Προϋπολογισμός: Πώς οι φυσικές καταστροφές ροκανίζουν τα έσοδα

Από τα 3,4 δισ. ευρώ κρατικά υπερκέρδη στο τρέχον έτος «μένουν» τα 1,8 δισ. ευρώ καθώς οι έκτακτες δαπάνες  «φάγανε» τις έξτρα φοροεισπράξεις. Πυρκαγιές, πλημμύρες και ακρίβεια ροκανίζουν το επιπλέον δημοσιονομικό περιθώριο και παρά τις θετικές επιδόσεις που επιδεικνύουν οι φοροεισπραξεις το «ταμείο» έχει πλέον στενά περιθώρια. Από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κρούουν ανοιχτά τον κίνδυνο για επιπτώσεις από τις φυσικές καταστροφές και το επιτελείο σχολιάζει πως «ο προϋπολογισμός ενδέχεται να επηρεαστεί δυσμενώς τους επόμενους μήνες από τις οικονομικές συνέπειες της καταιγίδας Daniel».

«Γκάζι» στα φοροέσοδα λόγω ακρίβειας – Υπερδιπλάσιο του στόχου το πλεόνασμα

Αρκετοί διεθνείς οικονομολόγοι αν και βλέπουν θετικές τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, και σημειώνουν την επιτυχία της επενδυτικής βαθμίδας το 2023, δεν παραλείπουν να βάζουν στο κάδρο κινδύνους. Στην τελευταία ανάλυσή της για την Ελλάδα, η UBS στοιχειοθετεί κάποιους βασικούς κινδύνους που μπορεί να ανακόψουν την έντονη αναπτυξιακή τροχιά της οικονομίας. Πρωτίστως είναι οι επιπτώσεις των πρόσφατων φυσικών καταστροφών, αλλά και η υποαπόδοση των ευρωπαϊκών οικονομιών σε ένα περιβάλλον αυξημένων επιτοκίων και περιορισμού της πιστωτικής επέκτασης. Χωρίς να δίνει κάποια εκτίμηση για την επίδραση των πρόσφατων φυσικών καταστροφών στο ΑΕΠ της Ελλάδας, η UBS μειώνει τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας στο 3% το 2023 και το 2024, από 4,1% και 3,2% αντίστοιχα τα δύο έτη.

Το κόστος των καταστροφών από το 2020

Η Θεσσαλία παράγει περίπου το 5,5 – 6% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της Ελλάδας και είναι αγροτική κατεξοχήν περιοχή καθώς παράγει περίπου το 20 με 25% της αγροτικής παραγωγής. Οι πρώτες εκτιμήσεις να ανεβάζουν την δημοσιονομική επίπτωση σε πάνω από τα 2 δις ευρώ.

Το κόστος αναμένεται να είναι τουλάχιστον 3πλάσιο σε σχέση με την περίπτωση της κακοκαιρίας του ΙΑΝΟΥ, που είχε στοιχίσει κοντά στα 700 εκατ. ευρώ. Το μέγεθος πρόκειται να καταγράφει και στην δημοσίευση του προσχεδίου τον Οκτώβριο για το 2024 και ειδικά στο πρόγραμμα των δημοσίων επενδύσεων. Να σημειωθεί ότι σε αυτά πρέπει να υπολογιστούν και οι ζημιές από τις φωτιές. Σύμφωνα με έκθεση της Distrelec που βασίστηκε σε δεδομένα από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS), η Ελλάδα έχει υποστεί τις περισσότερες ζημιές, με εκτιμώμενο κόστος 1,66 δισ. ευρώ και περισσότερα από 1,6 εκατ. στρέμματα να έχουν γίνει στάχτη μέχρι τις 30 Αυγούστου.

Ο προϋπολογισμός στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων μόνο για τα έργα αποκατάστασης ζημιών, από φυσικές καταστροφές, ξεπέρασε τα 2,1 δισ. ευρώ για την περίοδο 2020-2022. Οι καταστροφικές και τραγικές φωτιές που έπληξαν την Εύβοια και την Αττική τον Αύγουστο του 2021, δηλώθηκαν 778 ζημιές, με πρόβλεψη αποζημιώσεων 38,5 εκατομμύρια ευρώ. Τα στοιχεία της Eurostat για το 2020 δειχνουν οι ζημιές από καύσωνες, πλημμύρες κόστισαν 91 ευρώ ανά κάτοικο, από 27 ευρώ ανά κάτοικο κατά μέσο όρο στην Ε.Ε.

