UNCTAD: Ο «πεντάλογος» της ενεργειακής μετάβασης στη ναυτιλία [γραφήματα]

Μέσα από την αξιοποίηση νέων μεταβατικών καυσίμων – και με τελικό προορισμό την ενεργειακή μετάβαση – περνά το μέλλον της παγκόσμιας ναυτιλίας, με τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD) να ζητεί «δίκαιη και ισομερή μετάβαση».

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ναυτιλίας, ο Οργανισμός υπογραμμίζει την πιεστική ανάγκη για καθαρότερα καύσιμα, ψηφιακές λύσεις και μια δίκαιη μετάβαση για την καταπολέμηση των συνεχιζόμενων εκπομπών άνθρακα, εν μέσω κανονιστικής αβεβαιότητας στη ναυτιλιακή βιομηχανία. Καθώς ο κλάδος αντιπροσωπεύει πάνω από το 80% του παγκόσμιου εμπορίου και σχεδόν το 3% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η κλιμάκωση των ρύπων κατά 20% σε μόλις μια δεκαετία αποτελεί σημαντικό «καμπανάκι».

Σύμφωνα με τη γ.γ. UNCTAD Rebeca Grynspan: «Οι θαλάσσιες μεταφορές πρέπει να απελευθερωθούν το συντομότερο δυνατό, διασφαλίζοντας παράλληλα την οικονομική ανάπτυξη. Η εξισορρόπηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, της κανονιστικής συμμόρφωσης και των οικονομικών απαιτήσεων είναι ζωτικής σημασίας, με στόχο ένα δίκαιο και ανθεκτικό μέλλον».

Παγκόσμια Ημέρα Ναυτιλίας: Ζητούμενο η πράσινη ναυτιλία με ψηφιοποίηση και χρήση καινοτομιών

Ωθηση για καθαρότερα καύσιμα

Η UNCTAD, ενόψει της διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα (COP28) τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους, υποστηρίζει μια στροφή προς καθαρότερα καύσιμα στη ναυτιλία, τονίζοντας την ανάγκη για δίκαιη στρατηγική μετάβασης.

Ειδικότερα, ο Οργανισμός υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας σε όλο το σύστημα, τις γρήγορες ρυθμιστικές παρεμβάσεις και τις ισχυρές επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες και στόλους.

Όπως επισημαίνεται, ενώ η μετάβαση σε καθαρότερα καύσιμα βρίσκεται στα αρχικά της στάδια, με σχεδόν το 99% του παγκόσμιου στόλου να εξακολουθεί να εξαρτάται από συμβατικά καύσιμα, στην έκθεση αποκαλύπτονται πολλά υποσχόμενες εξελίξεις, όπως οι παραγγελίες πλοίων σχεδιασμένων για εναλλακτικά καύσιμα.

Το κόστος απανθρακοποίησης αυξάνεται

Ωστόσο, η μετάβαση συνοδεύεται από σημαντικό κόστος. Η UNCTAD αναφέρει ότι θα απαιτούνται επιπλέον 8 έως 28 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για την απαλλαγή των πλοίων από άνθρακα έως το 2050, ενώ θα χρειαστούν ακόμη πιο σημαντικές επενδύσεις, που κυμαίνονται από 28 έως 90 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, για την ανάπτυξη υποδομών για «πράσινα» καύσιμα.

Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, η  λήρης απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές θα μπορούσε να αυξήσει τις ετήσιες δαπάνες καυσίμων κατά 70% έως 100%, επηρεάζοντας δυνητικά τα μικρά νησιωτικά αναπτυσσόμενα κράτη και τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρεςπου βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις θαλάσσιες μεταφορές.

Στο πλαίσιο αυτό, η UNCTAD ζήτησε ένα καθολικό ρυθμιστικό πλαίσιο που θα ισχύει για όλα τα πλοία, ανεξάρτητα από τις σημαίες νηολόγησης, την ιδιοκτησία ή τις επιχειρησιακές περιοχές, αποφεύγοντας έτσι μια διαδικασία απαλλαγής από τον άνθρακα δύο ταχυτήτων και διατηρώντας ίσους όρους ανταγωνισμού.

Ένας γηρασμένος παγκόσμιος στόλος

Η UNCTAD εκφράζει περαιτέρω ανησυχία για τον γηρασμένο παγκόσμιο ναυτιλιακό στόλο, Στις αρχές του 2023, τα εμπορικά πλοία είχαν, κατά μέσο όρο, ηλικία 22,2 ετών, δύο χρόνια μεγαλύτερα από ό,τι πριν από μια δεκαετία. Επίσης, περισσότερο από το 50% του παγκόσμιου στόλου είναι άνω των 15 ετών.

Οι πλοιοκτήτες αντιμετωπίζουν την πρόκληση της ανανέωσης του στόλου χωρίς σαφήνεια σχετικά με τα εναλλακτικά καύσιμα, την πράσινη τεχνολογία και τα ρυθμιστικά καθεστώτα που καθοδηγούν τους πλοιοκτήτες και τους λιμένες, ενώ οι τερματικοί σταθμοί αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις σε ζωτικής σημασίας επενδυτικές αποφάσεις.

Ψηφιοποίηση για απανθρακοποίηση

Εκτός από τα καθαρότερα καύσιμα, η UNCTAD υπογραμμίζει το ρόλο της ψηφιοποίησης στην επιτάχυνση των προσπαθειών απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές, αναφέροντας τα οφέλη για τη βελτίωση της απόδοσης και τη μείωση των καθυστερήσεων.

«Η επένδυση στην ψηφιοποίηση και την τεχνολογία θα βελτιώσει την προβλεψιμότητα και την αξιοπιστία της ναυτιλίας και η εφαρμογή τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η μηχανική μάθηση, το blockchain και το IoT θα οδηγήσει σε βελτιστοποίηση της απόδοσης σχετικά με την παρακολούθηση, τη δρομολόγηση, την ταχύτητα και τις προγνώσεις για συντήρηση», ανέφεραν στελέχη της UNCTAD.

Μετατόπιση του παγκόσμιου εμπορίου

Τέλος, ολοένα και πιο μακρινά ταξίδια κάνουν τα σιτηρά και το πετρέλαιο, προκειμένου να φτάσουν στον τελικό προορισμό τους, καθώς η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει διακόψει τις τις παραδοσιακές εμπορικές οδούς.

Σύμφωνα με την επισκόπηση των θαλάσσιων μεταφορών από τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD) οι αποστολές των σιτηρών το 2023 διένυσαν τις μεγαλύτερες αποστάσεις που έχουν καταγραφεί από κάθε άλλη χρονιά, καθώς οι εισαγωγείς στράφηκαν σε αγορές από άλλες χώρες μετά τον αποκλεισμό των εξαγωγών της Ουκρανίας.