Φυσικό αέριο: Στις καλένδες οι εισαγωγές από το Αζερμπαϊτζάν

Τα σχέδια που συμφωνήθηκαν πέρυσι από το Αζερμπαϊτζάν και την Ευρωπαϊκή Ένωση, για διπλασιασμό του όγκου φυσικού αερίου που έρχεται στην Ευρώπη στα 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε αναμονή, καθώς οι Ευρωπαίοι αγοραστές φαίνεται ότι επί του παρόντος δεν έχουν επιβεβαιώσει ότι θα πάρουν το φυσικό αέριο.

Μιλώντας σε δημοσιογράφους στην Άγκυρα στις 14 Σεπτεμβρίου, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Alparslan Bayraktar επιβεβαίωσε ότι το υπουργείο του έδωσε εντολή στον φορέα εκμετάλλευσης του αγωγού TANAP που μεταφέρει αζερικό αέριο μέσω της Τουρκίας στην Ελλάδα, να προετοιμαστεί για επέκταση του αγωγού στην πλήρη χωρητικότητά του 31 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως, προκειμένου να μεταφέρει τα επιπλέον 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.

Αλλά πρόσθεσε ότι, από όσο γνώριζε, ακόμη ούτε οι φορείς εκμετάλλευσης των κύριων κοιτασμάτων φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν ούτε οι φορείς εκμετάλλευσης των τριών αγωγών που μεταφέρουν το αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στις ευρωπαϊκές αγορές δεν είχαν λάβει επιβεβαίωση ότι το φυσικό αέριο έχει πράγματι αγορά στην Ευρώπη .

Φυσικό αέριο: Το Ναγκόρνο Καραμπάχ βάζει φωτιά στη συμφωνία Βρυξελλών – Μπακού

«Δεν είμαι σίγουρος αν η ευρωπαϊκή αγορά είναι έτοιμη να λάβει περισσότερο φυσικό αέριο σε μακροπρόθεσμη βάση από τον TANAP» είπε χαρακτηριστικά, εξηγώντας ότι είχε συζητήσει το θέμα πολλές φορές με την κρατική εταιρεία πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν SOCAR, η οποία είναι εταίρος στα κοιτάσματα φυσικού αερίου της χώρας και στους τρεις αγωγούς διέλευσης που μεταφέρουν το φυσικό αέριο στην Ευρώπη.

«Από την ευρωπαϊκή πλευρά, δεν νομίζω ότι δίνουν μια πλήρη μακροπρόθεσμη δέσμευση για την απορρόφηση αυτού του πρόσθετου αερίου. Χωρίς αυτή τη δέσμευση, δεν νομίζω ότι η επέκταση είναι δυνατή», πρόσθεσε,  εξηγώντας ότι χωρίς δεσμεύσεις για την αγορά του επιπλέον φυσικού αερίου, ακόμη και οι εταιρείες που εκμεταλλεύονται τα κοιτάσματα φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν δεν θα μπορούν να επενδύσουν για να επεκτείνουν την παραγωγή στο βαθμό που απαιτείται για την παραγωγή αυτού του επιπλέον αερίου.

Νότιος Διάδρομος

Όπως υπογραμμίζει το Euroasianet ο TANAP είναι ένας από τους τρεις αγωγούς που αποτελούν τον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου, τον υποστηριζόμενο από την ΕΕ διάδρομο φυσικού αερίου που σχεδιάστηκε ήδη από τη δεκαετία του 1990 και τελικά άρχισε να προμηθεύει έως και 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως φυσικού αερίου στην Ευρώπη το 2020.

Και οι τρεις αγωγοί θα πρέπει να επεκταθούν σε πλήρη χωρητικότητα ώστε οι εξαγωγές να φτάσουν τα 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, αλλά αυτή η επέκταση θα απαιτήσει σημαντικές επενδύσεις για την εγκατάσταση επιπλέον συμπιεστών, κάτι που με τη σειρά του απαιτεί εγγυήσεις ότι θα υπάρχει επιπλέον διαθέσιμο αέριο για πλήρωση τους διογκωμένους αγωγούς και ότι αυτό το επιπλέον αέριο μπορεί να πωληθεί.

Τα σχέδια για διπλασιασμό των εξαγωγών αζερικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο μνημονίου κατανόησης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Αζερμπαϊτζάν που υπογράφηκε τον Ιούλιο του περασμένου έτους .

Η συμφωνία υπογράφηκε στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Καμία δέσμευση

Ωστόσο, η διατύπωση της συμφωνίας δεν προβλέπει επίσημη δέσμευση, με τις δύο πλευρές απλώς να συμφωνούν ότι υποστηρίζουν τον διπλασιασμό των εξαγωγών αζερικού αερίου στην Ευρώπη σε «τουλάχιστον 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως έως το 2027, σύμφωνα με την εμπορική βιωσιμότητα και τη ζήτηση της αγοράς».

