«Ευρωπαϊκή συμφωνία για το έδαφος»: 90 εκατ. ευρώ για 17 νέα έργα

Τουλάχιστον 90 εκατ. ευρώ αναμένεται να επενδύσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε 17 νέα ερευνητικά έργα που συμβάλλουν στην αποστολή της ΕΕ: «Μια ευρωπαϊκή συμφωνία για το έδαφος». Όπως τονίζεται, τα έργα αυτά θα αφορούν την αποκατάσταση και την προστασία της υγείας του εδάφους για τη βιώσιμη παραγωγή υγιεινών τροφίμων, την προστασία της βιοποικιλότητας, την οικοδόμηση ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή και τη συμβολή στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Τα έργα θα υλοποιηθούν από 314 συμμετέχοντες που προέρχονται από 32 χώρες. Εκτός από τα κράτη μέλη της ΕΕ, στις χώρες συγκαταλέγονται συνδεδεμένες χώρες του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (Ισραήλ, Κόσοβο, Νορβηγία, Σερβία και Τουρκία), αλλά και μη συνδεδεμένες χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο, Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδάς και Ελβετία). Στα έργα συμμετέχουν πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα, ΜΜΕ, επιχειρήσεις, ΜΚΟ και τοπικές αρχές.

«Πάσχει» το 70% των ευρωπαϊκών εδαφών – Ελλιπής η βιώσιμη διαχείριση

Σύμφωνα με την Κομισιόν, τα έργα αυτά θα αποφέρουν ευρύ φάσμα οφελών για την αποκατάσταση και την προστασία της υγείας του εδάφους έως το 2030, όπως:

• δημιουργία αποθετηρίου γνώσεων και δεδομένων για την ενσωμάτωση των γνώσεων έρευνας και καινοτομίας σχετικά με την υγεία του εδάφους και του εδάφους
• μείωση των αποβλήτων επεξεργασίας τροφίμων και αξιοποίηση των υπολειμμάτων για την παραγωγή και τη δοκιμή οργανικών βελτιωτικών εδάφους και προϊόντων λίπανσης
• παραγωγή δεικτών για τη μέτρηση της βιοποικιλότητας του εδάφους και των υπηρεσιών οικοσυστήματος (π.χ. γεωργικά οικοσυστήματα και δασικά οικοσυστήματα)
• παροχή εργαλείων και μεθόδων για τον εντοπισμό των πηγών ρύπανσης του εδάφους και για τη βελτίωση της εφαρμογής οικονομικά αποδοτικής βιώσιμης διαχείρισης της γης σε αστικές και αγροτικές περιοχές
• προώθηση της εφαρμογής της ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας, της τυποποίησης της μεθοδολογίας και των μηχανισμών πιστοποίησης για την καταγραφή του άνθρακα του εδάφους
• ανάπτυξη πλαισίου για την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την επαλήθευση των προσπαθειών των διαχειριστών γης για τη δέσμευση άνθρακα και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου
• από κοινού δημιουργία υλικού, κατευθυντήριων γραμμών, προτύπων προγραμμάτων σπουδών και κατάρτισης σχετικά με την εκπαίδευση για το έδαφος
  δημιουργία μονοαπευθυντικής δομής για τη στήριξη, τη διεύρυνση και την προώθηση του μελλοντικού δικτύου 100 ζωντανών εργαστηρίων και φάρων της αποστολής για το έδαφος, που θα αρχίσει να λειτουργεί από το επόμενο έτος
• μείωση της αποτέφρωσης, της υγειονομικής ταφής και ενίσχυση της ανάκτησης θρεπτικών ουσιών από βιολογικά απόβλητα.

Τα 17 νέα έργα επιλέχθηκαν από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, μετά από πρόσκληση υποβολής προτάσεων που προκηρύχθηκε το 2022 και για την οποία λήφθηκαν 71 επιλέξιμες αιτήσεις. Τα περισσότερα έργα έχουν ήδη ξεκινήσει. Τη διαχείριση των σχεδίων θα αναλάβει ο Ευρωπαϊκός Εκτελεστικός Οργανισμός Έρευνας (REA).

Το ιστορικό

Οι αποστολές της ΕΕ, οι οποίες καθιερώθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την περίοδο 2021-2027, αποτελούν έναν νέο τρόπο για την εξεύρεση συγκεκριμένων λύσεων σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της κοινωνίας. Η αποστολή της ΕΕ «Μια ευρωπαϊκή συμφωνία για το έδαφος» δρομολογήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021. Στόχος της είναι να ηγηθεί της μετάβασης για την αποκατάσταση και την προστασία των εδαφών έως το 2030. Αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί με τη δημιουργία αποτελεσματικού δικτύου 100 ζωντανών εργαστηρίων και φάρων, τη χρηματοδότηση φιλόδοξου προγράμματος έρευνας και καινοτομίας που θα περιλαμβάνει ισχυρή συνιστώσα κοινωνικών επιστημών, την ανάπτυξη εναρμονισμένου πλαισίου για την παρακολούθηση του εδάφους στην Ευρώπη, καθώς και με την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τη ζωτική σημασία του εδάφους.

Μαζί με τη στρατηγική της ΕΕ για το έδαφος, την πρόταση οδηγίας για την παρακολούθηση του εδάφους και την ανθεκτικότητα (πράξη για την παρακολούθηση του εδάφους), το  Παρατηρητήριο Εδάφους της ΕΕ (EUSO), την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) και άλλες εξελίξεις πολιτικής, η αποστολή για το έδαφος αποτελεί μέρος αποτελεσματικού πλαισίου για την εκπλήρωση των φιλοδοξιών της Πράσινης Συμφωνίας. Οι δράσεις αυτές διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην προστασία της βιοποικιλότητας, στην παραγωγή υγιεινών τροφίμων και νερού και στην αύξηση της ανθεκτικότητας έναντι φυσικών καταστροφών, όπως οι δασικές πυρκαγιές και οι πλημμύρες.

Οργανώσεις και μεμονωμένα άτομα μπορούν να υπογράψουν το Μανιφέστο της αποστολής για το έδαφος για να εκφράσουν την υποστήριξή τους στην αποστολή και τους στόχους της και να ενταχθούν σε μια κοινότητα πρακτικής που υπερασπίζεται τη σημασία της υγείας του εδάφους και μεριμνά για το μέλλον των ευρωπαϊκών και παγκόσμιων εδαφών.

Υπάρχουν άλλες τέσσερις αποστολές της ΕΕ που καλύπτουν τις παγκόσμιες προκλήσεις στους τομείς των κλιματικά ουδέτερων και έξυπνων πόλεων, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της αποκατάστασης των ωκεανών και των υδάτων μας και του καρκίνου. Οι αποστολές υποστηρίζουν προτεραιότητες της Επιτροπής, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή, η Καταπολέμηση του καρκίνου και το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαους.