Ψηφιακό ευρώ: Η νέα θεωρία συνωμοσίας που εξαπλώνεται στην Ευρώπη

Μια θεωρία συνωμοσίας εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη. Και δεν έχει να κάνει με τα ανθρωπόμορφα ερπετά, ή τα εμβόλια για την πανδημία. Ωστόσο, είναι εδώ.

Σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ του Politico, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Μαρκ Φρίντριχ, ένας 47χρονος συγγραφέας οικονομικών μπεστ σέλερ, προειδοποιεί για τα μικροτσίπ που εμφυτεύονται κάτω από το δέρμα των ανθρώπων και γιατί ο Γεργκ Μέουτεν, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εγείρει το θέμα της μυστικής κυβερνητικής παρακολούθησης. Ήδη, δημόσιες συγκεντρώσεις έχουν πραγματοποιηθεί στο Άμστερνταμ.

Τα νέα αυτά σενάρια  αφορούν τα σχέδια για το ψηφιακό ευρώ, που προωθούνται στην Φρανκφούρτη.

Τα χαρτονομίσματα λένε τις δικές τους μοναδικές ιστορίες

Πρόκειται επί της ουσίας για μια ψηφιακή έκδοση του ευρώ, «ηλεκτρονικά μετρητά» που αποθηκεύονται σε smartphone, σε αντίθεση με αγορές που γίνονται με πιστωτική κάρτα ή τραπεζικό έμβασμα ή με παλιομοδίτικα χαρτιά και κέρματα. Σύμφωνα με τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας το ψηφιακό ευρώ αναμένεται να κυκλοφορήσει το 2026. Και στο τελευταίο ευρωβαρόμετρο, μόνο το ένα τρίτο περίπου των ανθρώπων στην Ευρώπη το έχει ακούσει, πόσο μάλλον το έχει καταλάβει.

Ψηφιακό ευρώ: Τι είναι, γιατί χρειάζεται και πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει

Ο Φρίντριχ είναι κατηγορηματικός: «Είναι μια γ@*%νη παγίδα», τονίζει στο Politico. Ο 47χρονος Γερμανός κάνει «καριέρα» εκφράζοντας ανοικτά την αντίθεσή του στα ψηφιακά νομίσματα στο YouTube, όπως έχει συγκεντρώσει περισσότερους από 350.000 συνδρομητές.

Για αυτόν, αυτό δεν είναι μια θεωρία συνωμοσίας, είναι ένας πραγματικός φόβος για το πού πάει ο κόσμος. «Θα μας πουν: είναι πιο εύκολο, είναι πιο τακτοποιημένο, δεν χρειάζεται να βάζεις τα δάχτυλά σου σε αυτά τα βρώμικα χαρτονομίσματα και δεν κολλάς τον ιό COVID” ή κάτι τέτοιο. Ένας ληστής δεν θα μπορεί πια να κλέψει τα χρήματά σου — αλλά μπορείς να έχεις ένα τσιπ κάτω από το δέρμα σου».

«Είναι το τέλειο εργαλείο για παρακολούθηση και μια ψηφιακή δικτατορία».

Στο σημείο αυτό το Politico υπογραμμίζει πάντως, ότι θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι το σχέδιο της ΕΚΤ δεν περιλαμβάνει τσιπάκια κάτω από το δέρμα των ανθρώπων.

Σύμφωνα με ψυχολόγους, πολλές από τις ομάδες που συσχετίστηκαν με μη κυρίαρχες απόψεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχουν επικεντρωθεί τώρα στο θέμα αυτό και το ερώτημα που τίθεται είναι «γιατί».

Και μετρητά και e-ευρώ – Η σολομώντεια λύση που προτείνει η Κομισιόν

Δικαιολογημένοι λόγοι

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, παρόλο που δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να αποφασίσει κανείς πού τελειώνει η νόμιμη κριτική και πού αρχίζουν οι θεωρίες συνωμοσίας – εξακολουθούν να προβάλλονται δικαιολογημένοι λόγοι για την αντίθεση στο ψηφιακό ευρώ – οι ψυχολόγοι λένε ότι είναι αξιοσημείωτο ότι ένα κατά τα άλλα εξειδικευμένο θέμα έχει γίνει σημείο αιχμής για ανθρώπους που επηρεάζονται από τέτοια πράγματα.

Κάτι άλλαξε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Plos One τον περασμένο Οκτώβριο έδειξε ότι οι συνωμοσίες της COVID λειτουργούσαν σαν πύλη σε άλλες θεωρίες.

«Αν πιστεύετε ότι η κυβέρνηση σας είπε ψέματα για τους αριθμούς της COVID ή ότι έριξαν σκόπιμα τον ιό… για τι άλλο θα μπορούσαν να έχουν πει ψέματα;» διερωτάται ο Χαβιέ Γρανάδος, μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο Κέντρο Δημόσιας Πολιτικής Annenberg του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια και βασικός συντάκτης της μελέτης: «Και όταν βρίσκεστε εκεί έξω για να αναζητήσετε πληροφορίες και να επικοινωνείτε με [ομοϊδεάτες] ανθρώπους, είναι πολύ πιθανό να πάρετε πληροφορίες για άλλες θεωρίες συνωμοσίας και αυτό μπορεί να σας οδηγήσει στην τρύπα του κουνελιού».

Αυτό αποδεικνύεται από τα σχόλια όσων παρακολουθούν τα βίντεο του Φρίντριχ στο YouTube: «Αν δεν χρειάζεστε τα μάτια σας για να δείτε ΤΩΡΑ, θα τα χρειαστείτε αργότερα για να κλάψετε»,  «Παλεύω για την ελευθερία!» είναι μερικές από τις αντιδράσεις.

Αναβιώνουν οι παλιοί φόβοι

Το ψηφιακό ευρώ είναι ιδανικό για ανθρώπους που φοβούνται ότι οι υπεύθυνοι έχουν κακόβουλες προθέσεις, είπε ο Γρανάδος. Πρόσθεσε μάλιστα ότι οι τραπεζίτες αντιπροσωπεύουν ανθρώπους «που έχουν εξουσία πάνω σου και δεν ξέρεις πραγματικά τι συμβαίνει»,  υπογραμμίζοντας ότι «αυτές οι ιστορίες ταιριάζουν με τις γενικές ανησυχίες των συνωμοσιολόγων».

Αυτή είναι η άποψη που συμμερίζεται ο Πίτερ Ντίτο, καθηγητής ψυχολογικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και ειδικός στην πολιτική συνωμοτική σκέψη, ο οποίος υποστήριξε ότι η αναταραχή των τελευταίων ετών συνέβαλε στην αναβίωση παλιών θεωριών. Ακόμη και αν βάλουμε στην άκρη την πανδημία της COVID, η οικονομική κρίση, η αμερικανική προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, το Brexit και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχουν ανατρέψει πολλές παλιές βεβαιότητες.

Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι ζουν «πολιτικά χαοτικές» εποχές, οι θεωρίες συνωμοσίας ανθούν, είπε — και ειδικά όταν είναι ήδη καχύποπτοι για απώτερα κίνητρα των μέσων ενημέρωσης, των κυβερνήσεων και των δικαστηρίων.

Αυτό καθιστά ευκολότερο να πιστέψουμε ότι υπάρχουν «παγκόσμιες ελίτ που προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα ψηφιακό χρήμα, ώστε να μην υπάρχουν άλλα πραγματικά χρήματα στον κόσμο», είπε.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επιμένουν ότι ένα από τα οφέλη του ψηφιακού ευρώ και άλλων αποκαλούμενων CBDC (ψηφιακά νομίσματα κεντρικής τράπεζας), όπως αυτά που κυκλοφορούν στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, είναι να διασφαλίσουν ότι υπάρχει μια μορφή ψηφιακών μετρητών που υποστηρίζεται από το κράτος.

Η νομοθεσία που επιτρέπει την εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ θα κατατεθεί στο ευρωκοινοβούλιο τους επόμενους μήνες. Η Επίτροπος Οικονομικών της ΕΕ, Mairead McGuinness έχει ήδη προτρέψει τους ευρωβουλευτές να υποστηρίξουν τη ρητορική του « Big Brother », ενώ η Κομισιόν έχει δεσμευτεί ότι θα εξασφαλιστεί το απόρρητο των πληρωμών αλλά και η παράλληλα κυκλοφορία των μετρητών για όσους το επιθυμούν.

