Ιταλία: Γιατί μαλώνουν ξανά για την παλαιότερη τράπεζα του κόσμου

Η ιταλική Banca Monte dei Paschi di Siena SpA, η παλαιότερη τράπεζα στον κόσμο, σχεδόν κατέρρευσε κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Μετά από χρόνια επίπονων προσπαθειών ανάκαμψης — και την εθνικοποίησή της το 2017 — η Monte Paschi έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο για την αναζωογόνηση της κερδοφορίας, σημειώνει το Bloomberg.

Τώρα, ορισμένοι στη δεξιά κυβέρνηση συνασπισμού της Τζόρτζια Μελόνι πιστεύουν ότι ήρθε η ώρα να πουλήσουν τουλάχιστον μέρος του μεριδίου του 64% του κράτους. Άλλοι λένε ότι η πώληση δεν πρέπει να γίνει βιαστικά, καθώς πλησιάζει η προθεσμία του 2024 που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να βγει από τον τραπεζικό κλάδο. Εν τω μεταξύ, η πολιτική διαμάχη και η έλλειψη ξεκάθαρης στρατηγικής προκαλεί νευρικότητα σε επενδυτές.

Monte dei Paschi – Το χρονικό μιας διάσωσης που έγινε εφιάλτης για την Ιταλία

Μια ασυνήθιστη τράπεζα

Η τράπεζα, που ανάγεται στον 15ο αιώνα, είναι τώρα η πέμπτη μεγαλύτερη της χώρας, με περισσότερους από 3,3 εκατομμύρια πελάτες και 120 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικού ενεργητικού. Για μεγάλο χρονικό διάστημα είχε στενούς δεσμούς με κεντροαριστερά κόμματα που παραδοσιακά διοικούν την έδρα της, την Τοσκάνη, και υπήρξε παραδοσιακός χορηγός της ποδοσφαιρικής ομάδας της πόλης και της διάσημης ιπποδρομίας Palio στη Σιένα.

Αν και θεωρήθηκε πολύ μεγάλη για να αποτύχει από διαδοχικές ιταλικές κυβερνήσεις, είχε έλλειψη κεφαλαίων στην κορύφωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της επακόλουθης κρίσης δημόσιου χρέους της Ευρώπης, και έκτοτε έχει κάψει περίπου 18 δισεκατομμύρια ευρώ σε μετρητά από επενδυτές και φορολογούμενους.

Τα προβλήματα

Βασική στιγμή ήταν μια συμφωνία το 2007 για την εξαγορά της Banca Antonveneta SpA για 9 δισεκατομμύρια ευρώ — ένα τρίτο περισσότερο από την τότε αποτίμηση. Με την εξέλιξη της οικονομικής κρίσης, η Monte Paschi συγκέντρωσε κεφάλαια πουλώντας ομόλογα σε νοικοκυριά και ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων και κατέφυγε σε παράνομη λογιστική για να κρύψει τις ζημίες. Υπονομευμένη από τα επιβαρυντικά δάνεια και τις έρευνες για συμφωνίες παραγώγων που αργότερα θα οδηγήσουν κορυφαία στελέχη στην φυλακή, η Monte Paschi κατέρρευσε επανειλημμένα, ωθώντας το κράτος να παρέμβει το 2017.

Κρατικές παρεμβάσεις

Στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, τράπεζες σε πολλές χώρες διασώθηκαν με κεφάλαια φορολογουμένων. Αλλά η Ιταλία περίμενε μια οικονομική ανάκαμψη που αποδείχτηκε φρούδα. Τα επόμενα χρόνια, η κυβέρνηση χρειάστηκε να παρέμβει αρκετές φορές για να σώσει την Monte Paschi και άλλες μικρότερες τράπεζες που αντιμετωπίζουν αυξανόμενα επισφαλή δάνεια, την κρίση χρέους και τη μεγαλύτερη ύφεση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Έχοντας συμφωνήσει με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκχωρήσει το μερίδιό της μέχρι το τέλος του 2021, η κυβέρνηση του Μάριο Ντράγκι ξεκίνησε αποκλειστικές συνομιλίες για την πώληση της τράπεζας στην UniCredit SpA, οι οποίες κατέρρευσαν μετά από λίγους μήνες καθώς οι δύο πλευρές δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν στο τίμημα.

Μετά από αυτό το φιάσκο, η ΕΕ συμφώνησε να καθυστερήσει την προθεσμία για την έξοδο του κράτους έως το 2024. Αμέσως μετά την άνοδο της Μελόνι, τον Οκτώβριο του 2022, η κυβέρνηση έπρεπε να εισφέρει νέα κεφάλαια στην Paschi —€1,6 δισεκατομμύρια— εν μέσω αύξησης κεφαλαίου ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ που επέτρεψε στην τράπεζα να ενισχύσει τη θέση της και να χρηματοδοτήσει περισσότερες από 4.000 περικοπές θέσεων εργασίας.

Το σχέδιο τώρα

Πριν από τις περσινές εκλογές, δεξιοί νομοθέτες επέκριναν το σχέδιο της κυβέρνησης Ντράγκι να πουλήσει το μερίδιο ελέγχου της στην Monte Paschi. Όμως, καθώς η οικονομική ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί φέτος, ορισμένα μέλη της κυβέρνησης της Μελόνι επιθυμούν να επιταχύνουν την προγραμματισμένη έξοδο, σύμφωνα με το Bloomberg. Η πώληση ολόκληρου του μεριδίου της κυβέρνησης θα απέφερε πάνω από 2 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με την αγοραία αξία στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Ωστόσο, παραμένει ασαφές πότε και πως θα γίνει αυτό, καθώς τα μέλη του συνασπισμού συγκρούονται για σχέδια. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αντόνιο Ταγιάνι, ο οποίος ανέλαβε το κόμμα Forza Italia μετά τον θάνατο του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, επιθυμεί να επισπεύσει την πώληση.

Το τελευταίο σχέδιο ανάκαμψης υπό τον Διευθύνοντα Σύμβουλο Λουίτζι Λοβάλιο απέδωσε καρπούς, καθιστώντας την τράπεζα πιο ελκυστική για ιδιώτες επενδυτές. Ωστόσο, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Ματέο Σαλβίνι από το κόμμα της Λέγκας -τον μικρότερο εταίρο στον συνασπισμό- είπε ότι η πώληση της Paschi δεν πρέπει να γίνει βεβιασμένα. Αρκετοί αναλυτές είπαν ότι μια εξαγορά ή μια συγχώνευση με άλλη τράπεζα στις κατάλληλες συνθήκες απαιτεί χρόνο. Η έλλειψη σαφούς στρατηγικής έχει επιβαρύνει τη μετοχή της Monte Paschi.

Καλύτερα αποτελέσματα για την Monte Paschi

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης του Λοβάλιο που προβλέπει χαμηλότερο κόστος, απλούστερη δομή και στροφή προς πιο κερδοφόρες εμπορικές επιχειρήσεις, μαζί με την έκρηξη εσόδων από δανεισμό λόγω των αυξήσεων των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, βοήθησαν την τράπεζα να σημειώσει κέρδη υψηλότερα από τα αναμενόμενα. Ανέφερε καθαρά έσοδα 383 εκατ. ευρώ το δεύτερο τρίμηνο, πάνω από 10 φορές υψηλότερα από πέρυσι. Οι περικοπές βοήθησαν στη μείωση του δείκτη κόστους προς έσοδα και η εκκαθάριση οδήγησε την τράπεζα να έχει τα καλύτερα αποτελέσματα στα stress test της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών, που ανακοινώθηκαν τον Ιούλιο.