το έτος 2000 και στις διεθνείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις με την έκδοση του «La Mondialisation et ses enemies» («Η Παγκοσμιοποίηση και οι εχθροί της» το 2004.

ΑΕΠ και ατομική ευτυχία

Το συγγραφικό του έργο συνεχίστηκε με τα «Τρία μαθήματα για τη μεταβιομηχανική κοινωνία» το 2006 και με την «Ευημερία του κακού» το 2009, βιβλίο πολυδιαβασμένο και πολυσυζητημένο και στην Ελλάδα καθώς εκδόθηκε από τις εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση του καθηγητή και πρώην υπουργού Τάσου Γιαννίτση το 2011, σχεδόν ταυτόχρονα με το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης χρέους.

Στο τελευταίο δημοσιευμένο δοκίμιό του, Homo Economicus το 2012, ο Κοέν προβληματίστηκε με το «παράδοξο του Ίστερλιν». Ένα φαινόμενο που είχε εντοπίσει στα μέσα της δεκαετίας του 1970 ο αμερικανός καθηγητής Οικονομικών στην Πενσιλβάνια Ρίτσαρντ Ίστερλιν, σύμφωνα με το οποίο η αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε αύξηση του επιπέδου της προσωπικής ευτυχίας των ανθρώπων σε μια οργανωμένη κοινωνία.

Την τελευταία δεκαετία της ζωής του ο Ντανιέλ Κοέν ασχολήθηκε και με την ψηφιακή επανάσταση και με τους κινδύνους αντί για προαγάγει την ευημερία να επιδεινώσει την φτωχοποίηση και να αποδυναμώσει τους εσωτερικούς δεσμούς και τη συνοχή των κοινωνιών.

Ο «γκουρού» του δημόσιου χρέους

Παράλληλα με τα πανεπιστημιακά του καθήκοντα ο Ντανιέλ Κοέν παρείχε και υπηρεσίες συμβούλου στη γαλλική επενδυτική τράπεζα Lazard. «Με αυτή την ιδιότητα βοήθησε αρκετούς πολιτικούς ηγέτες, όπως τον έλληνα πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου και τον πρόεδρο του Ισημερινού Ραφαέλ Κορία, να επαναδιαπραγματευτούν το χρέος των χωρών τους», γράφει η Αμελί Ριλμάν στον «Figaro».

Χάρη στην τεχνογνωσία σε θέματα δημοσίου χρέους συμμετείχε σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα στην «Πρωτοβουλία για τις Φτωχές και Υπερχρεωμένες Χώρες». Αρθρογραφούσε επίσης τακτικά ο εκλιπών στο γαλλικό περιοδικό «Nouvel Observateur» και στην εφημερίδα «Le Monde», συμμετέχοντας μάλιστα στο εποπτικό της συμβούλιο μέχρι το θάνατό του.
Υποστηρικτής της αριστερής πτέρυγας του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, το 2011 βοήθησε την εκστρατεία της Μαρτίν Ομπρί για το χρίσμα στις προεδρικές εκλογές του 2012, ενώ στις εκλογές του 2017 εργάστηκε στην ομάδα του υποψηφίου Μπενουά Αμόν.

Ανθρωπιστής επιστήμονας

Συλλυπητήρια μηνύματα για το θάνατο του Ντανιέλ Κοέν απηύθυναν πολλές προσωπικότητες του πολιτικού κόσμου στη Γαλλία καθώς επίσης και πανεπιστημιακοί, συνάδελφοι του εκδημήσαντος.

«Ο Ντάνιελ Κοέν ήταν ένας δάσκαλος. Ένας άνθρωπος των ιδανικών και της γνώσης, του διαλόγου και της αφοσίωσης. Χάνουμε έναν σπουδαίο διανοούμενο, έναν οικονομολόγο που λάμπρυνε την επιστημονική έρευνα στη χώρα μας, έναν ειλικρινή ανθρωπιστή», έγραψε στο Χ ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.

Η πρωθυπουργός Ελιζαμπέτ Μπορν εξέφρασε τη λύπη της για το χαμό του Κοέν, του οποίου «το όραμα για τη γαλλική οικονομία και για τις μεγάλες επαναστάσεις της εποχής μας, ιδιαίτερα της ψηφιακής, θα λείψει από τη δημόσια συζήτηση».

Ο υπουργός Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ αποχαιρέτησε «έναν τεράστιο οικονομολόγο, αλλά και έναν εξαιρετικό παιδαγωγό, έναν πρωτοπόρο νέων ιδεών, έναν λαμπρό και επιδραστικό συγγραφέα».

«Ο Ντάνιελ Κοέν ήταν ένας από τους μεγαλύτερους διανοούμενους του καιρού μας. Συνδύασε την ιδιοφυία του στα μαθηματικά και την οικονομία με ένα συνολικό, ανθρωπιστικό όραμα για τον κόσμο και τη δικαιοσύνη», υπογράμμισε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) ο διευθυντής της École normale supérieure Φρεντερίκ Βορμς.