Σχόλια και παρατηρήσεις για το υπό διαβούλευση σχεδίου νόμου για την παράλληλη απασχόληση

1. Εισαγωγή – Γενικά

Για το συγκεκριμένο άρθρο που αφορά την παράλληλη απασχόληση, έχουμε να κάνουμε τις παρακάτω παρατηρήσεις σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το yπουργείο εξετάζει να προσμετρώνται στον ασφαλιστικό βίο των εργαζομένων που απασχολούνται ταυτόχρονα σε δύο εργοδότες οι ημέρες ασφάλισης και από τη δεύτερη απασχόληση, κάτι που δεν ισχύει, μέχρι σήμερα, και εκτιμούν ότι ίσως αποτελέσει κίνητρο των εργαζομένων να νομιμοποιήσουν τυχόν μαύρη τέτοια εργασία, αφού οι επιπλέον ώρες της παράλληλης απασχόλησης θα έχουν ασφαλιστική ανταπόδοση στον εργαζόμενο και θα του εξασφαλίζουν υψηλότερη σύνταξη, καθώς θα αυξάνεται το ποσοστό αναπλήρωσης, χωρίς, ωστόσο, να αλλάζουν τα απαιτούμενα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.

Αυτό μας βρίσκει σύμφωνους σε αντίθεση με ότι ισχύει σήμερα.

2. Τι ισχύει σήμερα;

Σήμερα, στη χώρα μας, επιτρέπεται να εργαστεί κάποιος μόνο σε δύο εργοδότες,

• εφόσον έχει συνάψει αντίστοιχες συμβάσεις μερικής απασχόλησης,
• αντιθέτως, είναι παράνομη η εργασία, αν κάποιος εργάζεται το πρωί σε έναν εργοδότη με πλήρη απασχόληση και το απόγευμα εκτελεί μία εργασία με μερική απασχόληση

2.1. Περιορισμοί στο χρόνο εργασίας στην πολλαπλή απασχόληση, ισχύον σήμερα καθεστώς:

Στην περίπτωση αυτή υπάρχει ο περιορισμός του άρθρου 16 παρ. 3 του Π.Δ. 27/4.07.1932 σύμφωνα με το οποίο ο εργοδότης δεν επιτρέπεται να απασχολήσει μέσα στην ίδια ημέρα μισθωτούς, οι οποίοι ήδη έχουν εργαστεί σε άλλη επιχείρηση ολόκληρο το νόμιμο ωράριό τους.

Μπορεί δηλαδή να απασχολήσει μισθωτούς, οι οποίοι εργάστηκαν την ίδια ημέρα (μέσα στο ίδιο 24ωρο) σε άλλο ή άλλους εργοδότες, για χρόνο μικρότερο του κανονικού ωραρίου εργασίας, αλλά μόνο για τόσες ώρες όσες υπολείπονται για να συμπληρωθεί το νόμιμο ωράριο της ημερήσιας εργασίας δηλαδή

• επί 5νθημέρο η 9 ώρα ημερησίως ή 48 εβδομαδιαίως και
• επί 6ημέρου η 8η ώρα ημερησίως ή 45 ώρες εβδομαδιαίως καθώς
• επίσης χρόνος εβδομαδιαίας εργασίας των εργαζομένων δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ τεσσάρων (4) μηνών τις σαράντα οκτώ (48) ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών και
• στους εργαζομένους εξασφαλίζεται ανά εβδομάδα, ελάχιστη περίοδος συνεχούς ανάπαυσης εικοσιτεσσάρων (24) ωρών, η οποία συμπεριλαμβάνει κατ’ αρχήν την Κυριακή, ανάλογα με τις ισχύουσες για κάθε κατηγορία εργαζομένων διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας και πρακτικές, στις οποίες προστίθενται οι έντεκα (11) συνεχείς ώρες της ημερήσιας ανάπαυσης.

2.2. Νομολογία:

«Επί παραλλήλου απασχολήσεως του μισθωτού σε δύο εργοδότες, η δεύτερη σύμβαση εργασίας είναι άκυρη μόνον ως προς τον χρόνο που υπερβαίνει το νόμιμο ωράριό του» ( Εφ.  Αθηνών 7244/84 – ΔΕΝ[3] 1985 σελ. 174).