«Θεμιτές» ανησυχίες

Ο Michiel Hoogeveen , Ολλανδός ευρωβουλευτής που θα ηγηθεί του ελέγχου των συγκεκριμένων νόμων εκ μέρους της ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών και είναι δύσπιστος ως προς το έργο αυτό, υπογραμμίζει ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ εκείνων που διακινούν θεωρίες συνωμοσίας και εκείνων που έχουν θεμιτές ανησυχίες.

«Είχαμε ανθρώπους που διαμαρτύρονταν κατά της  COVID, είχαν ένα βήμα, ήταν πολύ επιτυχημένοι όταν ήταν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως influencers, δέχονταν μεγάλες , και τώρα η COVID έχει φύγει, οι κανόνες έχουν αρθεί, επομένως πρέπει να μεταβούν στο επόμενο μεγάλο πράγμα», είπε. «Η δουλειά μου είναι να διαβάζω για τις ανησυχίες τους, να ακούω τις ανησυχίες τους… όχι λέγοντας «Είσαι ανόητος, είσαι ηλίθιος», αλλά να λέω «Εντάξει, καταλαβαίνω πού πας» υπογράμμισε.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, είναι δύσκολο για τις Βρυξέλλες να πείσουν τον κόσμο ότι θα προστατεύσουν το απόρρητο και τη χρήση των μετρητών.

«Η εντύπωσή μου είναι ότι στην πραγματικότητα δεν θέλουν καν να το κάνουν αυτό, γιατί η κυβερνητική επιτήρηση και μια κοινωνία χωρίς μετρητά είναι ο τελικός τους στόχος», δήλωσε ο Meuthen, μέλος του Γερμανικού Κεντρώου Κόμματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Ανησυχώ βαθιά ότι το έργο του ψηφιακού ευρώ δεν είναι μόνο ένα έργο για την ανάπτυξη ενός χρήσιμου πρόσθετου μέσου μελλοντικών πληρωμών, αλλά ότι η πραγματική πρόθεση είναι να αντικατασταθούν οι πληρωμές σε μετρητά».

Ανεπιθύμητες αγορές

Μεταξύ των μεγαλύτερων ανησυχιών των ανθρώπων – που απορρίπτονται από κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες – είναι ότι τα ψηφιακά νομίσματα θα επιτρέψουν στο κράτος να περιορίσει τι μπορούν να αγοράσουν οι άνθρωποι. Στην Ευρώπη αυτοί οι ισχυρισμοί σχετίζονται συχνά με το κρέας ή τα καύσιμα, ως τρόπο ελέγχου της παχυσαρκίας ή της κλιματικής αλλαγής. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, λαϊκιστές πολιτικοί υποστηρίζουν ότι ορισμένοι θα μπορούσαν να εμποδιστούν από το να αγοράσουν όπλα.

«Θα τους επιτρέψει να απαγορεύσουν ανεπιθύμητες αγορές όπως καύσιμα και πυρομαχικά», δήλωσε ο κυβερνήτης της Φλόριντα Ρον ΝτεΣάντις, ο κύριος αντίπαλος του Ντόναλντ Τραμπ για την υποψηφιότητα των Ρεπουμπλικάνων για τον Λευκό Οίκο, κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης . «Τη στιγμή που θα τους δώσετε τη δύναμη να το κάνουν αυτό, θα επιβάλουν ένα κοινωνικό σύστημα πίστωσης σε αυτή τη χώρα. Το CBDC είναι μια τεράστια απειλή για την αμερικανική ελευθερία».

Γερμανία των ναζί

Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής φοβούνται ότι έχουν μπροστά τους μια δύσκολη μάχη. Ο Φρίντριχ προειδοποιεί ότι «η ελευθερία και η δημοκρατία μας κινδυνεύουν», κάνοντας λόγο για μερικούς άσχημους ιστορικούς παραλληλισμούς.

«Ελπίζω να μην υπάρχει σχέδιο, αλλά για μένα δεν έχει νόημα να δημιουργήσω ένα ψηφιακό ευρώ εκτός αν θέλετε να ελέγξετε τους ανθρώπους», είπε. «Όταν ο παππούς μου πέθαινε, τον ρώτησα τα πάντα για τη ναζιστική Γερμανία. Ξέρω πώς γίνεται».