Προϋπολογισμός: 12 ερωτήσεις και απαντήσεις για το τι περιλαμβάνει

Υπό μορφή 12 ερωτήσεων και απαντήσεων αναλύει το προσχέδιο του προϋπολογισμού το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το οποίο κατέθεσε χθες στη Βουλή.

Προσχέδιο προϋπολογισμού: Ψαλίδι 3,6 δισ. στις δαπάνες για επιδοτήσεις ρεύματος και επίδομα θέρμανσης

Ειδικότερα, το ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου αναφέρει τα εξής:

1. Πώς διαμορφώνονται τα βασικά μεγέθη της οικονομίας το 2024 σύμφωνα με τις προβλέψεις του προσχεδίου προϋπολογισμού;

Σύμφωνα με τις προβλέψεις που περιλαμβάνονται στο προσχέδιο προϋπολογισμού, ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το 2024 θα διαμορφωθεί στο 3%, ο πληθωρισμός (Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή) αναμένεται να αποκλιμακωθεί στο 2,4% (έναντι εκτίμησης 4% για εφέτος) και η ανεργία προβλέπεται να μειωθεί στο 10,6% από 11,2% το 2023. Σε δημοσιονομικό επίπεδο, το πρωτογενές πλεόνασμα το 2024 προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στο 2,1% του ΑΕΠ (έναντι 1,1% εφέτος). Εντυπωσιακή αποκλιμάκωση αναμένεται στο δημόσιο χρέος, το οποίο προβλέπεται το 2024 στο 152,2 % του ΑΕΠ από 171,4% το 2022 και 159,3% το 2023.

Παρά την αβεβαιότητα που επικρατεί διεθνώς και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η ελληνική οικονομία θα παραμείνει σε ανοδική πορεία την επόμενη χρονιά, επιτυγχάνοντας τους στόχους που έχουν τεθεί στο Πρόγραμμα Σταθερότητας. Είναι φανερό ότι έχουμε μια υπεραπόδοση του προϋπολογισμού, που στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε υπεραπόδση της ίδιας της οικονομίας. Και αυτό δεν έτυχε, πέτυχε. Είναι αποτέλεσμα μιας αξιόπιστης οικονομικής πολιτικής που ασκείται από την κυβέρνηση και αναγνωρίζεται διεθνώς.

2. Εκτιμάτε ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα διαμορφωθεί το 2023 στο 1,1% του ΑΕΠ έναντι 0,7% που ήταν ο στόχος του προϋπολογισμού. Αφού υπερβήκατε το στόχο για ποιο λόγο δεν προχωράτε σε πρόσθετες παροχές όπως η επιδότηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης, η οποία προβλέπεται να είναι φέτος αυξημένη;

Ο στόχος που είχε τεθεί για το πρωτογενές πλεόνασμα στον προϋπολογισμό του 2023 ήταν πράγματι 0,7%, όμως στο πρόγραμμα σταθερότητας ο στόχος ήταν 1,1% του ΑΕΠ. Η υπεραπόδοση σε σχέση με τον στόχο του προϋπολογισμού, παρά τις δυσκολίες και τις φυσικές καταστροφές που έπληξαν τη χώρα είναι μια θετική εξέλιξη για την οικονομία συνολικά. Είναι αποτέλεσμα της συνετής πολιτικής που εφαρμόζει η κυβέρνηση η οποία εξασφαλίζει τους πόρους για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων εξελίξεων και την παροχή ουσιαστικής βοήθειας στους πληγέντες. Συνεχίζουμε να εφαρμόζουμε την ίδια πολιτική όχι μόνο γιατί πρέπει πάντοτε να έχουμε εφεδρείες αλλά και επειδή θέλουμε να συνεχίσουμε να στέλνουμε μηνύματα σταθερότητας, ιδίως ενόψει των επικείμενων αξιολογήσεων της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Σε ό,τι αφορά ειδικά τις επιδοτήσεις στο πετρέλαιο θέρμανσης, υπενθυμίζονται δύο δεδομένα:

Πρώτον, η ΕΕ έχει απευθύνει ισχυρή σύσταση για διακοπή των οριζόντιων ενεργειακών επιδοτήσεων και την διατήρηση μόνο στοχευμένων σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Αυτό κάνει η κυβέρνηση με το επίδομα θέρμανσης το οποίο το 2024 θα καταβάλλεται μάλιστα με διευρυμένα κριτήρια για τις οικογένειες.

Δεύτερον, η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης πέρυσι στην έναρξη της χειμερινής περιόδου έφτανε (πριν τις επιδοτήσεις) σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με την τιμή που αναμένεται να διαμορφωθεί εφέτος, ενώ αυτό το γεγονός ήταν σε συνδυασμό με υψηλές τιμές και στο ηλεκτρικό ρεύμα και το φυσικό αέριο. Ήταν μια πρωτοφανής κατάσταση που αντιμετωπίστηκε τότε σε ευρωπαϊκό επίπεδο με ειδικά έκτακτα μέτρα.

