Ρωσία: Οι κραδασμοί στο ρούβλι ανησυχούν τον Πούτιν εν όψει των εκλογών του 2024

Μια σπάνια παρέμβαση του Βλαντίμιρ Πούτιν προκάλεσε η χωρίς τέλος υποχώρηση του ρουβλίου, με τον Ρώσο πρόεδρο να ζητά από την Κεντρική Τράπεζα και την κυβέρνηση να συνεργαστούν για να σταματήσουν οι εκροές και να μειωθεί η μεταβλητότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Πούτιν: Με 20 δισ. δολάρια «τάζει» ανάπτυξη των προσαρτημένων περιοχών της Ουκρανίας

Η επιδείνωση του εξωτερικού εμπορίου, λόγω των διεθνών κυρώσεων για την εισβολή στην Ουκρανία, έχει οδηγήσει σε δραματική υποχώρηση του ρωσικού νομίσματος. Η βουτιά, όπως υπογραμμίζει το Bloomberg, απειλεί πλέον να επιδεινώσει τον πληθωρισμό, «ροκανίζοντας» το βιοτικό επίπεδο και αναζωπυρώνοντας συζητήσεις αναφορικά με το αν πρέπει να επιβληθούν εκ νέου ορισμένοι κεφαλαιακοί έλεγχοι.

Προς το παρόν πάντως, η κυβέρνηση έχει ζητήσει από τους μεγάλους εξαγωγείς να πωλούν, σε εθελοντική βάση, περισσότερα από τα έσοδά τους σε ξένο νόμισμα στην αγορά, ενώ η Τράπεζα της Ρωσίας προχώρησε σε έκτακτη αύξηση των επιτοκίων.

Το οικονομικό πρακτορείο παρουσιάζει σε 6 σημεία τη δύσκολη κατάσταση στην οποίαν έχει περιέλθει η Μόσχα, λόγω των πιέσεων που δέχεται η οικονομία της μετά από 18 μήνες πολέμου στην Ουκρανία και βαρύτατων διεθνών κυρώσεων.

1. Τι οδηγεί στην πτώση του ρουβλίου;

Το ρούβλι, το οποίο έχει κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία, έχει αποδυναμωθεί κατά περίπου 23% έναντι του δολαρίου μέχρι στιγμής φέτος, τοποθετώντας το μαζί με την τουρκική λίρα και το πέσο της Αργεντινής στα νομίσματα με τις χειρότερες επιδόσεις στις αναδυόμενες αγορές. Η επιδείνωση του εξωτερικού εμπορίου ήταν ένας από τους κύριους λόγους για αυτήν την υποχώρηση.

Οι ροές των εισαγωγών έχουν αυξηθεί από έτος σε έτος, ενώ οι περιορισμοί στις ενεργειακές πωλήσεις της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένου του ανώτατου ορίου τιμών του πετρελαίου, έχουν οδηγήσει σε σταθερή μείωση των εξαγωγών. Ως αποτέλεσμα, η εισροή σκληρού νομίσματος μειώνεται, αλλά η ζήτησή του παραμένει ισχυρή τόσο από τους εισαγωγείς όσο και από τα νοικοκυριά, τα οποία συνεχίζουν να μεταφέρουν τις αποταμιεύσεις τους στο εξωτερικό.

2. Τι κινδύνους εγκυμονεί για τη ρωσική οικονομία ένα αδύναμο ρούβλι;

Ένα αδύναμο ρούβλι θα μπορούσε να ενισχύσει τον πληθωρισμό που «ροκανίζει» το βιοτικό επίπεδο. Η άνοδος των τιμών θα μπορούσε να κορυφωθεί ακριβώς τη λάθος στιγμή πολιτικά – ενόψει των προεδρικών εκλογών τον Μάρτιο του επόμενου έτους, στις οποίες το Κρεμλίνο ελπίζει να παρουσιάσει τον Πούτιν ως ηγέτη που έχει την πλήρη υποστήριξη της χώρας του. Αυτή η χρονική συγκυρία θα μπορούσε να παρακινήσει την κυβέρνηση να λάβει πρόσθετα μέτρα για τη στήριξη του εθνικού νομίσματος και την καταστολή του πληθωρισμού, εάν τα τρέχοντα αποτύχουν. Επιπλέον, η απόφαση της Τράπεζας της Ρωσίας τον Αύγουστο να αυξήσει απότομα το επιτόκιο αναφοράς της στο 12% από 8,5%, σε μια προσπάθεια να στηρίξει το νόμισμα, ενέχει επίσης τον κίνδυνο επιβράδυνσης της οικονομίας.

