Αποκάλυψη: Οι φετινές πυρκαγιές έχουν κάψει έκταση ίση με το Ιράν

Το νησί Μάουι της Χαβάης έχει πληγεί από καταστροφικές πυρκαγιές, που προκλήθηκαν από έντονες συνθήκες ξηρασίας και ισχυρούς ανέμους παρόμοιους με τυφώνες. Ο αριθμός των νεκρών έχει φτάσει τους 93 ανθρώπους, ενώ περίπου 1.000 άτομα φέρονται ως αγνοούμενοι. Αυτές οι πυρκαγιές έχουν εξαφανίσει περισσότερες από 1.700 κτίρια και άφησαν την ιστορική πόλη Lahaina σε ερείπια.

Ο Κυβερνήτης της Χαβάης αναφέρεται σε αυτή τη φωτιά ως την πιο εκτεταμένη φυσική καταστροφή στην ιστορία της πολιτείας και την αποδίδει στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Αυτές οι πυρκαγιές αποτελούν μέρος ενός παγκόσμιου μοτίβου ακραίων καιρικών φαινομένων, τα οποία συνδέονται όλο και περισσότερο με την κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο.

Αυτό το καλοκαίρι, οι πυρκαγιές έχουν προκαλέσει εκτεταμένη καταστροφή παγκοσμίως, Στην Ελλάδα εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα έχουν γίνει στάχτη μεταξύ των πολυάριθμων πυρκαγιών που έπληξαν τόσο την ηπειρωτική χώρα όσο και τα νησιά, και πυρκαγιές σε Αττική, Βοιωτία και Έβρο συνεχίζουν να μαίνονται.

Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, αυτή τη στιγμή μαίνονται πυρκαγιές που ανάγκασαν χιλιάδες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, ενώ η Ισπανία έχει αναφέρει 300 θανάτους λόγω της υπερβολικής ζέστης. Στην Ιταλία έχουν καεί πάνω από 500.000 στρέμματα φέτος.

Οι πυρκαγιές, δύο από τις οποίες είδε από κοντά, ώθησαν τον Άσοκ Σουέιν, καθηγητή πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο της Ουψάλα να ασχοληθεί με το πώς οι φωτιές συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, το οποίο δημοσίευσε πρώτα στο Gulf Times.

Τα χειρότερα χρόνια για δασικές πυρκαγιές

Στην Αλγερία και την Τυνησία, οι πυρκαγιές έχουν εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη Βόρεια Αφρική, με αποτέλεσμα να χάσουν τουλάχιστον 34 άνθρωποι τις ζωές τους το 2023. Στον Καναδά, μια εποχή πυρκαγιών που έχει σπάσει ρεκόρ έχει κάψει πάνω από 145 εκατομμύρια στρέμματα δασών, οδηγώντας σε εντυπωσιακές εικόνες καπνού που «έπνιξαν» την Νέα Υόρκη.

Η Χιλή έχει βιώσει έναν ζοφερό απολογισμό, με πάνω από 20 θύματα και 4.450.000 στρέμματα καμένα λόγω της χειρότερης ξηρασίας εδώ και χίλια χρόνια. Επιπλέον, στο Καζακστάν σημειώθηκε τραγική απώλεια ζωών με 14 νεκρούς και περίπου 600.000 στρέμματα που καταστράφηκαν από τη φωτιά.

Το 2023 δεν είναι μοναδικό από αυτή την άποψη. Πρόσφατα δεδομένα για τις δασικές πυρκαγιές αποκαλύπτουν μια ανησυχητική πραγματικότητα: αυτές οι πυρκαγιές έχουν κλιμακωθεί τόσο σε συχνότητα όσο και σε κλίμακα, καταναλώνοντας σχεδόν διπλάσια ποσότητα δέντρων σε σύγκριση με πριν από δύο δεκαετίες.

Σύμφωνα με μια μελέτη από ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, η ετήσια απώλεια δενδροκάλυψης λόγω δασικών πυρκαγιών έχει αυξηθεί κατά 3 εκατομμύρια εκτάρια από το 2001, που είναι περίπου ισοδύναμο με το μέγεθος του Βελγίου. Ανησυχητικά, πάνω από το ένα τέταρτο της απώλειας της κάλυψης των δέντρων τα τελευταία 20 χρόνια μπορεί να αποδοθεί σε αυτές τις πυρκαγιές.

Το 2021 ήταν ιδιαίτερα τρομερό, σηματοδοτώντας ένα από τα χειρότερα χρόνια για δασικές πυρκαγιές από το 2000. Χάθηκαν εκπληκτικά 9,3 εκατομμύρια εκτάρια δενδροκάλυψης παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το ένα τρίτο της συνολικής απώλειας δενδροκάλυψης κατά τη διάρκεια αυτού του έτους.