3. Χωρίς αυτά τα έκτακτα μέτρα, όπως το market pass, με ποιον τρόπο θα καλύψουν τα νοικοκυριά τις αυξημένες δαπάνες για ενέργεια και είδη διατροφής;

Η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει προχωρήσει σε πρωτοβουλίες που αντισταθμίζουν και με το παραπάνω αυτά τα μέτρα. Είναι οι αυξήσεις στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, 1476 ευρώ κατά μέσο όρο το χρόνο, η νέα αύξηση στις συντάξεις και το επίδομα προσωπικής διαφοράς, οι τριετίες στον ιδιωτικό τομέα, η νέα αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Απρίλιο, η  αύξηση του αφορολόγητου κατά 1000 ευρώ για κάθε οικογένεια, το αυξημένο επίδομα θέρμανσης για οικογένειες, η αύξηση του εισοδήματος αλληλεγγύης κατά 8 %. Όλα αυτά είναι μόνιμα μέτρα και όχι επιδόματα για την αντιμετώπιση μιας έκτακτης κατάστασης. Σε κάθε περίπτωση, τους πολίτες τους ενδιαφέρει το τελικό όφελος για τους ίδιους και όχι αν τα χρήματα μπαίνουν στη μία ή την άλλη τσέπη τους.

4. Τι θα κάνετε με τους μειωμένους συντελεστές Φ.Π.Α. σε μη αλκοολούχα ποτά, μεταφορές κλπ. που λήγουν στο τέλος του έτους;

Στο Προσχέδιο αποτυπώνονται μόνο μέτρα που έχουν εξαγγελθεί ή νομοθετηθεί. Συνεπώς δεν αποτυπώνεται κάτι αυτή τη στιγμή. Οι τελικές αποφάσεις θα αποτυπωθούν στο τελικό σχέδιο λαμβάνοντας υπόψη και την εκτέλεση των εσόδων των επόμενων μηνών.

5. Προβλέπετε αυξημένο ρυθμό ανάπτυξης για το 2024, στο 3% έναντι 1,9% που περιλαμβάνεται στις εαρινές προβλέψεις  της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πού βασίζετε αυτή την εκτίμηση;

Υπάρχουν μια σειρά από παράγοντες που συνηγορούν στο ότι η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί το 2024 με υψηλότερο ρυθμό σε σχέση με τις εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν. Ένας παράγοντας είναι οι θετικές εκτιμήσεις γύρω από την τουριστική κίνηση. Ένας δεύτερος είναι η μείωση της ανεργίας, την οποία ενώ η ΕΕ εκτιμούσε για το 2023 στο 12,2%, φαίνεται ότι ότι πάει να διαμορφωθεί από εφέτος στο 11,2%.

Υπενθυμίζεται άλλωστε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η ελληνική οικονομία κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2023, πέτυχε το δεύτερο υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης (2,7%) στην ευρωζώνη.

Εν πάση περιπτώσει τα ίδια τα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού το 2023 αλλά και την απόδοση της οικονομίας φέτος συνηγορούν υπέρ μιας ιδιαίτερα θετικής πρόβλεψης για το 2024. Σημειώνεται άλλωστε ότι σε αυτά τα επίπεδα κινούνται και οι προβλέψεις της Τράπεζας της Ελλάδος.

6. Ποιο είναι το αποτέλεσμα της ανάπτυξης για τους εργαζόμενους;

Πρώτα από όλα είναι η δημιουργία πολλών θέσεων εργασίας. Δεύτερον, η αύξηση του κατώτατου μισθού από τα 650 ευρώ στα 780 ευρώ. Ή διαφορετικά από την 18η θέση στην ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη μάλιστα την αγοραστική δύναμη, στην 13η θέση. Ακόμα περισσότερο, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των τριμηνιαίων εθνικών λογαριασμών της ΕΛΣΤΑΤ, οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2023 ήταν αυξημένες κατά 7,6% έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του 2022. Αυτό είναι αποτέλεσμα αφενός της αύξησης των αποδοχών (τόσο του κατώτατου μισθού όσο και των υψηλότερων κλιμακίων) και αφετέρου της μείωσης της ανεργίας, δηλαδή της αύξησης της απασχόλησης. Όλα αυτά αποτελούν μέρισμα που εισπράττουν οι εργαζόμενοι  και οι άνεργοι από την ανάπτυξη της οικονομίας, χωρίς να πλήττεται η ανταγωνιστικότητα.

