Ιχθυοκαλλιέργειες: «Τρύπησαν» τα ελληνικά δίχτυα – Υποχώρηση εξαγωγών, πίεση στις τιμές

Η γενικότερη ακρίβεια απομακρύνει τους Ευρωπαίους καταναλωτές από τα ψάρια της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας, με τις εξαγωγές να υποχωρούν εφέτος, όταν κατά την περσινή χρονιά κατέγραψαν μικρή αύξηση.

Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του πρώτου εξαμήνου του 2023, η πορεία των εξαγωγών παρουσιάζει πτωτική τάση ενώ παρατηρούνται διακυμάνσεις στις τιμές, ιδίως για την τσιπούρα, όπως επισημαίνεται στην 9η Ετήσια Έκθεση Υδατοκαλλιέργειας, που εκδόθηκε από την Ελληνική Οργάνωση Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) . Πληροφορίες από παράγοντες του κλάδου κάνουν λόγο για συνέχιση της ίδιας κατάστασης και στο 9μηνο, με τον όγκο πωλήσεων και τις τιμές παραγωγού να πιέζονται.

Όπως αναφέρει ο κος Γιάννης Πελεκανάκης, Διευθυντής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της ΕΛΟΠΥ, «το 2023 έχει γίνει εμφανής η απώλεια της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών σε βασικές αγορές στην Ε.Ε. και η στροφή τους σε φτηνότερα προϊόντα επηρεάζοντας την πορεία των ελληνικών εξαγωγών. Επιπλέον παρατηρούνται διακυμάνσεις και στις τιμές, γεγονός που αναμένεται να συγκρατήσει την αναπτυξιακή πορεία του κλάδου την επόμενη χρονιά. Δεν είναι σαφές πότε θα ισορροπήσει η αγορά και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια καθώς όλα θα εξαρτηθούν από την διάρκεια και την ένταση αυτής της οικονομικής κρίσης. Στην παρούσα φάση οι εταιρείες του κλάδου διερευνούν όλες τις πιθανές λύσεις για την συγκράτηση του κόστους παραγωγής και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας τους.»

Η πτωτική πορεία των εξαγωγών είχε ξεκινήσει από τους τελευταίους μήνες του 2022, όταν δηλαδή υπήρξε ένταση των πληθωριστικών πιέσεων. Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές κατέγραψαν μια ανοδική πορεία το πρώτο ενιάμηνο του 2022, παρουσιάζοντας αύξηση που ξεπερνούσε το 15% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Τον Σεπτέμβριο όπως ανακόπηκε αυτή η πορεία και ξεκίνησε η καταγραφή μιας οριακής πτώσης των εξαγωγών. αναφέρεται από την ΕΛΟΠΥ.

Συνολικά το 2022 οι εξαγωγές αυξήθηκαν σχεδόν 4% ξεπερνώντας τους 104.000 τόνους ενώ συνεχίστηκε και η διερεύνηση νέων ευκαιριών στις υφιστάμενες αγορές, η αναζήτηση νέων αγορών και νέων μορφών προϊόντων που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την εξωστρέφεια, την κερδοφορία και εν γένει την προοπτική του κλάδου τα επόμενα χρόνια.

Αναλυτικότερα, το 2022 οι πωλήσεις ψαριών ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας ανήλθαν σε 137.000 τόνους, αξίας 744 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας οριακή αύξηση 1% ως προς τον όγκο και 14% ως προς την αξία πωλήσεων σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η τσιπούρα και το λαβράκι αντιπροσώπευσαν το 92% των πωλήσεων (126.700 τόνοι) και 8% όλα τα άλλα είδη (10.300 τόνοι).

Εξήχθη το 82%

Το 2022 ο κλάδος της μεσογειακής ιχθυοκαλλιέργειας ενίσχυσε περαιτέρω την εξωστρέφεια του καθώς το 82% της παραγωγής εξάχθηκε σε 37 χώρες ενώ το υπόλοιπο 18% διατέθηκε στην εγχώρια αγορά. Μηνιαίως οι εξαγωγές κυμάνθηκαν από 5.900 έως 10.200 τόνους.

Πιο συγκεκριμένα το 2022 εξάχθηκαν 104.192 τόνοι τσιπούρας και λαβρακιού αξίας 600,65 εκατ. ευρώ σημειώνοντας αύξηση 3,8% ως προς τον όγκο και 20% ως προς την αξία πωλήσεων σε σχέση με το 2021 (δεν περιλαμβάνονται οι εξαγωγές φιλέτων).

Εξ’ αυτών:

• To 75% (95.240 τόνοι) πωλήθηκαν σε 21 χώρες της ΕΕ-27.

