Προσχέδιο προϋπολογισμού: Σημαντική πτώση στο χρέος- Περιορισμένες οι εκδόσεις το 2024

Σημαντική μείωση τους χρέους δείχνουν τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, το οποίο κατατέθηκε σήμερα Δευτέρα στη Βουλή.

Ειδικότερα, το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 357.000 εκατ. ευρώ ή 159,3% ως ποσοστό του ΑΕΠ στο τέλος του 2023, έναντι 356.592 εκατ. ευρώ ή 171,4% ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2022, παρουσιάζοντας μείωση κατά 12,1 ποσοστιαίες μονάδες έναντι του 2022. Το 2024 το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 358.000 εκατ. ευρώ ή 152,2% ως ποσοστό του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 7,1 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ έναντι του 2023.

Το χρέος της Κεντρικής Διοίκησης εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 401.000 εκατ. ευρώ ή 178,9% ως ποσοστό του ΑΕΠ στο τέλος του 2023, έναντι 400.276 εκατ. ευρώ ή 192,4% ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2022, παρουσιάζοντας μείωση κατά 13,5 ποσοστιαίες μονάδες έναντι του 2022.

Στη Βουλή ο προϋπολογισμός – Πρωτογενές πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ παρά τις καταστροφές

Το 2024 το ύψος του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 403.000 εκατ. ευρώ ή 171,4% ως ποσοστό του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 7,5 ποσοστιαίες μονάδες έναντι του 2023.

ΔΕΙΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΟ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ

Εκδοτική δραστηριότητα

Όπως τονίζεται χαρακτηριστικά στο προσχέδιο, το Ελληνικό Δημόσιο (ΕΔ) συνέχισε απρόσκοπτα την εκδοτική του δραστηριότητα και κάλυψε τις περιορισμένες χρηματοδοτικές ανάγκες του τρέχοντος έτους, κατά κύριο λόγο με κοινοπρακτικές εκδόσεις, οι οποίες είχαν σημαντικό ποσοστό υπερκάλυψης του βιβλίου προσφορών τους και διατέθηκαν κατά προτεραιότητα σε τελικούς επενδυτές.

Αξιοσημείωτη συνεισφορά στην αναχρηματοδότηση των δανειακών αναγκών είχαν οι δημοπρασίες επανέκδοσης ομολόγων οι οποίες για πρώτη φορά μετά το 2009 διενεργήθηκαν σε τακτά χρονικά διαστήματα, σύμφωνα με το ήδη ανακοινωμένο πρόγραμμα.

Τα συνολικά ταμειακά διαθέσιμα του ΕΔ παρέμειναν στα υψηλά επίπεδα των τελευταίων ετών και κρίνεται σκόπιμη η διατήρησή τους στα ίδια επίπεδα, τουλάχιστον μέχρι την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας από την πλειονότητα των οίκων αξιολόγησης.

Μετά την πλήρη αποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ, τον Απρίλιο 2022, ακολούθησε η πρόωρη αποπληρωμή μέρους των ευρωπαϊκών δανείων του GLF, ύψους 2.645 εκατ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2022, ενώ αναμένεται σύντομα να ξεκινήσει η νομική διαδικασία με τα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης για την περαιτέρω πρόωρη αποπληρωμή δανείων, ύψους 5.290 εκατ. ευρώ, που λήγουν το 2024 και το 2025, έως το τέλος του τρέχοντος έτους.

Περιορισμένη εκδοτική δραστηριότητα το 2024

Δεδομένων των υψηλών ταμειακών διαθεσίμων του ΕΔ, των αναμενομένων αυξημένων επιπλέον εκταμιεύσεων προς το ΕΔ από τα χρηματοδοτικά σχήματα που έχουν ήδη αποφασισθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τόσο από τα διαρθρωτικά ταμεία όσο και από το NGEU, καθώς και των σχετικά περιορισμένων χρηματοδοτικών αναγκών του για το έτος 2024, λόγω και των προαναφερόμενων προπληρωμών, η δανειακή στρατηγική για το επόμενο έτος αναμένεται να είναι περιορισμένη, αναφορικά με το συνολικό ποσό εκδόσεων.

Επενδυτική βαθμίδα

Ο πρώτος αναγνωρισμένος από την ΕΚΤ οίκος αξιολόγησης που αναβάθμισε το αξιόχρεο του ΕΔ στην επενδυτική βαθμίδα (ΒΒΒ-) ήταν η DBRS Morningstar, στις αρχές Σεπτεμβρίου 2023. Είχαν
προηγηθεί ανάλογες αναβαθμίσεις τόσο από τον οίκο αξιολόγησης R & I τον Ιούλιο 2023, όσο και από τον νεοσύστατο οίκο αξιολόγησης Scope Ratings τον Αύγουστο 2023.

