Ενεργειακή ασφάλεια: «Χαλαρώνει» ο συναγερμός για την επόμενη τριετία

Με χαμηλότερο προϋπολογισμό μπορεί να επιτευχθεί η ασφάλεια εφοδιασμού της Ελλάδας με φυσικό αέριο για τους τρεις επόμενους χειμώνες, σύμφωνα με το νέο Σχέδιο Προληπτικής Δράσης που έθεσε σε διαβούλευση έως την ερχόμενη Δευτέρα η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ).

Από τα μέτρα που ενσωματώνει ο επικαιροποημένος σχεδιασμός της Αρχής για την εξάλειψη των κινδύνων που ενδέχεται να επηρεάσουν την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας απουσιάζουν δύο δράσεις, οι οποίες πέρυσι επιβάρυναν κατά 200 εκατ. ευρώ τον τελικό «λογαριασμό» και είχαν επικριθεί από την αγορά. Πρόκειται για την προσθήκη 4ης πλωτής δεξαμενής αποθήκευσης LNG (FSU) στη Ρεβυθούσα και για την υποχρέωση των ηλεκτροπαραγωγών να διατηρούν αποθέματα φυσικού αερίου σε υποδομές γειτονικού κράτους (ήτοι Ιταλία και Βουλγαρία), βάσει του ευρωπαϊκού κανονισμού για την αποθήκευση ποσοτήτων ίσων με το 15% της εγχώριας ετήσιας κατανάλωσης.

Η γερμανική Uniper «φουλάρει» σε LNG ως το 2030 για να… πουλήσει στην Ευρώπη

Παρελθόν

Σύμφωνα με τα σενάρια που «έτρεξε» το επιτελείο της ΡΑΑΕΥ τα δύο μέτρα δεν είναι πλέον απαραίτητα. Άλλωστε και πέρυσι, αφενός εξαιτίας του ήπιου χειμώνα και αφετέρου λόγω της αδιάλειπτης τροφοδοσίας της αγοράς με αέριο, αποδείχθηκαν περιττά αλλά και δαπανηρά καθώς επιβάρυναν τους χρήστες φυσικού αερίου με πρόσθετο κόστους. Ωστόσο, όσον αφορά στην απαλλαγή της Ελλάδας από την υποχρέωση διατήρησης ποσοτήτων αερίου σε αποθήκες άλλων χωρών, παραμένει ακόμη ζητούμενο εάν έχει διασφαλιστεί το «πράσινο φως» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στις διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους αξιωματούχους η ελληνική πλευρά υποστηρίζει ότι έκτακτες ανάγκες μπορούν να καλυφθούν με επιπλέον φορτία LNG στη Ρεβυθούσα. Επίσης, το ενεργειακό επιτελείο της κυβέρνησης έχει επισημάνει στην Κομισιόν ότι οι υπόγειες αποθήκες της Ιταλίας και της Βουλγαρίας είναι ήδη γεμάτες, ενώ έχει σχεδόν κλείσει και η δέσμευση δυναμικότητας στα σημεία εισόδου – εξόδου του ελληνο-βουλγαρικού αγωγού φυσικού αερίου στο Σιδηρόκαστρο (δηλαδή από και προς Βουλγαρία) και στο σημείο εισόδου – εξόδου του διαδριατικού αγωγού TAP στη Νέα Μεσημβρία (από και προς την Ιταλία).

Η τελευταία Εθνική Μελέτη Εκτίμησης Επικινδυνότητας ως προς την ασφάλεια εφοδιασμού με φυσικό αέριο εκπονήθηκε από τη ΡΑΑΕΥ για τις χειμερινές περιόδους των ετών 2023 – 2024, 2024 – 2025 και 2025 – 2026. Συνολικά εξετάστηκαν και προσομοιώθηκαν 15 σενάρια κρίσης.

Σε κανένα σενάριο δεν προκύπτουν επιπτώσεις στην τροφοδοσία των προστατευόμενων καταναλωτών, εφόσον εφαρμοστούν τα προβλεπόμενα μέτρα διαχείρισης ζήτησης (συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ντίζελ από τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής αντί φυσικού αερίου) και οι προβλέψεις του Σχεδίου Έκτακτης Ανάγκης σχετικά με τη διακοπή ή τον περιορισμό φυσικού αερίου υπό συνθήκες κρίσης. Στους προστατευόμενους καταναλωτές περιλαμβάνονται νοσοκομεία, σχολεία, αεροδρόμια και άλλες κρίσιμες υποδομές, μικρομεσαίοι εμπορικοί και βιομηχανικοί καταναλωτές, τηλεθέρμανσης κλπ.

Η επικινδυνότητα τους επόμενους χειμώνες

Σχετικά με τη διακινδύνευση για την ηλεκτροπαραγωγή, σε όλες τις περιόδους έως το 2026, το βασικό σενάριο με μέσες χειμερινές συνθήκες, χωρίς διαταραχή στην προμήθεια φυσικού αερίου δεν επιφέρει επιπτώσεις. Για όλα τα σενάρια θεωρήθηκε ότι διαθέσιμες θα είναι άμεσα οι νέες μονάδες «Πτολεμαΐδα V» και «Αγ. Νικόλαος ΙΙ», από τον χειμώνα 2025-2026 η υπό κατασκευή μονάδα της Κομοτηνής, έως και το 2026 οι υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες οι οποίες θα ενεργοποιούνται μόνο όταν είναι απαραίτητο για λόγους επάρκειας και από το τέλος του 2025 η μονάδα αντλησιοταμίευσης της Αμφιλοχίας.