• Το 18% (22.510 τόνοι) εκτιμάται πως πωλήθηκε στην Ελλάδα.

• To 7% (8.950 τόνοι) πωλήθηκε σε 16 τρίτες χώρες.

• Το 57% των εξαγωγών ήταν τσιπούρα (59.664 τόνοι) και το 43% λαβράκι (44.528 τόνοι).

• Σχεδόν το σύνολο των εξαγωγών ήταν νωπά ψάρια και μόλις το 0,3% κατεψυγμένα (245 τόνοι κυρίως στις τρίτες χώρες).

Οι κυριότερες αγορές ωστόσο της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας είναι παραδοσιακά τρείς ευρωπαϊκές χώρες, η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία όπου πωλείται πάνω από την μισή παραγωγή. Αν εξαιρέσουμε την ΗΠΑ, την Ολλανδία, την Γερμανία, την Πορτογαλία, την Βουλγαρία, την Ρουμανία και την Η.Β. όπου εξαγωγές κυμάνθηκαν από 1.300 – 5.500 τόνους, σε όλες τις υπόλοιπες 26 χώρες οι εξαγωγές κυμάνθηκαν κάτω των 1.000 τόνων.

Για λόγους πληρότητας αναφέρεται πως η εμπορία τουρκικών ψαριών μέσω της Ελλάδας σημείωσε αύξηση 5,6% σε σχέση με το 2021. Το 2022 εισήχθησαν 12.614 τόνοι νωπών ψαριών (8.524 τόνοι τσιπούρας και 4.089 τόνοι λαβρακιού) όπου εκτελωνίστηκαν στην Ελλάδα και στην συνέχεια σχεδόν στο σύνολο τους επαναπροωθήθηκαν (ως Τουρκικό ψάρι) σε άλλες χώρες της ΕΕ-27.

Αυξήθηκαν οι τιμές

Οι μέσες τιμές το 2022 ήταν βελτιωμένες και για τα δύο είδη ενώ οι μεγαλύτερες πιέσεις παρατηρήθηκαν στην τιμή της τσιπούρας λόγω των εποχιακών διακυμάνσεων στην προσφορά της. Η μέση τιμή πώλησης της τσιπούρας κυμάνθηκε στα 4,8 €/ κιλό παρουσιάζοντας άνοδο 3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος ενώ για το λαβράκι η μέση τιμή πώλησης ανήλθε στα 6,3 €/κιλό παρουσιάζοντας αύξηση 19%.

Ιδρύθηκε μόλις μία ΠΟΑΥ

Ως προς τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις και τις στρατηγικές προτεραιότητες που τέθηκαν από το 2014 στο Πολυετές Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών, το 2022, σημειώθηκε μικρή πρόοδος.

Σε σχέση με την ολοκλήρωση του ειδικού χωροταξικού σχεδιασμού των υδατοκαλλιεργειών, το 2022 ιδρύθηκε μόλις μια Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης των Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ).

Συνολικά έχουν ιδρυθεί από τι 2011 μόλις 6 από τις 23 ΠΟΑΥ (περιλαμβανομένης και αυτήν που ιδρύθηκε τον Μάρτιο 2023). Παρά τις διαδοχικές παρατάσεις που έχουν δοθεί, το χωροταξικό των υδατοκαλλιεργειών εξακολουθεί να παρουσιάζει καθυστερήσεις υποβαθμίζοντας την αναπτυξιακή προοπτική, τον εξορθολογισμό της παραγωγικής διαδικασίας αλλά και την εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Όσον αφορά στο καθεστώς αδειοδότησης και λειτουργίας των μονάδων υδατοκαλλιέργειας, παραμένει σε εκκρεμότητα η εκτελεστική πράξη του Ν. 4282/2014 που προβλέπει την διαδικασία ίδρυσης νέων μονάδων εντός των ΠΟΑΥ.

Όσον αφορά στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας 2014 – 2020, το 2022 παρουσίασε βελτιωμένη απορροφητικότητα καθώς πληρώθηκαν συνολικά επιπλέον 68,7 εκατ. ευρώ εκ των οποίων τα 13,2 εκατ. ευρώ κυρίως για την υλοποίηση των σχεδίων παραγωγικών επενδύσεων υδατοκαλλιέργειας. Η απορροφητικότητα του προγράμματος έφτασε το 2022 σχεδόν στο 54%.

Αξίζει να σημειωθεί πως το 2022 ολοκληρώθηκαν οι διαβουλεύσεις με την Ευρ. Επιτροπή και εγκρίθηκαν το Πολυετές Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη των Υδατοκαλλιεργειών για τη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2030 και το Πρόγραμμα Αλιείας, Θάλασσας και Υδατοκαλλιέργειας 2021 – 2027.