«Ο νομοθετικός λόγος που υπαγόρευσε την θέσπιση χρονικών ορίων εργασίας είναι η διαφύλαξη της ψυχικής και σωματικής υγείας των εργαζομένων και η παροχή σε  αυτούς ελεύθερου χρόνου για την διάθεσή του σε άλλους τομείς της ζωής και την ανάπτυξη της προσωπικότητός τους ως ουσιαστικού στοιχείου της αξίας του ανθρώπου» (άρθρο 2 παρ. 1, άρθρο 5 παρ. 1 και άρθρο 22 παρ. 1 εδάφιο α’ του Συντάγματος). Βλέπε και την Απόφαση:  ΑΠ 587/94 – ΔΕΝ 1995 σελ. 21.

3. Νέες ρυθμίσεις

Με τις νέες ρυθμίσεις, που δεν απαγορεύεται η εργασία σε δεύτερο εργοδότη εξακολουθούν να ισχύουν οι περιορισμοί

• επίσης χρόνος εβδομαδιαίας εργασίας των εργαζομένων δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ τεσσάρων (4) μηνών τις σαράντα οκτώ (48) ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών και
• στους εργαζομένους εξασφαλίζεται ανά εβδομάδα, ελάχιστη περίοδος συνεχούς ανάπαυσης εικοσιτεσσάρων (24) ωρών, η οποία συμπεριλαμβάνει κατ’ αρχήν την Κυριακή, ανάλογα με τις ισχύουσες για κάθε κατηγορία εργαζομένων διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας και πρακτικές, στις οποίες προστίθενται οι έντεκα (11) συνεχείς ώρες της ημερήσιας ανάπαυσης.

3.1. Σχόλια – Παρατηρήσεις

Το ζήτημα στο συγκεκριμένο άρθρο είναι πως διασφαλίζεται η τήρηση των ημερήσιων και εβδομαδιαίων χρονικών ορίων εργασίας και της εβδομαδιαίας ανάπαυσης. Εάν το άρθρο 167 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου δέχεται ότι ο «χρόνος εβδομαδιαίας εργασίας των εργαζομένων δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ τεσσάρων (4) μηνών τις σαράντα οκτώ (48) ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών» και πως στο άρθρο 166 «Στους εργαζομένους εξασφαλίζεται ανά εβδομάδα, ελάχιστη περίοδος συνεχούς ανάπαυσης εικοσιτεσσάρων (24) ωρών, η οποία συμπεριλαμβάνει κατ’ αρχήν την Κυριακή, ανάλογα με τις ισχύουσες για κάθε κατηγορία εργαζομένων διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας και πρακτικές, στις οποίες προστίθενται οι έντεκα (11) συνεχείς ώρες της ημερήσιας ανάπαυσης του άρθρου 164», πως θα διασφαλιστούν αυτά και από ποιον;

• Από τον δεύτερο εργοδότη;
• Από την Επιθεώρηση Εργασίας;
• Από το ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ;

Κατά την γνώμη μας, για να υπάρξει αποτελεσματική εφαρμογή του συγκεκριμένου άρθρου, εκτιμούμε ότι πρέπει το ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ να είναι ο σύμβουλος και βοηθός του 2^ου εργοδότη.

Ειδικότερα:

 Όταν ο 2^ος εργοδότης δηλώσει στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ τον εργαζόμενο, το ίδιο το ΠΣ να κάνει αυτόματο έλεγχο, βάσει του Α.Φ.Μ. ή του Α.Μ.Ε. ή εν πάσει περιπτώσει με κριτήρια που θα ορίσει η ΟΜΑΔΑ του ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ για να διαπιστωθεί

• εάν κατά τον χρόνο αυτό απασχολείται σε άλλον εργοδότη και
• να μην επιτρέψει το σύστημα την δήλωση του εργαζομένου.
• Αν τελικά παρόλα αυτά ο 2^ος εργοδότης απασχολήσει τον εργαζόμενο, αναλαμβάνει τις ευθύνες διοικητικές, ποινικές και φυσικά αστικές και ο εργαζόμενος στα πλαίσια της συναίνεσης.

