Σύνταξη: Οι διατάξεις κλειδιά για τη συνταξιοδότηση – Αναλυτικός οδηγός

Τις βασικές διατάξεις και τα κλειδιά όσων πρέπει να γνωρίζουν οι ασφαλισμένοι προκειμένου να οδηγηθούν στην «έξοδος προς τη σύνταξη» αναλύει ο οδηγός ασφάλισης και συνταξιοδότησης του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ. Οι συνεχείς αλλαγές της τελευταίας δεκαετίας στο ασφαλιστικό καθεστώς της χώρας έχουν δημιουργήσει ένα «λαβύρινθο» νομοθετικών διατάξεων, τις οποίες θα πρέπει κανείς να λάβει υπόψη του.

Ενδεικτική αυτού είναι η σχετική αναφορά του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ σύμφωνα με την οποία, η πληθώρα των παρεμβάσεων στην ασφαλιστική νομοθεσία την κατέστησαν «περίπλοκη, δυσνόητη και, ορισμένες φορές, αντιφατική».

Συντάξεις: Πώς θα αυξηθούν… δια της πλαγίας οδού

Το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ) σε μια προσπάθεια να βοηθήσει τους υποψήφιους συνταξιούχους εξέδωσε ένα αναλυτικό πρακτικό οδηγό, με στόχο τη συνοπτική παρουσίαση και κατανόηση του τρόπου λειτουργίας της ασφάλισης στο e ΕΦΚΑ τ. ΙΚΑ ΕΤΑΜ (υπαγωγή στην ασφάλιση, εισφορές, παροχές) και των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης ανάλογα με τις κατηγορίες ασφάλισης που προβλέπονται στη νομοθεσία.

Ο πρακτικός αυτός οδηγός ασφάλισης και συνταξιοδότησης – σύμφωνα με το ΙΝΕ ΓΣΕΕ – θα συμπληρώνεται σταδιακά και θα επικαιροποιείται ανάλογα με τις εξελίξεις που θα επέλθουν στην ασφαλιστική και συνταξιοδοτική νομοθεσία.

Οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης

Για τη χορήγηση σύνταξης γήρατος στους ασφαλισμένους του e ΕΦΚΑ ( τ. ΙΚΑ ΕΤΑΜ) προβλέπονται από τον νόμο δύο βασικές προϋποθέσεις:

Πρώτον, η συμπλήρωση ενός ορισμένου ορίου ηλικίας και δεύτερον, η πραγματοποίηση ενός ελάχιστου αριθμού ημερών εργασίας στην ασφάλιση, ο οποίος ποικίλλει ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκει ο κάθε ασφαλισμένος.

Όταν υπάρχουν αυτές οι δύο προϋποθέσεις, γεννιέται το δικαίωμα του ασφαλισμένου (θεμελίωση δικαιώματος) να λάβει σύνταξη λόγω γήρατος, ανεξάρτητα από τον χρόνο που θα υποβάλει τη σχετική αίτηση για συνταξιοδότηση.

Η ημερομηνία υποβολής της αίτησης από τον ασφαλισμένο έχει σημασία μόνο για την έναρξη της καταβολής της σύνταξης, καθώς από τον νόμο ορίζεται ότι η καταβολή της σύνταξης γήρατος αρχίζει από την ημέρα που ο ασφαλισμένος θα υποβάλει την αίτηση για συνταξιοδότηση.

Τι σημαίνει θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης. Θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σημαίνει ότι έχουν συμπληρωθεί ταυτόχρονα τόσο οι ελάχιστες απαιτούμενες χρονικές προϋποθέσεις ασφάλισης όσο και η απαιτούμενη από τη νομοθεσία ηλικία. Από την ημερομηνία αυτή και μετά μπορεί να ασκηθεί το δικαίωμα συνταξιοδότησης και να χορηγηθεί σύνταξη.

Τι σημαίνει κατοχυρωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης. Κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σημαίνει ότι οι ασφαλισμένοι έχουν τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθούν κατά τον χρόνο που συμπληρώνουν:

1. Είτε τις απαιτούμενες ημέρες εργασίας (HA), οπότε κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης στο όριο ηλικίας και με τις HA που έχουν καθοριστεί για το συγκεκριμένο έτος.

2. Είτε την ηλικία, οπότε κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης με τις ημέρες ασφάλισης (ΗΑ) με το όριο ηλικίας που έχει καθοριστεί για το συγκεκριμένος έτος.

Επισημαίνεται ότι η κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος κατά περίπτωση δεν προϋποθέτει καμία εκ των προτέρων ενέργεια των ασφαλισμένων (π.χ. κατάθεση αίτησης), διότι το στοιχείο της κατοχύρωσης ελέγχεται από τις υπηρεσίες συντάξεων κατά τον χρόνο που εξετάζεται το αίτημα συνταξιοδότησης και προκύπτει από τα ασφαλιστικά στοιχεία.

Παλαιοί και νέοι ασφαλισμένοι

Παλαιός ασφαλισμένος, είναι αυτός που ασφαλίστηκε πρώτη φορά σε οποιοδήποτε φορέα ασφάλισης έως 31.12.1992.

Νέος ασφαλισμένος, αυτός που ασφαλίστηκε πρώτη φορά σε οποιονδήποτε φορέα ασφάλισης από την 1.1.1993.

Μειωμένη σύνταξη. Δίδεται στις περιπτώσεις που προβλέπεται από την ασφαλιστική νομοθεσία. Καταβάλλεται στις περιπτώσεις που ο ασφαλισμένος έχει συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης αλλά όχι την απαιτούμενη ηλικία. Η μείωση υπολογίζεται σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται από την ημέρα συνταξιοδότησης έως την ημέρα συμπλήρωσης του ορίου ηλικίας για πλήρη σύνταξη. Η μείωση δεν μπορεί να ξεπερνά το όριο των 60/200.

Γενικά όρια συνταξιοδότησης. Από 1/1/2022, για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος απαιτούνται εναλλακτικά: Πρώτον, η συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας και 40 ετών ασφάλισης (12.000 ημέρες εργασίας).

Δεύτερον, η συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας και 15 ετών ασφάλισης (4.500 ημέρες εργασίας).

Τρίτον, για τη λήψη μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος απαιτείται η συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας και 15 ετών ασφάλισης.

Ο οδηγός περιλαμβάνει, επιπλέον, τις παροχές ασθενείας σε χρήμα, τις παροχές μητρότητας, τη συνταξιοδότηση με βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα, την παράλληλη ασφάλιση και τον υπολογισμό των παροχών.