Ως εκ τούτου αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον εάν κάποιος από τους υπόλοιπους αναγνωρισμένους από την ΕΚΤ οίκους αξιολόγησης, Standard & Poor’s και Fitch, επαναφέρει με τις προσεχείς αξιολογήσεις του τα ελληνικά ομόλογα στην επενδυτική βαθμίδα.

Αξιοσημείωτη είναι επίσης η αναβάθμιση κατά δύο βαθμίδες του αξιόχρεου του ΕΔ από τη Moody’s, από Ba3 σε Ba1 στα μέσα Σεπτεμβρίου 2023.

Οι χρηματοδοτικές ανάγκες του ΕΔ κατά τη διάρκεια του 2023 καλύφθηκαν κατ’ αρχήν από κοινοπρακτικές εκδόσεις ομολόγων σταθερού επιτοκίου δεκαετούς και πενταετούς διάρκειας
συνολικής ονομαστικής αξίας 6.000 εκατ. ευρώ και από κοινοπρακτική έκδοση δεκαπενταετούς ομολόγου ύψους 3.500 εκατ. ευρώ, μέρος του οποίου χρησιμοποιήθηκε για την επαναγορά ομολόγων λήξης 2024 και 2025 συνολικής ονομαστικής αξίας 1.485 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, καλύφθηκαν από επανεκδόσεις μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων ομολόγων μέσω δημοπρασίας συνολικής ονομαστικής αξίας 1.400 εκατ. ευρώ, από εκταμίευση δόσης ύψους 1.845,5 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο της δανειακής σύμβασης με την ΕΕ για τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Σταθερότητας, καθώς επίσης και από αναχρηματοδότηση βραχυπρόθεσμου χρέους.

Ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός του ΕΔ πραγματοποιήθηκε μέσω εκδόσεων εντόκων γραμματίων τρίμηνης, εξάμηνης και ετήσιας διάρκειας καθώς επίσης και μέσω πράξεων διαχείρισης ταμειακής ρευστότητας υπό τη μορφή repo agreements, τις οποίες συνάπτει ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) για την αξιοποίηση των διαθεσίμων, κυρίως, των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης.

Στις 31.08.2023 το σύνολο των δανείων που έχουν χορηγηθεί από τον Μηχανισμό Στήριξης ανήλθε σε 233.818,1 εκατ. ευρώ, τα οποία μετά την πλήρη εξόφληση του ΔΝΤ συνίστανται αποκλειστικά σε ευρωπαϊκά δάνεια των κρατών – μελών της Ευρωζώνης.

Οι αγορές τίτλων του Ελληνικού Δημοσίου

Η ΕΚΤ συνεχίζει να επανεπενδύει, κατά τη λήξη τους, τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος αγοράς κρατικών χρεογράφων
(“Pandemic Emergency Purchase Programme” – PEPP) και η πολιτική αυτή αναμένεται να συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2024.

Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από τις αρχές Σεπτεμβρίου 2023 αποκαθιστά αυτόματα την επιλεξιμότητα των ελληνικών ομολόγων προκειμένου να γίνονται αποδεκτά ως ενέχυρο για τις πράξεις χρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος, καθιστώντας πλέον περιττή την υπαγωγή τους σε ειδικό καθεστώς επιλεξιμότητας.

H συνολική συμμετοχή των ελληνικών ομολόγων στο έκτακτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ εξακολουθεί να παραμένει υψηλή και εκτιμάται σε περίπου 40 δισ. ευρώ, γεγονός που καθιστά αναγκαία την κατά το δυνατόν συχνότερη έκδοση νέων τίτλων από το ΕΔ, προκειμένου να διασφαλίζεται η επάρκειά τους για διαπραγμάτευση στη δευτερογενή αγορά. Οι αποδόσεις των
κρατικών τίτλων των χωρών της Ευρωζώνης κινήθηκαν ανοδικά το πρώτο τρίμηνο του έτους και στη συνέχεια, παρουσίασαν μικρές διακυμάνσεις γύρω από τα ήδη διαμορφωμένα επίπεδα.

Η διαφορά απόδοσης (yield spread) μεταξύ του δεκαετούς ελληνικού και του αντίστοιχου γερμανικού ομολόγου αναφοράς κινήθηκε σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με το προηγούμενο έτος και διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στα επίπεδα των 136 μονάδων βάσης κατά τη διάρκεια του 2023. Στο τέλος Σεπτεμβρίου η διαφορά απόδοσης διαμορφώνεται στα επίπεδα των 172 μονάδων βάσης, με την τρέχουσα απόδοση του δεκαετούς ομολόγου να διαμορφώνεται γύρω στο 4,2%.

Το βραχυχρόνιο κόστος δανεισμού του ΕΔ, όπως αποτυπώνεται στις δημοπρασίες εντόκων γραμματίων 13, 26 και 52 εβδομάδων, παρουσίασε σημαντική άνοδο καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023,
ακολουθώντας παρόμοια πορεία με αυτή των αντίστοιχων ευρωπαϊκών επιτοκίων βραχυπρόθεσμης διάρκειας. Στις πρόσφατες δημοπρασίες του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου 2023 τα επιτόκια
διαμορφώθηκαν σε 3,72% για τα τρίμηνα, 3,83% για τα εξάμηνα και 3,81% για τα ετήσια έντοκα γραμμάτια.

Πρωτογενής αγορά τίτλων

Το ΕΔ πραγματοποίησε τον Ιανουάριο 2023 κοινοπρακτική έκδοση δεκαετούς ομολόγου, ονομαστικής αξίας 3.500 εκατ. ευρώ με σταθερό επιτόκιο 4,25% και ακολούθησε τον Απρίλιο 2023 κοινοπρακτική έκδοση πενταετούς ομολόγου, ονομαστικής αξίας 2.500 εκατ. ευρώ με σταθερό επιτόκιο 3,875%.

Ακολούθησε τον Ιούλιο 2023 κοινοπρακτική έκδοση δεκαπενταετούς ομολόγου, ονομαστικής αξίας 3.500 εκατ. ευρώ με σταθερό επιτόκιο 4,375%, μέρος των προσόδων του οποίου χρησιμοποιήθηκε για την επαναγορά ομολόγων λήξης 02.04.2024 και 15.02.2025 συνολικής ονομαστικής αξίας 1.485 εκατ. ευρώ. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου και του τρίτου τριμήνου του έτους πραγματοποιήθηκαν, μέσω δημοπρασίας, επανεκδόσεις ομολόγων λήξεως 15.06.2033, 30.01.2037, 15.06.2033, 30.01.2042, 15.06.2028 και 15.06.2033, συνολικής ονομαστικής αξίας 1.400 εκατ. ευρώ, με αποδόσεις 4,310%, 4,144%, 3,967%, 3,991%, 3,300% και 4,014%, αντίστοιχα.

Κατά τη διάρκεια του έτους το ΕΔ συνέχισε να εκδίδει τίτλους βραχυπρόθεσμης διάρκειας. Η βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση πραγματοποιήθηκε με μηνιαίες εκδόσεις εντόκων γραμματίων
διάρκειας 13 και 26 εβδομάδων και τριμηνιαίες 52 εβδομάδων, καθώς επίσης και σύναψη συμφωνιών repos κυρίως με τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης. Στις 31.08.2023 το ανεξόφλητο υπόλοιπο των εντόκων γραμματίων του ελληνικού δημοσίου (ΕΓΕΔ) ανερχόταν σε 11.800 εκατ. ευρώ, ενώ τα repos ανήλθαν σε 49.693,31 εκατ. ευρώ.

Δευτερογενής αγορά τίτλων

Η συνολική αξία των συναλλαγών που καταγράφηκε στο Σύστημα Άυλων Τίτλων της ΤτΕ, η οποία περιλαμβάνει τις αγοραπωλησίες τίτλων και τις συμφωνίες επαναγοράς στην εξω-χρηματιστηριακή αγορά (over-the-counter) και τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες διαπραγμάτευσης, διαμορφώθηκε σε 875,7 δισ. ευρώ το β’ τρίμηνο του 2023 έναντι 1.044,5 δισ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2023, ενώ το β’ τρίμηνο του 2022 είχε διαμορφωθεί σε 705,6 δισ. ευρώ.

Κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2023 το 29,2% της συναλλακτικής δραστηριότητας στην Ηλεκτρονική Δευτερογενή Αγορά Τίτλων (ΗΔΑΤ) επικεντρώθηκε στους τίτλους με διάρκεια έως 5 έτη, το 33% στους τίτλους με διάρκεια από 5 έως 10 έτη και το 37,8% σε τίτλους με διάρκεια από 10 έως 30 έτη.

Η σύνθεση της ομάδας των βασικών διαπραγματευτών αγοράς κατά το τρέχον έτος αποτελείται από 4 Ελληνικά και 14 διεθνή πιστωτικά ιδρύματα.

Βασικές κατευθύνσεις δανεισμού και διαχειριστικών στόχων για το 2024

Κατά το έτος 2023 οι χρηματοδοτικές ανάγκες των χωρών της Ευρωζώνης ήταν αυξημένες κυρίως λόγω των γεγονότων στην Ουκρανία, της ενεργειακής κρίσης και του αυξανόμενου πληθωρισμού, που οδήγησε σε συνεχείς αυξήσεις επιτοκίων από την πλευρά της ΕΚΤ με αποτέλεσμα την αύξηση των δαπανών εξυπηρέτησης δημόσιου χρέους.

Στην περίπτωση της Ελλάδας προέκυψαν επιπλέον χρηματοδοτικές ανάγκες λόγω των μέτρων για την αντιμετώπιση της πληθωριστικής πίεσης στα νοικοκυριά, λόγω των δύο εκλογικών αναμετρήσεων για την ανάδειξη νέας κυβέρνησης, επιπροσθέτως των εκλογών για την τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που προέκυψαν από τις πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες.

Όμως, η αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ, τόσο του πραγματικού όσο και του ονομαστικού, είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση των δημοσίων εσόδων και ως εκ τούτου, τον περιορισμό της εκδοτικής
δραστηριότητας του ΕΔ, που με τη σειρά της οδήγησε στη σταθεροποίηση του υφιστάμενου ύψους του δημόσιου χρέους σε ονομαστικούς όρους και σε παράλληλη μείωσή του ως ποσοστό του ΑΕΠ κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες, διατηρώντας ταυτόχρονα το ύψος των ταμειακών του διαθεσίμων σε ίδια περίπου με τα περυσινά επίπεδα.

Η βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση του ΕΔ για όλο το έτος 2023 συνέχισε να υλοποιείται μέσω εκδόσεων εντόκων γραμματίων, διάρκειας 13, 26 και 52 εβδομάδων, εξασφαλίζοντας συνεχή εκδοτική παρουσία σε όλο το βραχυχρόνιο τμήμα της καμπύλης αποδόσεων, διατηρώντας στα ίδια περίπου επίπεδα τη μέση σταθμική ωρίμανση του βραχυχρόνιου δανεισμού καθώς και τους δείκτες κινδύνου αναχρηματοδότησης.

Παράλληλα, σε μία προσπάθεια διεύρυνσης των επενδυτικών επιλογών για ιδιώτες μικροεπενδυτές, ενεργοποιήθηκε εκ νέου, μετά από διετή διακοπή, η διαδικασία δημοσίων
εγγραφών στις δημοπρασίες ΕΓΕΔ, με διάρκειες 6 και 12 μηνών, των ιδιωτών φυσικών προσώπων για απόκτηση τίτλων έως του ποσού των 15.000 ευρώ ανά ΑΦΜ.

Πέραν των αυξημένων εσόδων, οι μικτές χρηματοδοτικές ανάγκες του ΕΔ για το 2023, συμπεριλαμβανομένων (i) της επικείμενης μερικής πρόωρης εξόφλησης των διμερών δανείων, λήξεων
2024 και 2025, με τις χώρες της Ευρωζώνης (GLFA) και (ii) της μερικής πρόωρης εξόφλησης ομολόγων του ΕΔ με αντίστοιχες λήξεις, που πραγματοποιήθηκε μέσω διαδικασίας ανταλλαγής με
νέα, καλύφθηκαν επίσης από τρεις κοινοπρακτικές εκδόσεις ομολόγων σταθερού επιτοκίου, με διάρκειες δέκα, πέντε και δεκαπέντε ετών, συνολικής ονομαστικής αξίας 9.500 εκατ. ευρώ,
υλοποιώντας έτσι το σύνολο του εγκεκριμένου δανειακού προγράμματος του έτους, περιλαμβανομένων και των ποσών για πρόωρες εξοφλήσεις δημόσιου χρέους, καλύπτοντας συγχρόνως τα κενά ληκτότητας της καμπύλης αποδόσεων με επαρκούς ρευστότητας ομολογιακές εκδόσεις αναφοράς (benchmark issues) και βελτιώνοντας περαιτέρω τους όγκους συναλλαγών της δευτερογενούς αγοράς ελληνικών κρατικών χρεογράφων.

Επίσης, μετά τη δημοσίευση για πρώτη φορά μετά από 13 έτη του προγράμματος δημοπρασιών ομολόγων σε προκαθορισμένα τακτά χρονικά διαστήματα (3η εβδομάδα κάθε μήνα) οι  χρηματοδοτικές ανάγκες καλύφθηκαν κατά συνολικό ποσό 1.400 εκατ. ευρώ, μέσω αυτών.