Ακόμα, από το ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, πρέπει να ελέγχεται αυτομάτως το ωράριο εργασίας καθώς και η εβδομαδιαία ανάπαυση.

Εάν δεν μπορούν να γίνουν αυτά, τότε θα υπάρξει σοβαρότατη καταστρατήγηση την κοινοτικής νομοθεσίας, όπως φαίνεται από τα παρακάτω παραδείγματα.

Αξίζει να θέσουμε υπόψη των υπευθύνων στην σκέψη 36 της απόφασης, επί της υπόθεσης 585/2019 του Δ.Ε.Ε. η οποία έχει ως εξής:

«36 Καταρχάς, υπενθυμίζεται ότι το δικαίωμα κάθε εργαζομένου σε περιορισμό της μέγιστης διάρκειας της εργασίας και σε ημερήσιες και εβδομαδιαίες περιόδους ανάπαυσης δεν συνιστά απλώς ιδιαίτερης σημασίας κανόνα του κοινωνικού δικαίου της Ένωσης, αλλά έχει και ρητώς κατοχυρωθεί στο άρθρο 31, παράγραφος 2, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στον οποίο το άρθρο 6, παράγραφος 1, ΣΕΕ προσδίδει την ίδια νομική ισχύ με αυτήν των Συνθηκών (πρβλ. απόφαση της 14ης Μαΐου 2019, CCOO, C‑55/18, EU:C:2019:402, σκέψη 30 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).»

3.2. Παραδείγματα

1. Εάν ένας εργαζόμενος πρέπει να απασχολείται σε περίοδο 4 μηνών 48 ώρες κατά μέσο όρο και εργαζόμενος έχει συνάψει δύο συμβάσεις, με την προϋπόθεση ότι στον εργοδότη πλήρους απασχόλησης δεν εργάζεται την περίοδο αυτή υπερεργασία, έχουμε:
   • 1^ος εργοδότης 8ώρη πενθήμερο και 2^ος εργοδότης 5ώρη πενθήμερο, πρόκειται για 65 ώρες ήτοι:

• 1^ος εργοδότης 8ώρη πενθήμερο και 3^ος εργοδότης 4ώρη πενθήμερο, πρόκειται για 60 ώρες ήτοι:

• 1ος εργοδότης 8ώρη πενθήμερο και 2ος εργοδότης 3ωρη πενθήμερο, πρόκειται για 55 ώρες ήτοι:

• 1ος εργοδότης 8ώρη πενθήμερο και 2ος εργοδότης 2ώρη πενθήμερο, ήτοι, πρόκειται για 50 ώρες ήτοι:

2. Εάν ένας εργαζόμενος πρέπει να απασχολείται σε περίοδο 4 μηνών 48 ώρες κατά μέσο όρο και εργαζόμενος έχει συνάψει δύο συμβάσεις, με δεδομένο ότι στον εργοδότη πλήρους απασχόλησης εργάζεται την περίοδο αυτή 1 ώρα υπερεργασία την ημέρα, έχουμε:
   • 1ος εργοδότης 8ώρη πενθήμερο + 1 ώρα υπερεργασία και 2ος εργοδότης 5ώρη πενθήμερο, πρόκειται για 70 ώρες ήτοι:

• 1ος εργοδότης 8ώρη πενθήμερο + 1 ώρα υπερεργασία και 2ος εργοδότης 4ώρη πενθήμερο, πρόκειται για 65 ώρες ήτοι:

• 1ος εργοδότης 8ώρη πενθήμερο + 1 ώρα υπερεργασία και 2ος εργοδότης 3ώρη πενθήμερο, πρόκειται για 60 ώρες ήτοι:

• 1ος εργοδότης 8ώρη πενθήμερο + 1 ώρα υπερεργασία και 2ος εργοδότης 2ώρη πενθήμερο, πρόκειται για 50 ώρες ήτοι:

Επίσης, θα μπορεί ένας εργαζόμενος να συνάψει

• Με 1^ο εργοδότη, σύμβαση πενθήμερο και 8ώρο Δευτέρα έως και Παρασκευή και με δεύτερο εργοδότη Τετάρτη έως και Κυριακή 4ώρο, τότε θα έχουμε:

• Φυσικά, υπάρχει και το άλλο ενδεχόμενο, ένας εργαζόμενος να απασχολείται 8ώρο, να εργαστεί νομίμως υπερωριακώς, έστω για δύο (2) εβδομάδες 12 ώρες την ημέρα (1 ώρα υπερεργασία και 3 ώρες νόμιμη υπερωρία) και στην συνέχεια να εργάζεται στον 2^ο  εργοδότη όπως έχει συμφωνήσει άλλες 4 ώρες, ήτοι:

Όλα αυτά θα πρέπει να ελεγχθούν με κάποιον τρόπο, διότι εάν αφεθούν στον δεύτερο εργοδότη, τότε εκείνος θα δηλώνει κάθε φορά άγνοια ή πως ο εργαζόμενος του δήλωσε ψευδώς πως δεν απασχολείται αλλού.

3. Προστασία εργαζομένου σε περίπτωση που επιλέγει να απασχοληθεί σε άλλους εργοδότες παράλληλα – Σύγκρουση δικαιωμάτων εργοδότη και εργαζόμενου

Ο εργαζόμενος ο οποίος επιλέγει να απασχοληθεί σε άλλους εργοδότες παράλληλα,  με βάση την ισχύουσα νομοθεσία και τις σχετικές διατάξεις του σχολιαζόμενου σχεδίου νόμου, απαγορεύεται, από την έναρξη ισχύος, να απολυθεί από τον πρώτο εργοδότη για τον λόγο αυτό. Σε μία τέτοια περίπτωση, η καταγγελία της σύμβασης εργασίας είναι άκυρη.

Συνεπώς, ο εργαζόμενος, μετά την ισχύ της ρύθμισης, δύναται να ασκήσει το δικαίωμά του, της παράλληλης απασχόλησης του σε δεύτερο εργοδότη και δεν επιτρέπεται να υποστεί καμία διάκριση, ούτε βεβαίως να απολυθεί εκ του λόγου αυτού.

Υπάρχει περίπτωση να υπάρξει σύγκρουση δικαιωμάτων εργοδότη και εργαζόμενου στην περίπτωση που ο πρώτος εργοδότης της πλήρους απασχόλησης επιθυμεί να ασκήσει το διευθυντικό του δικαίωμα και ζητήσει την υπερεργασιακή απασχόληση του εργαζόμενου, ο οποίος όμως κωλύεται ως προς την παροχή της λόγω έναρξης ωραρίου στον δεύτερο εργοδότη.

Στην περίπτωση αυτή έχουμε:

1. Αν ο εργαζόμενος αρνηθεί παραβιάζει νόμιμη υποχρέωση του να εργαστεί την υπερεργασία που του ζήτησε ο εργοδότης και εφόσον ο εργοδότης δεν το απαιτεί καταχρηστικά την υπερεργασιακή απασχόληση, δύναται να καταγγείλει την σύμβαση εργασίας του εργαζόμενου.
2. Ενδέχεται, η κατά παραπάνω απόφαση του εργοδότη να προβεί σε καταγγελία της σύμβασης, να προσκρούει στην προστασία του εργαζόμενου, που απασχολείται σε πολλαπλούς εργοδότες, που εισαγάγει η προτεινόμενη ρύθμιση.

Αυτό θα κριθεί εν τέλει από τα δικαστήρια, δεν είμαι νομικός, εκτιμώ όμως ότι προηγείται ο αρχικός εργοδότης και το διευθυντικό του δικαίωμα, και, κατά την γνώμη μας, η κατά τα παραπάνω καταγγελία της σύμβασης εργασίας συντελείται λόγω πλημμελούς άσκησης των καθηκόντων του εργαζόμενου από την ατομική του σύμβαση όχι τιμωρητικά λόγω απασχόλησης σε δεύτερο εργοδότη.

Παλαιολόγος Ι. Λιάζος, Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός, Σύμβουλος Εργασιακών & Φορολογικών