Ο επαναπατρισμός των Γλυπτών ως ευκαιρία για το Βρετανικό Μουσείο

του Ρότζερ Μάικλ*

Εάν πρόκειται να βρεθεί λύση στη διαμάχη για τα «Ελγίνεια Μάρμαρα», η οποία μετράει ήδη 200 χρόνια, αυτό θα γίνει ή τώρα ή ποτέ. Για πρώτη και ίσως τελευταία φορά – τουλάχιστον στο ορατό μέλλον – οι πολιτικοί άνεμοι πνέουν όλοι προς την ίδια, ενθαρρυντική κατεύθυνση.

Με το τεράστιο φιάσκο κακοδιαχείρισης να εξελίσσεται σε μιντιακό εφιάλτη σε αργή κίνηση, το Βρετανικό Μουσείο πρέπει απεγνωσμένα να αλλάξει το δημόσιο αφήγημα. Μεσούσης μιας αστυνομικής προανάκρισης που ενδέχεται να αποκαλύψει ένα ακόμη μεγαλύτερο σκάνδαλο, ο Τζορτζ Οσμπορν πρέπει να αποχαιρετίσει την προσπάθεια συγκέντρωσης των δισεκατομμυρίων που απαιτούνται για το φιλόδοξο σχέδιο που έχει για την ανακαίνιση του Μουσείου. Καθόλου ευχάριστα νέα για την πολυπόθητη παρακαταθήκη του.

Η ανακοίνωση του επαναπατρισμού των Γλυπτών, όμως, θα άλλαζε μεμιάς το σκηνικό. Το Βρετανικό Μουσείο γνωρίζει ότι οι ημέρες του ως αποικιοκρατική τροπαιοθήκη είναι ούτως ή άλλως μετρημένες. Η διαρκώς αυξανόμενη ευαισθησία γύρω από ζητήματα πολιτιστικής λεηλασίας επιβάλλει μια διαφορετική προσέγγιση στη διαχείριση των μουσείων: μια διακήρυξη καθοδηγούμενη από το πνεύμα της εποχής, στο οποίο έχει ήδη προσαρμοστεί κάθε αντίστοιχο ίδρυμα στον κόσμο.

Αλλά, αντί να συρθεί με το ζόρι σε αυτή τη νέα εποχή, το Βρετανικό Μουσείο μπορεί να μετατρέψει την πρόκληση σε ευκαιρία. Ανακοινώνοντας πάραυτα μια συμφωνία επαναπατρισμού – η οποία θα πλαισιώνεται από ψηφιακές απεικονίσεις, τη σφραγίδα έγκρισης της UNESCO και την ανακοίνωση ενός στυλάτου νέου διευθυντή (ίσως της πρώτης γυναίκας διευθύντριας;) – το Μουσείο θα βρισκόταν ξαφνικά σε μια πολύ διαφορετική θέση. Τώρα που ο έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης διαθέτει την πολυπόθητη ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία, βρίσκεται επιτέλους σε πολιτική θέση που του επιτρέπει να κάνει κάτι ιστορικό. Κι όσο για το ακριβές περίγραμμα της συμφωνίας, η πρόταση του Οσμπορν για μια «πολιτιστική σύμπραξη» είναι σχεδόν έτοιμη. Χρειάζεται απλώς ένα ισχυρό συμβολικό γλυκαντικό.

Ανακοινώνοντας πάραυτα μια συμφωνία επαναπατρισμού των Γλυπτών το Βρετανικό Μουσείο θα βρισκόταν ξαφνικά σε μια πολύ διαφορετική θέση.

Σε αυτό ίσως μπορούμε να βοηθήσουμε. Οπως έχει γραφτεί σε πρωτοσέλιδα δημοσιεύματα εφημερίδων και περιοδικών ανά τον κόσμο, έχουμε δημιουργήσει, με τη βοήθεια των Ελλήνων, ένα πιστό αντίγραφο της κεφαλής του αλόγου της Σελήνης, σμιλεμένο από ρομπότ και δουλεμένο στο χέρι στην ιστορική Καρράρα από το ίδιο δυσεύρετο πεντελικό μάρμαρο με το πρωτότυπο. Η αξία αντικατάστασής του είναι 100 χιλιάδες στερλίνες και η εμπορική του αξία πολύ μεγαλύτερη. Θα το δωρίσουμε με χαρά στο Βρετανικό Μουσείο, αν αυτό μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη συμφωνίας.

Το εμπόδιο για μια συμφωνία με την Ελλάδα ήταν το αν ο επαναπατρισμός θα γινόταν με τη μορφή δωρεάς ή δανείου. Η απευθείας δωρεά του εμβληματικού αλόγου της Σελήνης – που θα αντικατασταθεί στο Βρετανικό Μουσείο με το αντίγραφό μας – θα ήταν μια θαυμάσια χειρονομία καλής θέλησης που θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για μια φιλική συνεργασία.

Τα άλογα του Παρθενώνα έσερναν τον Ηλιο και τη Σελήνη στους ουρανούς. Η δωρεά ενός από αυτά θα μπορούσε τώρα να σηματοδοτήσει την αυγή μιας νέας ημέρας για το Βρετανικό Μουσείο.

* Ο Ρότζερ Μάικλ είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Ψηφιακής Αρχαιολογίας (IDA) της Οξφόρδης