Ωστόσο, ενώ η Ευρώπη αντιμετώπισε άνευ προηγουμένου αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας, μέχρι στιγμής έχει αποφευχθεί μια έλλειψη ενέργειας σε ολόκληρη την ήπειρο χάρη στις αυξανόμενες εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και στην ενίσχυση της παραγωγής ενέργειας από άλλες πηγές όπως ο άνθρακας, οι πυρηνικές και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Αυτό έχει αφήσει και τις δύο πλευρές αντιμέτωπες με ένα αίνιγμα.

Εάν δεν υπάρχει έλλειψη φυσικού αερίου, δεν υπάρχει εγγυημένη αγορά για το επιπλέον φυσικό αέριο που υποτίθεται ότι παρέχει το Αζερμπαϊτζάν, ούτε λόγος να επενδύσουμε στην επέκταση είτε της παραγωγής είτε της χωρητικότητας των αγωγών.

Ταυτόχρονα, δεν είναι ακόμη σαφές πόσο επιπλέον φυσικό αέριο θα είναι σε θέση να προμηθεύσει το Αζερμπαϊτζάν και πότε.

Η τρέχουσα παραγωγική ικανότητα στο κοίτασμα φυσικού αερίου Shah Deniz που λειτουργεί από την BP, το οποίο παρέχει το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν, δεν είναι σε θέση να τροφοδοτήσει τα 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα επιπλέον αερίου που απαιτείται. Επίσης, η γαλλική Total Energies ξεκίνησε πρόσφατα την παραγωγή περίπου 1,5 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως από το κοίτασμα φυσικού αερίου Absheron του Αζερμπαϊτζάν.

Αυτό μπορεί να επεκταθεί σε περίπου 5,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, αλλά και πάλι αυτό θα απαιτήσει περισσότερες επενδύσεις, για τις οποίες οι φορείς εκμετάλλευσης θα απαιτήσουν δεσμεύσεις ότι το αέριο μπορεί να πωληθεί.

Το Αζερμπαϊτζάν έχει ήδη καταφέρει να αυξήσει τις εξαγωγές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη στα 11,4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα πέρυσι και αναμένεται να φθάσει τα 11,6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φέτος.

Το Ναγκόρνο Καραμπάχ

Εκτός αυτού, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο εάν οι εξελίξεις στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ θα έχει αντίκτυπο στις σχέσεις της ΕΕ με το Μπακού, και ως εκ τούτου στο μελλοντικό εμπόριο φυσικού αερίου.

Μιλώντας στις 24 Σεπτεμβρίου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κατηγόρησε τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν ότι «απειλούν τα σύνορα της Αρμενίας». Και στις 25 Σεπτεμβρίου, ο David McAllister, πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υποστήριξε ότι η ΕΕ «πρέπει να καταστήσει σαφές ότι οποιαδήποτε προσπάθεια απομάκρυνσης ή εξαναγκασμού του αρμενικού πληθυσμού από την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ θα έχει σοβαρές συνέπειες για τις σχέσεις μας με το Αζερμπαϊτζάν».

Αντιδράσεις στο ευρωκοινοβούλιο

Ήδη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκφράζονται επιφυλάξεις. Μάλιστα πολλές φορές στο παρελθόν έχει ψηφίσει υπέρ της επιβολής περιορισμών και απαγορεύσεων σε αξιωματούχους του Αζερμπαϊτζάν για το ρόλο τους στην κρίση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Προ δεκαημέρου, το ευρωκοινοβούλιο εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία ζητά την άμεση παύση των εχθροπραξιών και  εκφράζει ανησυχίες ότι το Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει «τη στρατιωτική κλιμάκωση ως πρόσχημα για να εξαναγκάσει την έξοδο του τοπικού πληθυσμού».

Η ανακοίνωση αναφέρει επίσης ότι «ελλείψει άμεσης διακοπής της συνεχιζόμενης επίθεσης, καλούμε το Συμβούλιο να επανεξετάσει ριζικά τις σχέσεις της ΕΕ με το Αζερμπαϊτζάν υπό αυτό το πρίσμα και να εξετάσει το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων κατά των αρμόδιων αρχών του Αζερμπαϊτζάν».

«Πρέπει να αντιδράσουμε τώρα με άμεσες κυρώσεις» είπε ο Γάλλος ευρωβουλευτής και μέλος της επιτροπής ενέργειας Φρανσουά-Ξαβιέ Μπελαμί, ενώ ο Ολλανδός Thijs Reuten, ο οποίος συμμετέχει στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου, κάλεσε επίσης τη φον ντερ Λάιεν να «αναστείλει [τη] ενεργειακή συμφωνία του Αζερμπαϊτζάν και να θέσει τον Πρόεδρο Αλίεφ υπό πλήρεις κυρώσεις».