3. Ποια μέτρα εφαρμόζονται επί του παρόντος;

Η Τράπεζα της Ρωσίας έχει επανειλημμένα αποκλείσει την άμεση παρέμβαση στην αγορά για τη στήριξη της συναλλαγματικής ισοτιμίας, προτιμώντας να στηριχθεί στην τυπική εργαλειοθήκη της νομισματικής πολιτικής της. Παρόλα αυτά, η κεντρική τράπεζα σταμάτησε τις αγορές ξένου συναλλάγματος για την αναπλήρωση του κρατικού ταμείου πλούτου της Ρωσίας, του Εθνικού Ταμείου Ευημερίας, για το υπόλοιπο του 2023.

Επίσης, συγκάλεσε έκτακτη συνεδρίαση για να αυξήσει τα επιτόκια αντί να περιμένει μέχρι την επόμενη προγραμματισμένη συνεδρίασή της. Η κυβέρνηση συζήτησε την ανανέωση ορισμένων από τα μέτρα που έθεσε σε εφαρμογή για να ανακόψει την πτώση του ρουβλίου κατά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν υποχρεωτικές πωλήσεις των εσόδων από εξαγωγές σε ξένο νόμισμα στην εγχώρια αγορά, καθώς και μερικούς ελέγχους κεφαλαίων, όπως η απαγόρευση μερισμάτων και πληρωμών δανείων στο εξωτερικό. Από τα τέλη Αυγούστου, η κυβέρνηση απέφυγε να επιβάλει αυστηρότερα όρια, περιμένοντας να δει αν οι μεγάλοι Ρώσοι εξαγωγείς θα πουλήσουν εθελοντικά περισσότερο σκληρό συνάλλαγμα μετά την έκκληση του Πούτιν να σταθεροποιήσει το ρούβλι.

4. Γιατί η κεντρική τράπεζα δεν παρεμβαίνει για να στηρίξει το ρούβλι;

Η Τράπεζα της Ρωσίας αγωνίζεται να επιτύχει τον στόχο της για πληθωρισμό 4% το επόμενο έτος και η αποδυνάμωση του ρουβλίου περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση. Η διοικήτρια Ελβίρα Ναμπιούλινα υπερασπίστηκε την κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία ως «ευλογία» για την οικονομία που βοηθά στην απορρόφηση των εξωτερικών κραδασμών, προειδοποιώντας ότι οι προσπάθειες παρέμβασης στις αγορές συναλλάγματος θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε «περιόδους βαθιάς υποτίμησης».

5. Πώς βλέπει την κατάσταση η κυβέρνηση της Ρωσίας;

Το Κρεμλίνο θέλει ο Πούτιν να λάβει ένα ποσοστό – ρεκόρ στις επερχόμενες εκλογές και η κυβέρνηση έχει αυξήσει τις δαπάνες του προϋπολογισμού για κοινωνικά προγράμματα, γεγονός που θα μπορούσε να βοηθήσει αυτή την προσπάθεια.

Παρόλα αυτά, η αποδυνάμωση του ρουβλίου θα υπονομεύσει μέρος της αύξησης των πραγματικών εισοδημάτων που οφείλεται εν μέρει στις αυξήσεις των μισθών του δημόσιου τομέα. Το υπουργείο Οικονομικών, ωστόσο, βλέπει ένα πλεονέκτημα από την απότομη υποτίμηση του ρωσικού νομίσματος, επειδή έχει ενισχύσει τα έσοδα από το ρούβλι, καθώς η κυβέρνηση αναζητά τρόπους χρηματοδότησης των δαπανών του προϋπολογισμού που παραμένουν αυξημένες εν μέσω του πολέμου.

6. Πώς οι κυρώσεις αναδιαμορφώνουν τις συναλλαγές στο ρούβλι;

Υπάρχουν λιγότερα δολάρια στην αγορά σήμερα σε σύγκριση με την προπολεμική περίοδο. Οι συναλλαγές μεταξύ δολαρίου και ρουβλίου μειώθηκαν στον απόηχο των σαρωτικών κυρώσεων που στόχευσαν το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ρωσίας. Οι κυρώσεις αυτές ανάγκασαν το Κρεμλίνο και τις ρωσικές εταιρείες να απομακρυνθούν από τη χρήση του δολαρίου και του ευρώ στις συναλλαγές τους με το εξωτερικό και να υιοθετήσουν τα νομίσματα των χωρών που απέφυγαν να ενταχθούν σε οποιουσδήποτε τιμωρητικούς περιορισμούς. Ως αποτέλεσμα, το γουάν της Κίνας αντικατέστησε πρόσφατα το δολάριο ΗΠΑ ως το νόμισμα με τις περισσότερες συναλλαγές στη Μόσχα. Σε μια συμβολική κίνηση, η Τράπεζα της Ρωσίας άλλαξε επίσης τη σειρά με την οποία παραθέτει τις συναλλαγματικές ισοτιμίες στον ιστότοπό της, εμφανίζοντας πρώτα το γουάν εκεί όπου παραδοσιακά βρισκόταν το δολάριο.