7. Πού οφείλεται η αύξηση των εσόδων του Δημοσίου το 2023;

Το 2023 δεν επιβλήθηκε κανένας νέος φόρος, ούτε αυξήθηκαν φορολογικοί συντελεστές. Ωστόσο τα έσοδα από τη φορολογία εκτιμάται ότι θα είναι αυξημένα κατά 9,1% σε σχέση με το 2022 (θα διαμορφωθούν σε 61,3 δισ. ευρώ, από 56,2 δισ. πέρυσι). Η επίδοση αυτή οφείλεται:

Πρώτον, στους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, λόγω της επαναφοράς της στην κανονικότητα μετά τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 και των κυβερνητικών μέτρων στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων,

Δεύτερον, στη σημαντική αύξηση των τουριστικών εισπράξεων, οι οποίες κατά το επτάμηνο του τρέχοντος έτους ξεπέρασαν τα επίπεδα της αντίστοιχης περιόδου του 2019.

Τρίτον στην αύξηση των μισθών και συντάξεων, που επηρεάζει κυρίως τα έσοδα από τους άμεσους φόρους (φόροι εισοδήματος).

Τέταρτον, στα πληθωριστικά φαινόμενα των οποίων βέβαια η συμβολή είναι πολύ μικρότερη φέτος σε σχέση με πέρυσι δεδομένης της αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού.

Πέμπτον, στην εκτεταμένη χρήση πιστωτικών καρτών και στην αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών εν γένει.

Σημειώνεται ότι μεγάλο μέρος της αύξησης των εσόδων προέρχεται από αύξηση του φόρου εισοδήματος των νομικών προσώπων που ανήλθε σε 7,1 δισ. ευρώ φέτος, έναντι 4,7 δισ. ευρώ πέρυσι.

Με δυο λόγια, τα έσοδα του κράτους αυξήθηκαν χωρίς να αυξηθούν οι φόροι.

8. Έχετε αναγάγει την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής με τον περιορισμό του κενού ΦΠΑ σε βασικό στόχο της οικονομικής πολιτικής. Ποια είναι τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν το 2023 και ποιος είναι ο στόχος για το 2024;

Σύμφωνα με τα μεγέθη που περιλαμβάνονται στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, τα έσοδα από το ΦΠΑ το 2023 προβλέπεται να διαμορφωθούν σε 23,1 δισ., ευρώ έναντι 21,9 δισ. το 2022. Θα είναι δηλαδή αυξημένα κατά 1,2 δισεκατομμύρια. Σύμφωνα με τα μακροοικονομικά μεγέθη, η αύξηση αυτή οφείλεται στην άνοδο της ιδιωτικής κατανάλωσης (550 εκατ,) και της τουριστικής κίνησης (350 εκατ.) και τα υπόλοιπα 300 εκατ. αποδίδονται στην άνοδο των τιμών και τον περιορισμό της φοροδιαφυγής. Για το 2024 η πρόβλεψη για τα έσοδα από ΦΠΑ ανεβαίνει στα 24,2 δισ. Ο στόχος θα επιτευχθεί αφενός με την ανάπτυξη της οικονομίας, αφετέρου με την εφαρμογή των μέτρων που έχουν ήδη ανακοινωθεί (επέκταση των POS και σύνδεσή τους με τις ταμειακές μηχανές, ένταση των ελέγχων, περιορισμός της χρήσης μετρητών, κ.α.). Μετά την ήδη σημαντική μείωση του κενού ΦΠΑ τα προηγούμενα έτη μέσω της ενίσχυσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, στόχος είναι να μειωθεί περαιτέρω στο μέσο επίπεδο των χωρών της ΕΕ έως το 2026, που σύμφωνα με τις τελευταίες διαθέσιμες μετρήσεις ανέρχεται σε περίπου 9%. Αυτό σημαίνει στην πλήρη εφαρμογή των μέτρων επιπλέον έσοδα της τάξης των 2 δισ. ευρώ ετησίως.

9. Πού οφείλεται η μείωση των εσόδων από την φορολογία των νομικών προσώπων που αναφέρεται στο προσχέδιο προϋπολογισμού για το 2024;

Τα έσοδα από τη φορολογία των νομικών προσώπων το 2022 ήταν 4,6 δισ., το 2023 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 7,1 δισ. και το 2024 σε 6,9 δισ. Ευρώ. Η διαφορά είναι ότι φέτος εισπράττεται η έκτακτη εισφορά στα κέρδη των διυλιστηρίων (630 εκατ. ευρώ). Αρκεί να επισημάνουμε ότι η τακτική και έκτακτη φορολογία στα κέρδη των ομίλων διύλισης της χώρας έφθασε στο 1,1 δισ. ευρώ.

