Κίνα: Μπορεί να πυροδοτήσει μια νέα κρίση «τύπου Lehman Brothers»;

Θα μπορούσαν οι νέες αναταράξεις που καταγράφονται στον τομέα των ακινήτων της Κίνας να εξελιχθούν, σε συνδυασμό με την αναιμική ανάκαμψη της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη, σε μια ευρύτερη κρίση με παγκόσμιες, πιθανώς, διαστάσεις;

Κίνα: Φεύγουν μαζικά οι ξένοι επενδυτές από τις αγορές

Η Σαρλέν Τσάου, αναλύτρια της Autonomous Research η οποία παλαιότερα εργαζόταν για την Fitch Ratings, υποστηρίζει ότι για πρώτη φορά υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την εκδήλωση μιας ευρύτερης αναταραχής που πάντως δεν θα λάβει τις διαστάσεις της κρίσης του 2008.

Σε συνέντευξή της στο Barron’s, η Τσάου υποστηρίζει ότι το μακροοικονομικό κλίμα στην Κίνα είναι πολύ χειρότερο από οποιαδήποτε άλλη περίοδο μετά την μεταρρύθμιση και το άνοιγμα της οικονομίας, τη δεκαετία του 1970. Και αυτό γιατί το Πεκίνο δεν πλήττεται από ένα μόνο ζήτημα, όπως η κατάρρευση της δραστηριότητας στον τομέα των ακινήτων, αλλά παρατηρείται ένα κυκλικό, διαρθρωτικό πρόβλημα με αδύναμες εξαγωγές, έλλειψη εμπιστοσύνης και υψηλό χρέος των τοπικών κυβερνήσεων.

Χρέος και κρίση εμπιστοσύνης

Όσον αφορά το τελευταίο ζήτημα, η κεντρική κυβέρνηση της Κίνας θα μπορούσε να απαλύνει το βάρος που υφίστανται οι τοπικές κυβερνήσεις από το υψηλό χρέος, δεδομένου ότι το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ είναι περίπου 25%-30%. Όμως το Πεκίνο εμφανίζεται απρόθυμο να κάνει κάτι τέτοιο, θέλοντας να διατηρήσει τους ισολογισμούς του όσο πιο καθαρούς γίνεται.

Πέραν του χρέους η κινεζική οικονομία ταλαιπωρείται από διευρυμένο έλλειμμα εμπιστοσύνης, με την Τσάου να επισημαίνει ότι όπως φάνηκε στην κρίση των περιφερειακών τραπεζών των ΗΠΑ, τον Μάρτιο, η εμπιστοσύνη αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα για την εύρυθμη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού τομέα. «Αν η μακροοικονομική κατάσταση δεν βελτιωθεί τους επόμενους μήνες, και δεν νομίζω ότι θα βελτιωθεί, τότε θα κολλήσουμε στα προβλήματα εμπιστοσύνης», επισημαίνει.

Εάν η κρίση εμπιστοσύνης εξαπλωθεί στον χρηματοπιστωτικό τομέα, πολλοί καταθέτες είναι πιθανό να αποσύρουν τα χρήματά τους από εταιρείες καταπιστευμάτων και να τα μεταφέρουν σε στάσιμες τραπεζικές καταθέσεις. Αυτό σημαίνει ότι ξαφνικά διάφορα επενδυτικά προϊόντα θα βρεθούν «στον αέρα».

Πάντως, στην Κίνα τα περισσότερα επενδυτικά προϊόντα δεν μπορούν να εξαργυρωθούν κατά βούληση, όπως συμβαίνει με τις τραπεζικές καταθέσεις, και – όπως επισημαίνει η Τσάου – αυτός είναι ένας βασικός λόγος για τον οποίον τα πράγματα «παραμένουν ήσυχα προς το παρόν». Ωστόσο, παραμένει άγνωστο προς το παρόν αν οι διάφορες αθετήσεις πληρωμών θα κάνουν τους επενδυτές πιο επιφυλακτικούς.

Σύμφωνα με την Τσάου, η πιο ολέθρια μορφή ενός προβλήματος εμπιστοσύνης που θα μπορούσε να εξαπλωθεί στον χρηματοπιστωτικό τομέα θα ήταν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις να αποφασίσουν ότι θα ήταν καλύτερα να έχουν τα χρήματά τους όχι απλώς σε τραπεζικές καταθέσεις, αλλά και σε κρατικές τράπεζες, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει μια μετατόπιση της χρηματοδότησης από τις μικρότερες τράπεζες, παρόμοια με αυτή που παρατηρήθηκε στις ΗΠΑ τον Μάρτιο. Τίποτα από όλα αυτά δεν συμβαίνει προς το παρόν, όμως για πρώτη φορά υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις.