Πόσο κόβει από το ΑΕΠ ένας καύσωνας

Οι αναλυτές έχουν βάλει την Ελλάδα στον μάτι του κυκλώνα ως προς τις πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή, καθώς η χώρα μας δέχεται προβλέψεις για αυξήσεις θερμοκρασιών. Η Moody’s έχει αναφερθεί σε έκθεσή της ότι από τις χώρες του Νότου η Ελλάδα έχει τον μεγαλύτερο αγροτικό τομέα σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας, καθώς ισοδυναμεί στο 4,5% του ΑΕΠ.

Οι φυσικές καταστροφές ερημώνουν περιοχές, μειώνουν την αγροτική παραγωγή και απειλούν το ελληνικό καλοκαίρι, και τις τουριστικές ροες. Οι υπολογισμοί των μεγάλων ερευνητικών κέντρων δείχνουν ότι οι πυρκαγιές κόβουν από το ελληνικό ΑΕΠ τουλάχιστον 3 δισ. ευρώ (στο σενάριο υψηλών εντάσεων). Τα πρόσφατα κύματα καύσωνα, όπως υπολογίζει η ασφαλιστική εταιρεία Allianz Trade, είναι πιθανόν να μειώσουν κατά 0,6% το παγκόσμιο ΑΕΠ για το 2023 και στην Ελλάδα 0,9 μονάδα.

Τι περισσεύει μετά τα pass και τις πλημμύρες

Από τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού, τα οποία δημοσιεύθηκαν τη Δευτέρα, τα έσοδα από φόρους σε ταμειακή βάση την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου εμφανίζονται αυξημένα κατά 3.416 εκατ. ευρώ. Η υπεραπόδοση όμως που δείχνουν τα έσοδα «διαγράφεται» αφού οι επιπλέον δαπάνες για τη στήριξη των νοικοκυριών και τα μέτρα της ΔΕΘ σβήνουν τα υπερκέρδη.

Ο λογαριασμός λοιπον έχει ως εξης:

1. συμπληρωματικό προϋπολογισμό 700 εκατ. ευρώ για market pass, youth pass, δαπάνες υγείας, μισθολόγιο κλπ,

2. 600 εκατ. ευρώ βάση για τις πρώτες αποζημιώσεις των πλημμυροπαθών και

3. επιπλέον μέτρα της ΔΕΘ 400 εκατ. ευρώ για προσωπική διαφορά, market pass για τις πληγείσες περιοχές, επίδομα θέρμανσης κλπ.

Επιπλέον, οι επιστροφές εσόδων που μετρούν αρνητικά στο δημοσιονομικό αποτέλεσμα εμφανίζονται αυξημένες κατά 772 εκατ. ευρώ από τον στόχο. Έτσι, η καλύτερη απόδοση των φορολογικών εσόδων έως τον Αύγουστο είναι κατά 1,8 δισ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο.

Πώς πήγαν τα έσοδα και οι δαπάνες στο 8μηνο

Τα έσοδα, λοιπόν, από φόρους την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου εμφανίζονται αυξημένα κατά 3.416 εκατ. ευρώ. Ωστόσο,τα 470 εκατ. ευρώ είναι τα τέλη κυκλοφορίας και προσμετράται δημοσιονομικά στο 2022. Τα 367 εκατ. ευρώ, τα οποία αφορούν την απόδοση των φόρων εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων του προηγούμενου έτους που εισπράχθηκαν σε δόσεις προσμετράται, επίσης στο 2022. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο είναι 103 εκατ. ευρώ έναντι στόχου 2.426 εκατ. ευρώ και το πλεόνασμα είναι 5.585 εκατ. ευρώ, έναντι στόχου 2.314 εκατ. ευρώ.

Το ύψος των καθαρών εσόδων ανήλθε σε 43.105 εκατ. ευρώ και τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 39.911 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 3.416 εκατ. ευρώ ή 9,4% έναντι του στόχου. Τμήμα της αύξησης αυτής, ποσού 470 εκατ. ευρώ περίπου, αφορά την παράταση των τελών κυκλοφορίας μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2023. Το υπόλοιπο ποσό της υπερεκτέλεσης προέρχεται από την καλύτερη απόδοση των φόρων εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων του 2022 και από την καλύτερη απόδοση στην είσπραξη των φόρων τρέχοντος έτους. Αντίθετα, οι δαπάνες στο 8μηνο ανήλθαν στα 43.207 εκατ. ευρώ και παρουσιάζονται μειωμένες κατά 2.276 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου (45.483 εκατ. ευρώ).