10. Η κυβέρνηση είχε δεσμευθεί προεκλογικά για «αύξηση των δαπανών του προϋπολογισμού για την υγεία». Τι προβλέπεται επ’ αυτού στο προσχέδιο του προϋπολογισμού;

Η επιχορήγηση προς τα νοσοκομεία και την πρωτοβάθμια υγεία το 2024 θα είναι αυξημένη κατά περίπου 15% σε σχέση με το 2023 και θα διαμορφωθεί σε 2,65 δισ., ευρώ, έναντι 2,31 δισ. ευρώ το 2023 και 2,04 δισ. ευρώ το 2022. Η αύξηση αυτή καλύπτει αφενός την άνοδο των λειτουργικών δαπανών και της μισθοδοσίας, αφετέρου την χρηματοδότηση μέρους των απλήρωτων υποχρεώσεών τους.

11. Πώς καλύπτονται οι επιπλέον ανάγκες που προκύπτουν από τις φυσικές καταστροφές;

Για το 2023 όπως έχει ήδη ανακοινωθεί, η  χρηματοδότηση των σχετικών δαπανών διασφαλίζεται με την ψήφιση συμπληρωματικού προϋπολογισμού, ύψους 600 εκατ. ευρώ ενώ παράλληλα θα αξιοποιηθούν οι πόροι του ΕΣΠΑ 2014 – 2020, του Ταμείου Ανάκαμψης , το οποίο αναθεωρείται εκ νέου και του ΕΣΠΑ 2021 – 2027 για την αποκατάσταση των υποδομών.

Από το 2024 και εφεξής διπλασιάζονται από 300 σε 600 εκατ. ευρώ οι πόροι του ΠΔΕ για την κάλυψη των δαπανών κρατικής αρωγής έναντι φυσικών καταστροφών.

12. Πώς εν τέλει ενισχύεται στη πράξη το εισόδημα των πολιτών από τον Προϋπολογισμό του 2024;

Για το 2024 πρόκειται να υλοποιηθούν σημαντικές παρεμβάσεις με στόχο την μόνιμη ενίσχυση του εισοδήματος των πολιτών. Οι παρεμβάσεις αυτές μεταφράζονται σε μόνιμη αύξηση αποδοχών καθώς και σε περαιτέρω κατάργηση φορολογικών βαρών.

Συγκεκριμένα, οι σημαντικότερες παρεμβάσεις είναι οι εξής:

Αυξήσεις στις αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων.

Αυξήσεις στις συντάξεις για δεύτερη συνεχή χρονιά.

Παράλληλα, στα τέλη του 2023 πρόκειται να δοθεί δεύτερη (μέσα σε έναν χρόνο) εφάπαξ οικονομική ενίσχυση σε όσους συνταξιούχους έχουν προσωπική διαφορά.

Αύξηση 8% στα επιδόματα αναπηρίας (ξεκίνησε από τα μέσα του 2023).

Αύξηση 8% του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.

Αύξηση του αφορολόγητου κατά 1.000 ευρώ για οικογένειες που έχουν παιδιά.

Επέκταση επιδόματος μητρότητας στους 9 μήνες (ιδιωτικός τομέα, ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες).

Όφελος από την κατάργηση της Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης στο Δημόσιο και στους συνταξιούχους, η οποία ξεκίνησε φέτος.

Όφελος από την κατάργηση της ειδικής εισφοράς 1% υπέρ του Ταμείου Προνοίας Δημοσίων Υπαλλήλων.

Μείωση ΕΝΦΙΑ 10% για κατοικίες που ασφαλίζονται από φυσικές καταστροφές.

Μόνιμη απαλλαγή πρώην δικαιούχων του ΕΚΑΣ από τη συμμετοχή τους στη φαρμακευτική δαπάνη.

Θέσπιση Youth Pass για κάθε νέο ηλικίας 18 και 19 ετών.

Αύξηση πτητικού επιδόματος για πιλότους και πληρώματα πυροσβεστικών αεροσκαφών.

Φορολογικά κίνητρα για ομόλογα και μετοχές.

Η συντριπτική πλειονότητα των παρεμβάσεων που αναφέρθηκαν παραπάνω έχουν μόνιμο χαρακτήρα και το συνολικό όφελος για τους πολίτες ανέρχεται σε πάνω από 2,1 δισ. ευρώ για το 2024. Είναι ένα σημαντικό όφελος για όλους τους πολίτες που κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει. Όλα τα παραπάνω νομοθετήθηκαν και πολλά από αυτά ήδη εφαρμόζονται. Δεν πρόκειται επομένως για υποσχέσεις αλλά για κυβερνητικές προτεραιότητες που ήδη υλοποιούνται και που θα συμβάλλουν σημαντικά στην ενίσχυση του εισοδήματος των πολιτών.