Οι εν λόγω δημοπρασίες, εκτός άλλων, σκοπό είχαν αφενός την ικανοποίηση της επενδυτικής ζήτησης και αφετέρου την παροχή περαιτέρω ρευστότητας σε επιλεγμένα σημεία της καμπύλης, προκειμένου να βελτιωθεί η λειτουργία της δευτερογενούς αγοράς των ελληνικών κρατικών χρεογράφων, ενώ η ανακοίνωση του χρονικού προγραμματισμού τους αποτελεί ένα ακόμα σημαντικό βήμα επιστροφής του ΕΔ στην εκδοτική κανονικότητα.

Δεδομένων των υψηλών ταμειακών διαθεσίμων του ΕΔ, των αναμενομένων αυξημένων επιπλέον εκταμιεύσεων προς το ΕΔ από τα χρηματοδοτικά σχήματα που έχουν ήδη αποφασισθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τόσο από τα διαρθρωτικά ταμεία όσο και από το NGEU, καθώς και των σχετικά περιορισμένων χρηματοδοτικών αναγκών του για το έτος 2024, λόγω και των προαναφερόμενων προπληρωμών, η δανειακή στρατηγική για το επόμενο έτος αναμένεται να είναι περιορισμένη, αναφορικά με το συνολικό ποσό εκδόσεων.

Συγκεκριμένα, η στόχευση της δανειακής στρατηγικής θα είναι η διασφάλιση της συνεχούς εκδοτικής παρουσίας του ΕΔ στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των ευκαιριών που παρέχονται από τη συμμετοχή της χώρας στο PEPP, καθ’ όλη τη διάρκειά του, ήτοι την 31η.12.2024 που επέρχεται και η λήξη της περιόδου επανεπένδυσης, η περαιτέρω παροχή εκδόσεων υψηλής ρευστότητας με διατήρηση κατά το δυνατόν της ήδη εκτεταμένης φυσικής ωρίμανσής τους, η μείωση των περιθωρίων δανεισμού του ΕΔ, καθώς και η περαιτέρω διασφάλιση της συνέπειας του ΕΔ ως κρατικού εκδότη με χαρακτηριστικά χώρας της Ευρωζώνης.

Ταυτόχρονα θα επιχειρηθεί η αξιοποίηση των ευκαιριών που παρέχονται στο βραχυχρόνιο τμήμα της ευρωπαϊκής καμπύλης σε περιβάλλον αυξανόμενων επιτοκίων, αξιοποιώντας στον μέγιστο δυνατό βαθμό τις υφιστάμενες θέσεις και τα χαρακτηριστικά του ελληνικού χαρτοφυλακίου δημόσιου χρέους. Τέλος, αναλόγως των συνθηκών των αγορών, κατά το νέο έτος θα επιχειρηθεί και έκδοση ελληνικών κρατικών χρεογράφων με προσανατολισμό των δανειακών τους προσόδων στην «πράσινη» και «βιώσιμη» ανάπτυξη, με στόχο την επέκταση της επενδυτικής βάσης
και τη βελτίωση της εικόνας της χώρας στις διεθνείς αγορές, μετά όμως την ανάλωση πόρων που έχουν ουδέτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα.

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων θα επιδιωχθεί, στο πλαίσιο λειτουργίας της πρωτογενούς αγοράς, πλέον της εκδοτικής δραστηριότητας, να εφαρμοστεί πολιτική διαχείρισης  χαρτοφυλακίου μέσω της οποίας θα διασφαλίζονται ο αναγκαίος χώρος για τη συνεχή παρουσία του ΕΔ στις αγορές, η περαιτέρω μείωση του κινδύνου αναχρηματοδότησης, η παροχή της αναγκαίας ρευστότητας και η βελτίωση της λειτουργίας της δευτερογενούς αγοράς των ελληνικών ομολόγων, με ταυτόχρονη αξιοποίηση της εκάστοτε κλίσης της ελληνικής καμπύλης αποδόσεων για τη διασφάλιση βέλτιστου  αποτελέσματος αναφορικά με το κόστος δανεισμού.

Το επόμενο έτος

Κατά το επόμενο έτος, θα διατηρηθούν οι βασικοί μεσοπρόθεσμοι στόχοι διαχείρισης του χαρτοφυλακίου δημόσιου χρέους, όπως είναι η πλήρης αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου
για τα δάνεια εκτός ευρώ και η διατήρηση της υφιστάμενης αναλογίας χρέους σταθερού επιτοκίου στο σύνολο του χαρτοφυλακίου.