Έχει υπολογιστεί ότι οι συνολικές οικονομικές απώλειες λόγω των πυρκαγιών παγκοσμίως από το 2018 έως το 2022 ανήλθαν σε 69 δισεκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων οι ασφαλιστικές εταιρείες κατέβαλαν συνολικά 39 δισεκατομμύρια δολάρια.

Συνεχής θέρμανση του πλανήτη

Ο κίνδυνος πυρκαγιών είναι ιδιαίτερα υψηλός σε κλιματικές ζώνες με ακανόνιστες βροχοπτώσεις και παρατεταμένες θερμές περιόδους. Καθώς οι αστικές περιοχές επεκτείνονται η πιθανότητα απώλειας δασικών περιοχών αυξάνεται.

Μελέτες δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή έχει δημιουργήσει συνθήκες για σοβαρές πυρκαγιές, όπως αυτές που βιώθηκαν κατά το «μαύρο καλοκαίρι» της Αυστραλίας 2019-2020, τέσσερις φορές πιο πιθανές από ό,τι στην προβιομηχανική εποχή. Οι καύσωνες και οι ξηρασίες συνέβαλαν επίσης στις πυρκαγιές στην Ευρώπη.

Η επιδείνωση των πυρκαγιών είναι στενά συνδεδεμένη με την κλιματική αλλαγή, τονίζει ο καθηγητής ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς με την επίδραση της κλιματικής αλλαγής σε ολέθρια φυσικά φαινόμενα. Οι κλιμακούμενοι καύσωνες, που είναι σήμερα πέντε φορές συχνότεροι από ό,τι πριν από 150 χρόνια, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη θέρμανση του πλανήτη, έχουν δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για πιο έντονες πυρκαγιές.

Η άνοδος της θερμοκρασίας οδηγεί σε αυξημένη εξάτμιση της υγρασίας από τα φυτά και το έδαφος, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο ξηρά και πιο επιρρεπή στην ανάφλεξη. Αυτή η αυξημένη ξηρότητα δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου οι πυρκαγιές μπορούν να αναφλεγούν και να εξαπλωθούν γρήγορα.

Η κλιματική αλλαγή διαταράσσει επίσης τα παραδοσιακά πρότυπα βροχοπτώσεων, με αποτέλεσμα απρόβλεπτες αλλαγές στο πού και πότε πέφτει η βροχή. Τέτοιες αλλαγές επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται η βλάστηση και μπορούν να δημιουργήσουν ανισορροπίες στα υλικά που μπορούν να τροφοδοτήσουν τις πυρκαγιές.

Σε περιοχές με μειωμένες βροχοπτώσεις, τα φυτά στεγνώνουν πιο γρήγορα, παρέχοντας άφθονο καύσιμο για τις πυρκαγιές. Από την άλλη πλευρά, η υπερβολική βροχόπτωση μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική βλάστηση, η οποία αργότερα γίνεται καύσιμο όταν στεγνώνει σε περιόδους ξηρασίας.

Απαιτείται ενιαία παγκόσμια προσπάθεια

Οι εποχές των πυρκαγιών, που παρατηρούνταν κυρίως σε συγκεκριμένους μήνες, έχουν πλέον γίνει μεγαλύτερες και πιο έντονες. Αυτό το εκτεταμένο χρονικό πλαίσιο δίνει στις πυρκαγιές περισσότερες πιθανότητες να ξεκινήσουν και να εξαπλωθούν. Ως αποτέλεσμα, οι πόροι για τη διαχείριση των πυρκαγιών είναι περιορισμένοι, καθιστώντας πιο δύσκολη την αποτελεσματική καταπολέμηση αυτών των πυρκαγιών.

Οι υψηλότερες θερμοκρασίες μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε αλλαγές στις ατμοσφαιρικές συνθήκες, αυξάνοντας την πιθανότητα καταιγίδων και κεραυνών. Η ξηρή βλάστηση, λόγω της ξηρασίας που προκαλείται από το κλίμα, γίνεται εύκολη λεία για πυρκαγιές που προκαλούνται από κεραυνούς, ειδικά σε περιοχές όπου οι κεραυνοί προηγουμένως ήταν σπάνιοι.

Η αύξηση των μεγάλων δασικών πυρκαγιών τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως είναι άμεσο αποτέλεσμα της αλληλένδετης σχέσης μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και του περιβάλλοντος. Οι επιπτώσεις είναι εκτεταμένες, επηρεάζοντας τα οικοσυστήματα, την ποιότητα του αέρα, την ανθρώπινη υγεία, τις οικονομίες, ακόμη και την ίδια την κλιματική αλλαγή. Ο καθαρισμός και η ανοικοδόμηση μετά από πυρκαγιές μπορεί να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια.

Μάλιστα, μια έκθεση από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών προβλέπει ότι ο αριθμός των πυρκαγιών στον κόσμο θα αυξηθεί κατά 50% έως το 2100.