Για τη φετινή χειμερινή περίοδο (2023 – 2024) από τα 15 σενάρια μόνο ένα (υπό συνθήκες εξαιρετικά υψηλής ζήτησης και μέγιστες εξαγωγές) χαρακτηρίζεται ως υψηλού κινδύνου. Η επικινδυνότητα των σεναρίων που εξετάζουν ολική διακοπή αερίου από Ρωσία διαφοροποιείται ανάλογα με τις θερμοκρασιακές συνθήκες (και άρα της ζήτησης), τις ποσότητες εξαγωγών προς τη Βουλγαρία και τη διαθεσιμότητα πρόσθετων ποσοτήτων αερίου μέσω του αγωγού TAP. Σε όλες τις περιπτώσεις καταγράφονται επιπτώσεις μέσης επικινδυνότητας που απαιτούν επιφυλακή για πιθανή διαφοροποίηση των συνθηκών. Το σενάριο που εξετάζει απώλεια της μεγαλύτερης υποδομής της χώρας, της Ρεβυθούσας, για έναν μήνα υπό μέσες χειμερινές συνθήκες χαρακτηρίζεται επίσης ως ανεκτής (μέσης) επικινδυνότητας.

Για τον επόμενο χειμώνα 2024 – 2025 μόνο ένα σενάριο (υπό συνθήκες εξαιρετικά υψηλής ζήτησης για 14 ημέρες), χαρακτηρίζεται ως υψηλού κινδύνου. Όπως και για τη φετινή περίοδο η επικινδυνότητα των σεναρίων που εξετάζουν ολική διακοπή αερίου από Ρωσία διαφοροποιείται ανάλογα με τις θεωρούμενες συνθήκες και χαρακτηρίζονται ως μέσης επικινδυνότητας που απαιτούν τακτική παρακολούθηση και επιφυλακή. Για την περίοδο 2025 – 2026, τα σενάρια υψηλού κινδύνου είναι δύο (υπό συνθήκες 7 και 14 ημερών εξαιρετικά υψηλής ζήτησης).

Οι βιομηχανικοί καταναλωτές δεν αναμένεται να υποστούν σημαντικές επιπτώσεις στην τροφοδοσία τους σε κανένα από τα σενάρια που εξετάστηκαν, πλην της ακραίας περίπτωσης παράλληλης διακοπής ρωσικού αερίου και απώλειας της κρίσιμης υποδομής αερίου για περίοδο μήνα μέσων χειμερινών συνθηκών.

Σύμφωνα με τη ΡΑΑΕΥ, ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η εξαγωγική δραστηριότητα προς τη Βουλγαρία από το σημείο εισόδου «Σιδηρόκαστρο», υπό συνθήκες κρίσης, καθώς διαπιστώνεται ότι επηρεάζει σημαντικά την επικινδυνότητα. Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο ότι μόνο σε ένα από τα εξεταζόμενα σενάρια δεν είναι εφικτή η ικανοποίηση της ζήτησης των εξ αλληλεγγύης προστατευόμενων καταναλωτών της Βουλγαρίας. Το σενάριο αυτό εξέτασε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες παράλληλης διακοπής ρωσικού αερίου και απώλειας της Ρεβυθούσας για έναν μήνα με μέσες χειμερινές συνθήκες.

Λήψη προληπτικών μέτρων

Στα προληπτικά μέτρα προτείνονται έξι δράσεις. Η πρώτη φορά στον μηχανισμό για την κατά προτεραιότητα λειτουργία των μονάδων με εναλλακτικό καύσιμο στην αγορά του ηλεκτρισμού σε περίπτωση κρίσης φυσικού αερίου «Επιπέδου 3 Έκτακτης Ανάγκης» και περιλαμβάνει αποζημίωση των μονάδων για τη λειτουργία τους με diesel κατά τη διάρκεια κρίσης φυσικού αερίου.

Επίσης, οι κάτοχοι άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο αέριο, των οποίων οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής έχουν δυνατότητα λειτουργίας με εναλλακτικό καύσιμο (μονάδες Κομοτηνή, Λαύριο IV, ΕΝΘΕΣ, Θίσβης και Ήρων) πρέπει να αυξήσουν τα αποθέματα diesel. Προτείνεται ωστόσο η απαλλαγή από τον ΕΦΚ του πετρελαίου diesel για ηλεκτροπαραγωγή, ως εναλλακτικό καύσιμο κατά τις κρίσεις φυσικού αερίου καθώς κρίνεται ως απαραίτητό μέτρο για τον εξορθολογισμό του κόστους λειτουργίας των εν λόγω μονάδων και τον περιορισμό της επιβάρυνσης του τελικού καταναλωτή.

Η τρίτη δράση αφορά στη συνετή χρήση και περιορισμό της άσκοπης κατανάλωσης αερίου και η τέταρτη στην κατά προτεραιότητα παροχή φυσικού αερίου στις χαρακτηρισμένες ως «Σημαντικές Βιομηχανίες» (ή και σε νέες που θα προστεθούν). Τέλος, η πέμπτη δράση προτείνει την έκτακτη τροποποίηση του προγραμματισμού εκφορτώσεων LNG στη Ρεβυθούσα και η έκτη την έκτακτη προσφερόμενη από τον Διαχειριστή δυναμικότητα και κατανομή στα σημεία εισόδου φυσικού αερίου.