Τα αντίβαρα σε μια νέα κρίση «αλά Lehman»

Θα μπορούσαν όλα τα παραπάνω αν πυροδοτήσουν μια πολύ πιο διευρυμένη κρίση, στο πρότυπο της Lehman Brothers;

Η αναλύτρια που επικαλείται το Barron’s υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να υποδηλώνει ότι τυχόν καταρρεύσεις τραπεζών ή άλλων επιχειρηματικών κολοσσών της Κίνας θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια συστημική κρίση. Υπάρχουν ωστόσο τρωτά σημεία, όσο μεγαλώνει το μέγεθος των εταιρειών που καταρρέουν και όσο διαχέεται το πρόβλημα εμπιστοσύνης. Αλλά δεν υπάρχει ζήτημα απώλειας της εμπιστοσύνης μεταξύ των κινεζικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Ο βασικός λόγος για αυτό, σημειώνει η Τσάου, είναι ότι οι μεγάλες τράπεζες της Κίνας είναι κρατικές, οπότε κάθε φορά που παρουσιάζονται κίνδυνοι για ευρύτερες αναταράξεις και απώλεια εμπιστοσύνης η κυβέρνηση «καλεί όλους τους βασικούς παίκτες στο δωμάτιο» για να επιβεβαιωθεί ότι κανείς δεν πρόκειται να αποσύρει την εμπιστοσύνη του από οποιονδήποτε άλλον, καθώς αν συμβεί αυτό ολόκληρο το σύστημα θα έχει πρόβλημα. Τέλος, το ενδεχόμενο μετάδοσης μιας κρίσης στον υπόλοιπο πλανήτη είναι αρκετά μικρότερο από παλαιότερα καθώς οι δυτικές εταιρείες και τα ιδρύματα του χρηματοπιστωτικού τομέα έχουν λάβει μέτρα για τυχόν μεγάλες απώλειες σε οποιαδήποτε βασική αγορά, μετά τις απώλειες που τους προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Ο κίνδυνος για μια «χαμένη δεκαετία»

Την κατάσταση πάντως περιπλέκει η συνεχιζόμενη νομισματική σύσφιξη που ακολουθούν οι ΗΠΑ αφού, στον αντίποδα, η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας είναι αναγκασμένη να μειώνει τα επιτόκια για να στηρίξει την ασθμαίνουσα ανάκαμψη. Η ανισορροπία αυτή απειλεί να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω το γουάν, λόγω της εκροής κεφαλαίων προς το ισχυροποιούμενο αμερικανικό δολάριο.

Αυτό στο οποίο ελπίζει το Πεκίνο είναι να σταθεροποιηθεί σύντομα η εγχώρια αγορά ακινήτων και να βελτιωθεί το κλίμα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, αυξάνοντας τη ζήτηση για κινεζικά προϊόντα το 2024. Όμως παράγοντες όπως το υψηλό χρέος των νοικοκυριών και των τοπικών κυβερνήσεων θα εξακολουθήσουν να ταλαιπωρούν την κινεζική οικονομία.

Η Κίνα, καταλήγει η Τσάου, κινδυνεύει να βρεθεί σε μια αντίστοιχη θέση με την Ιαπωνία κατά την περίοδο της «χαμένης δεκαετίας», μεταξύ 1991 και 2001. «Μας περιμένει μια πολύ δύσκολη δεκαετία, εκτός αν οι αρχές μπορέσουν να παρουσιάσουν κάτι πολύ επιθετικό από την πλευρά των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων», σημειώνει.

«Ένας λόγος για τον οποίο είναι τόσο δύσκολο για την Κίνα να μεταβεί σε ένα μοντέλο ανάπτυξης με γνώμονα την εγχώρια ανάπτυξη είναι ότι δεν εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία όταν τα πράγματα πήγαιναν περίφημα για να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο δίκτυο κοινωνικής ασφάλειας. Ο πληθυσμός εξακολουθεί να επωμίζεται υψηλότερο κόστος για κρίσιμα πράγματα από ό,τι στις ΗΠΑ. Μιλούν για την ανάγκη να αυξήσουν τα εισοδήματα -και αυτό θα αυξήσει την κατανάλωση- αλλά δεν είναι σίγουρο ότι μπορούν να το κάνουν αυτό με όλη την πίεση που ασκείται στις επιχειρήσεις», εξηγεί.

«Η Κίνα δεν πρόκειται ποτέ να επιστρέψει σε προ-πανδημικά επίπεδα ανάπτυξης. Υπάρχουν πάρα πολλά διαρθρωτικά ζητήματα. Αν συνυπολογίσει κανείς και τα δημογραφικά ζητήματα, θα αντιληφθεί ότι η χώρα είναι αδύνατο να πλησιάσει τους ρυθμούς ανάπτυξης του παρελθόντος. Ο κόσμος δεν το καταλαβαίνει αυτό. Δεν είναι σαφές ότι ούτε αν οι αρχές της Κίνας το καταλαβαίνουν πλήρως, καθώς συνεχίζουν να τονίζουν ότι κάθε χώρα χρειάστηκε χρόνο για να ανακάμψει μετά την επανεκκίνηση της οικονομίας, όταν τελείωσαν τα lockdowns, οπότε οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν υπομονή», καταλήγει.